۵معیار انتخاب مدیر از دید امام علی(ع)

دکتر مصطفی دلشاد تهرانی درمورد توصیه‎های امیرمؤمنان به مالک اشتر در نهج البلاغه برای عزل و نصب مدیران و مسئولان گفت: هر مسئولی از رده پائین تا بالاترین رده باید 5 ویژگی حضرت امیر در نهج البلاغه آورده را دارا باشد. اول درایت است یعنی خردمندباشد برنامه‎ریزی دقیق و فهم عمیق از مسائل داشته باشد. دوراندیش، با توان تصمیم گیری بالا و تشخیص صحیح مسائل باشد. گماردن افراد بی تدبیر و آدم‎های کوچک برسر کارهای بزرگ باعث به باد رفتن مملکت و حکومت می‎شود.

وی افزود: دومین معیار معرفت است یعنی مسئول باید علم، معرفت و آگاهی لازم را داشته باشد. حضرت می‎فرماید سزاوارترین افراد برای زمامداری داناترین آنهاست. سومین معیار عدالت است یعنی قانون برای همگان یکسان اجرا شود و مسئول خود را از هوای نفس دورکرده باشد و فقط حق را بیان کند و بدان عمل کند.
این محقق و پژوهشگر حوزه نهج البلاغه اذعان کرد: چهارمین معیار قوت است. باید مدیر توانمند و گشاده سینه و تواناترین افراد باشد. تحمل انتقاد مخالفان را داشته باشد. شجاعت لازم در تصمیم گیری و ایستادگی در مواضع حق را داشته باشد. حضرت(ع) به مالک توصیه می‎کنند مدیر باید کارها را کفایت و اداره کند و نه کار بر او مستولی شود. مدیر ضعیف حقوق مردم را زیرپا می‎گذارد.

مدیر گروه نهج البلاغه دانشگاه علوم و حدیث شهر ری پنجمین معیار برای مدیران را سلامت عنوان کرد و گفت: باید مدیری که نصب می‎شود از همه نظر سلامت باشد. جاه طلب و مقام دوست و سازشکار و پرده‎در و خودبین و خودپسند و تنگ نظر و پیمان شکن و باطن‏گرا نباشد. آدم کینه توز و بد زبان و بد اخلاق و ریا کار و چاپلوس و خواهان چاپلوسی و مایل به اشرافی گری به درد مدیریت نمی‎خورد.

دلشاد تصریح کرد: زیرا اموال و نوامیس مردم نزد مسئولان امانت هستند و مسئولانی که دارای این 5 ویژگی نباشند اگر نصب شوند اموال عمومی و دارایهای مردم و کشور را به باد می‎دهند. نباید افراد بخیل و نادان و گمراه و ستمکار و خشونت ورز و اهل حیف و میل اموال و اهل زد و بند و رشوه و زیرپا گذارنده اخلاق و قوانین به مدیریتی انتخاب شود.

وی افزود: مدیریت جایگاه آزمون و خطا نیست و هرکس که امتحان خود را پس داده است و دارای سوابق روشنی است باید انتخاب شود. از روی علاقه و خویشاوندی و چاپلوسی و بله قربان گویی نباید سرپرستی را انتخاب کرد زیرا این کار ستم به مردم است. پیامبر(ص) فرمود اگر کسی بر سرکاری گمارده می‎شود اگر فرد تواناتری بر سر آن کار بتواند قرار گیرد و تو آن را به آن مقام نصب نکرده باشی، خدا و رسولش و تمام مسلمین تو را لعن می‎کنند. آدمها وقتی می‎خواهند بالا بیایند خوش خدمتی نشان می‏دهند که در پس آن نه خیرخواهی و نه امانت داری است باید از نصب اینگونه افراد به مسئولیت‎های بالا خودداری کرد.

این استاد و کارشناس تفسیر نهج البلاغه ، توصیه حضرت به مالک را برای نصب مدیران ارشد را چنین برشمرد: نفی خودشیفتگی آنان، پایبندی به عهد و پیمان آنان، شفاف سازی همه امور پیش مردم، نفی سوء استفاده خویشان و نزدیکان از بیت المال، دخالت مستقیم وی در صورت ضرر مردم و قوانینی که بر ضرر مردم استفاده می‎شود، جلوگیری از تعدی اقتصادی، شایسته سالاری، و خیرخواهی، پاکدامنی مهربانی با ناتوانان و محکم بودن دربرابر زورگویان و مسئولیت پذیری از ویژگی‎های مدیران ارشد است.

دلشاد در پایان یادآورشد: علی(ع) به مالک می‎گوید هر خطا و یا خوبی که به مردم کنی من هم در آن شریک هستم. صداقت و راستگویی از ویژگی‎های مهم مدیر است. مدیران باید حتی در انتخاب رئیس دفتر و منشیان خویش افراد با مکارم اخلاق و بهترین‏ها را برگزینند که در تنظیم قراردادها و نامه‏ها توانا باشد. در عزل ها هم همه این ویژگی ها که بر شمردم باید لحاظ شود. حرمت انسانی مدیران در عزل‎ها نیز باید رعایت شود.