تشخیص آلزایمر از طریق نوعی آزمایش خون

دقت این آزمایش خون در مطالعه‌ای که تقریبا ۵۰۰ نفر از سراسر سه قاره در آن شرکت داشتند، مشخص شد و شواهدی مبنی بر آنکه این آزمایش باید به عنوان روشی برای غربالگری معمول مورد استفاده قرار بگیرد، ارائه شد.

"راندال جی. بیتمن" (Randall J. Bateman) نویسنده ارشد این مقاله می‌گوید: مطالعه ما نشان می‌دهد که آزمایش خون معیاری قوی برای تشخیص پلاک‌های آمیلوئید مرتبط با بیماری آلزایمر است و این آزمایش حتی در بیمارانی که هنوز زوال عقل را تجربه نکرده‌اند کارآمد است.

او افزود: آزمایش خون کمک بزرگی به تحقیقات و تشخیص آلزایمر می‌کند و به طور قابل توجهی زمان و هزینه شناسایی بیماران برای انجام آزمایش‌های بالینی را کاهش می‌دهد و باعث توسعه گزینه‌های درمانی جدید می‌شود. با ظهور دارو‌های جدید، یک آزمایش خون می‌تواند مشخص کند که چه کسی از این درمان‌ها سود خواهد برد که شامل کسانی که در مراحل اولیه بیماری هستند نیز می‌شود.

این آزمایش خون که توسط بیتمن و همکارانش ایجاد شده است، به بررسی نسبت سطوح پروتئین‌های آمیلوئید بتا Aβ۴۲ و Aβ۴۰ در خون می‌پردازد و نشان می‌دهد که آیا پلاک‌های آمیلوئید در مغز تجمع یافته‌اند یا خیر.

محققان مدت‌ها است که به دنبال آزمایش خون ارزان‌قیمت و آسان برای تشخیص آلزایمر به عنوان جایگزینی برای اسکن‌های گران‌قیمت مغز و پونکسیون نخاعی تهاجمی هستند.

پونکسیون نخاعی روشی است که در آن از مایع مغزی نخاعی نمونه‌برداری می‌شود.

ارزیابی بیماری با استفاده از اسکن مغزی برش‌نگاری با گسیل پوزیترون به اختصار پِت اسکن (PET) نیازمند اسکن رادیواکتیو مغز است که هزینه آن به طور متوسط ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ دلار است. آزمایش رایج دیگری که آمیلوئید بتا و پروتئین تاو را در مایع مغزی نخاعی بررسی می‌کند نیز ۱۰۰۰ دلار قیمت دارد و برای انجام آن باید با استفاده از یک سوزن از نخاع نمونه‌برداری شود که ممکن است بیماران تمایلی به انجام آن نداشته باشند.

این مطالعه تخمین می‌زند که غربالگری اولیه با آزمایش خون که قیمت آن ۵۰۰ دلار است می‌تواند هزینه و زمان رساندن بیماران به آزمایش‌های بالینی که در آن از پت اسکن استفاده می‌شود را به نصف کاهش دهد. غربالگری تنها با آزمایش خون در کمتر از شش ماه به انجام می‌رسد و هزینه‌ها را تا ۱۰ برابر یا بیشتر کاهش می‌دهد.

یک آزمایش تجاری براساس تحقیقات بیتمن در سال ۲۰۲۰ تحت برنامه "Clinical Laboratory Improvement Amendments" به اختصار CLIA مجوز دریافت کرد.

این برنامه توسط سازمان غذا و دارو آمریکا با مشارکت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و مراکز خدمات مدیکر و مدیکید (CMS) هدایت می‌شود.

نسخه تجاری این آزمایش که "Precivity AD" نام دارد توسط استارتاپ دانشگاه واشنگتن با نام "C ۲ N Diagnostics" که توسط بیتمن و همکارانش تاسیس شده است، به بازار عرضه شد.

تاییدیه "CLIA" این آزمایش را برای پزشکان ایالات متحده قابل دسترس می‌کند و قرار است اطلاعاتی فراهم کند که به ارزیابی پزشکی و مراقبت از بیمارانی که در حال حاضر علائم بیماری زوال شناختی را دارند، کمک کند. این آزمایش هنوز تحت پوشش اکثر بیمه‌های درمانی نیست.

مطالعه کنونی نشان می‌دهد که آزمایش خون بسیار دقیق است و حتی وقتی در آزمایشگاه‌های مختلف با دستورالعمل‌های متفاوت در سه قاره انجام می‌شود، دقت خود را حفظ می‌کند.

دانشمندان نمی‌دانستند که تفاوت‌های کوچک در نمونه‌گیری مانند ناشتا بودن یا نبودن بیمار یا نوع ماده ضدانعقاد خونی که در فرآیند پردازش خون استفاده می‌شود می‌تواند تاثیر زیادی بر دقت آزمایش بگذارد یا خیر؛ زیرا نتایج براساس تغییرات کوچک در سطوح پروتئین آمیلوئید بتا در خون به دست می‌آمدند. تفاوت‌هایی که باعث تداخل در اندازه‌گیری دقیق این آمیلوئید‌های بتا شود می‌تواند باعث ایجاد پاسخ منفی یا مثبت کاذب شود.

محققان برای تایید دقت این آزمایش، آن را بر نمونه خون افراد مختلف در ایالات متحده، استرالیا و سوئد اعمال کردند و هر کدام دستورالعمل‌های متفاوتی برای پردازش خون و تصویربرداری مغز به کار گرفتند.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که آزمایش خون Aβ۴۲/Aβ۴۰ با استفاده از یک روش طیف‌سنجی جرمی رسوب‌گذاری ایمنی با دقت بالا (high-precision immunoprecipitation mass spectrometry) که در دانشگاه واشنگتن توسعه یافته بود نتایجی با دقت بسیار بالا در هر دو گروهی که دارای اختلال شناختی بودند و گروهی که اختلال شناختی نداشتند، در هر سه مطالعه ایجاد می‌کند.

زمانی که سطوح آمیلوئید با یک عامل خطر اصلی دیگر در آلزایمر که وجود گونه ژنتیکی "APOE ۴" است، ترکیب شد، دقت آزمایش خون در مقایسه با اسکن مغز ۸۸ درصد و در مقایسه با نمونه‌برداری از نخاع ۹۳ درصد بود.

بیتمن می‌گوید: این نتایج نشان می‌دهد که آزمایش خون می‌تواند برای شناسایی بیمارانی که دچار اختلال نیستند، اما ممکن است در معرض خطر ابتلا به زوال عقل باشند مفید باشد و به آن‌ها فرصتی می‌دهد تا زودتر اقدام کنند. علاوه بر آن نتیجه منفی این آزمایش می‌تواند به پزشکان در حذف آلزایمر به عنوان یک تشخیص بالقوه در بیمارانی که اختلال آن‌ها ناشی از سایر مشکلات سلامتی و بیماری‌ها است، کمک کند.