مردم همه سرمایه خود را وارد بازار رمزارزها نکنند

از آنجا که عمر زیادی از بازار رمزارزها نمی‌گذرد و همچنین مدت زیادی نیست که این صنعت وارد ایران شده، افراد بسیاری تحت تاثیر افراد سودجو و کلاهبرداران قرار گرفته و به راحتی سرمایه خود را از دست می‌دهند.

فعالیت در بازار پرنوسان رمزارزها، علاوه بر مزایایی که دارد، دارای معایبی نیز است که از جمله آنها می‌توان به انواع کلاهبرداری‌ها در این حوزه اشاره کرد. روز به روز شاهد تبلیغات گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی هستیم که مردم را به طرق مختلف فریب می‌دهند و سرمایه مردم را بالا می‌کشند.

دانش و اطلاعات ناکافی افراد علاقه‌مند به بازار رمزارزها در کشور باعث می‌شود که به راحتی مورد هدف کلاهبرداران قرار گرفته و تمام دارایی خود را به راحتی از دست دهند. در این بین، نبودن قانون‌گذاری در بازار رمزارزها، شناسایی این کلاهبرداران و برخورد با آنها را مشکل کرده است.

در خصوص وضعیت کلاهبرداری حوزه رمزارزها در ایران، مصاحبه‌ای با سرهنگ رامین پاشایی، معاون اجتماعی پلیس فتا انجام شده که در ادامه به آن می‌پردازیم.

ما شاهد تبلیغات فریبنده و دروغین در فضای مجازی هستیم. به این صورت که به عنوان مثال، از منزل، درآمد روزانه ۱۵ میلیونی داشته باشید و به این شکل هم‌وطنان را اغوا می‌کنند. یک سری بسته‌های تشویقی مانند ایردراپ را به مردم معرفی می‎کنند که در آن ثبت‌نام کنید و از این طریق یا رمزارز دریافت کنید، یا رمزارز بخرید. زمانی که افراد پول پرداخت می‌کنند، در حقیقت خالی فروشی اتفاق می‌افتد و پول افراد بالا کشیده می‌شود.

نکته‌ای که حتما باید به آن توجه شود این است که بانک مرکزی تا کنون به هیچ صرافی مجوزی برای انجام خرید و فروش نداده است. یک سری صرافی رمزارز خاص به صورت محدود وجود دارد که بیشتر برای تجار و صنعتگران است که برای واردات کالا، مقداری رمزارز اختصاص داده شده و بسیاری از ماینرها نیز در کشور به صورت غیرقانونی فعالیت می‌کنند.

نکته دیگری که وجود دارد این است که حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیون نفر از هم‌وطنان ما در حال حاضر در بازار رمزارز فعالیت می‌کنند که بسیاری از آنها متاسفانه هیچ شناختی از این حوزه ندارند. زمانی که به ما مراجعه می‌کنند و از آنها سوالات تخصصی می‌پرسیم، متوجه می‌شویم که این افراد بدون هیچ‌گونه آگاهی و پیش‌زمینه فکری وارد این بازار شده‌اند و همین عدم آگاهی باعث می‌شود که شما به راحتی مورد سواستفاده کلاهبرداران قرار بگیرید.

تا کنون چه میزان از سرمایه مردم از این طریق از دست رفته است؟

در حال حاضر، روز به روز به آمار جرایم این حوزه اضافه می‌شود. برخی افراد، یک سری تبلیغاتی را در شبکه‌های اجتماعی، عمدتا در اینستاگرام و گروه‌های تلگرامی و واتس‌اپ انجام می‌دهند. خود را دارای مجوز از یک بانک یا صرافی خاص در خارج از کشور معرفی می‌کنند.

زمانی که سرمایه‌گذاری انجام می‌دهید یا حساب باز می‌کنید، ولتی را در اختیار شما قرار می‌دهند که به راحتی در خارج از کشور به بهانه‌های مختلف، از قبیل تحریم‌ها یا مشکلات مربوط به نقل و انتقالات مالی، پول شما را بلوکه کرده و ولت شما را خالی می‌کنند.

ساخت و نگهداری ولت، شرایط خاصی دارد اما گاهی کلاهبرداران، تحت عنوان شارژ ولت شما، یا اینکه شما رمز ولت را فراموش کرده‌اید و برای پیدا کردن آن، یا اینکه یک نرم‌افزار جعلی را برای شما می‌فرستند که روی گوشی نصب کنید، در نهایت به کیف پول شما دسترسی پیدا کرده و حساب شما را خالی می‌کنند.

موضوع مهم دیگری که لازم است به آن اشاره کنم این است که در حوزه رمزارزها بعضا کلاهبرداری تا ۱۵ میلیارد تومان هم داریم. خانواده‌های بسیاری را مشاهده می‌کنیم که به دلیل تطمیع و حرص و ولع، کل دارایی خود را به رمزارز تبدیل کرده و در این حوزه سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند که سرانجام تمام دارایی آنها به باد رفته است.

با توجه به غیرمتمرکز بودن صنعت رمزارزها، شناسایی کلاهبرداران به چه صورت انجام می‌شود؟

در بسیاری از کشورها، ساز و کار قانونی برای صنعت رمزارزها وجود دارد، اما متاسفانه در کشور ما، بی‌قانون‌ترین بازار، بازار رمزارزها است. برای این حوزه، قوانین جاری نداریم و متاسفانه پیگیری جرایم بسیار سخت است؛ زیرا منشا بروز بسیاری از جرایم رمزارزی، خارج از کشور است.

پیگیری ادله دیجیتال و مبارزه با این پدیده و رسیدگی به شکایت‌ها، بسیار فنی و حساس است و به نظارت‌های خاصی نیاز دارد که متاسفانه تا این لحظه، قوانین خوبی برای نظارت بر حوزه رمزارزها و برای افرادی که به عنوان صرافی در حال فعالیت هستند، وجود ندارد و همین خلا قانونی، فرصت را در اختیار سودجویان قرار می‌دهد که با راه‌اندازی سایت‌ها و شرکت‌های مختلف، از مردم کلاهبرداری کنند.

یک سری شرکت‌ها هم وجود دارند که تحت عنوان فروش تتر، در داخل یا خارج از کشور در حال فعالیت هستند. عمده‌ترین تخلف‌هایی که این شرکت‌ها دارند، خالی فروشی است؛ یعنی بسته‌ای به شما می‌دهند که اعتبار لازم را ندارد. زمانی که قصد دارید رمزارز خود را تعویض کنید یا به پول تبدیل کنید، با مشکل مواجه می‌شوید.

چه راه‌هایی برای جلوگیری از کلاهبرداری‌ها وجود دارد؟ آیا پلیس فتا اقدامی در این زمینه انجام داده یا در این خصوص برنامه‌ای دارد؟

من توصیه می‌کنم که اگر قرار است وارد این بازار شوید، کل سرمایه خود را به آن اختصاص ندهید. آگاهی کامل داشته باشید و با مشاوران خاص مشورت کنید. یک سری شرکت‌ها در این زمینه پیشرو هستند که اعتبار لازم را دارند، اما باز هم من به عنوان یک مقام انتظامی و به عنوان معاون فرهنگی و اجتماعی پلیس فتا، به هم‌‍وطنان توصیه می‌کنم که فعلا وارد این بازار نشوند.

ریسک‌پذیری این بازار به میزان قابل توجهی بالا بوده و پیگیری جرایم آن بسیار مشکل است. افرادی هستند که از روی سهل‌انگاری و فریب خوردن، سرمایه خود را به باد داده‌اند. منشا بروز بسیاری از جرایم خارج از کشور است.

اگر به هر دلیلی، رمز کیف پول خود را فراموش کردید و نیاز به مشورت داشتید، حتما با مشاوران شناخته شده مشورت کنید. زمانی که گوشی خود را برای تعمیر به جایی می‌دهید، مطمئن باشید که ولت شما در اختیار آن فرد قرار نمی‌گیرد.

بسیاری از جرایم زمانی که شکل می‌گیرد، ولت فردی خالی می‌شود، وقتی از آنها سوالاتی می‌پرسیم، متوجه می‌شویم که گوشی خود را برای تعمیر به نمایندگی‌های غیرمجاز داده‌اند و به این صورت کیف پول آنها خالی شده است.

برخی افراد نیز زمانی که رمز کیف پول خود را فراموش می‌کنند، در فضای مجازی افرادی را پیدا می‌کنند که رمز آنها را پیدا کرده و به این صورت نیز ولت آنها را خالی می‌کنند. گاهی اوقات نیز به صورت شراکتی با فردی اقدام به خرید در یک کیف پول کرده باشید، حتما در یک دفترخانه، آن را ثبت کنید.

گاهی شاهد پرونده‌هایی هستیم که دو نفر در یک ولت با هم شریک بوده‌اند و متاسفانه یکی از شرکا فوت می‌کند یا به هر دلیلی اتفاقی برای وی می‌افتد و دسترسی به آن امکان‌پذیر نیست. از این رو بهتر است که یک ثبت و سند محضری داشته باشید و شراکت و میزان سرمایه را در آن مشخص کنید تا با بروز مشکلات قضایی، بتوان به آن رسیدگی کرد.

پلیس فتا هم در این فضا نظارت دارد و آن را رصد می‌کند، اما برای برخورد و مبارزه با کلاهبرداری‌ها، حتما نیاز به قوانین داریم. ضوابط و خطوط قرمز باید مشخص شود تا دست پلیس فتا هم باز باشد و بتواند برخورد کند.

همه روزه پرونده‌های زیادی مرتبط با حوزه رمزارزها به پلیس فتا ارجاع داده می‌شود و بر اساس دانش فنی که ما داریم، پیگیری جرایم انجام می‌شود و مال از دست رفته به مالباختگان برمی‌گردد. اما در مجموع، پیگیری جرایم در حوزه رمزارزها بسیار فنی است و بعضا ریشه فرامرزی دارد که من باز هم به هم‌وطنان توصیه می‌کنم بسیار مراقب باشند و اگر وارد این فضا می‌شوند، بایدها و نبایدها، آسیب‌ها و تهدیدها را حتما فرا بگیرند و سپس در این حوزه فعالیت کنند.