سوختن انبار موتور تهران میان ضعف اجرای ماده ۱۰۵ قانون کار و ۵۵ قانون شهرداری+ فیلم

رکنا نوشت: انبار موتور تهران آتش گرفت و سوخت. نه تنها انبار موتور گرفتار شعله های آتش شد که ده ها خانه و مغازه همسایه نیز درگیر با شعله های آتش شدند.

انبار موتور که در میان شعله های آتش سوخت و سرمایه های داخل انبار نابود شد، پیش از امروز، چندین مرتبه اخطار ایمنی دریافت کرده بود اما حادثه امروز حکایت از این دارد که اخطارها در تامین امنیت انبار اثرگذار نبود.

شهرداری، وزارت کار و اداره برق مهمترین ارگان هایی هستند که اگر در بخش نظارتی و قانونی خود بعد از اخطار ایمنی صحیح و دقیق و بی تعارف برخورد کنند، آمار اتفاقات اینگونه در شهر کاهش می یابد.

دو لیست از تعداد ساختمان های ناایمن تهران وجود دارد. میان لیست تهیه شده از سوی سازمان آتش‌نشانی تهران و لیست تهیه شده از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران در مورد ساختمان‌های ناایمن، ۱۵ هزار و ۸۷۱ مورد تفاوت وجود دارد.

در میان اسامی لیست های ساختمان های ناایمن یکی از خطرناک ترین نقاط شهر در حال حاضر، بازار تهران است. سیم کشی های بازار تهران چنان فرسوده و غیر استاندار هستند که هر لحظه می توانند فاجعه ای انسانی، اقتصادی و امنیتی در کشور را شکل بدهند. گفتن از سیم کشی های ناایمن بازار تهران از اول سال 1402 تا امروز دو مرتبه در پایگاه خبری رکنا مطرح شده است اما شرایط ناایمن بازار تهران همچنان ادامه دارد و خطر بیخ گوشت بازار پایتخت وجود دارد.

وظیفه شهرداری در برابر ساختمان های اخطار گرفته و ناایمن شهر

طبق بند 14 ماده 55 قانون شهرداری ها، شهرداری ها باید، ساختمان هایی را که باعث خطر برای شهروندان می شوند بعد از اخطار به مالک و در صورت عدم توجه مالک، شهرداری با هزینه خود رفع خطر کند و هزینه آن را به انضمام 15 درصد جریمه در زمان ارائه عدم خلاف، صدور پایانکار یا هنگام نقل و انتقال ملک از مالک مسترد کند.

طبق تبصره (الحاقی ۱۳۴۵/۱۱/۲۷) - در کلیه موارد مربوط به رفع خطر از بناها و غیره و رفع مزاحمت‌های مندرج در ماده فوق شهرداری پس از کسب نظر مامور فنی خود به مالکین یا صاحبان اماکن یا صاحبان ادوات منصوب ابلاغ مهلت‌دار متناسبی صادر کند و اگر دستور شهرداری در مهلت معیّن به موقع اجراء گذاشته نشود شهرداری راسا با مراقبت مامورین خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد کرده و هزینه مصروف را به اضافه صدی پانزده خسارت از طرف دریافت خواهد کرد.

وظیفه قانونی وزارت کار در برابر ساختمان های ناایمن شهر

طبق ماده ۱۰۵ قانون کار هر گاه در حین بازرسی، به تشخیص بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در کارگاه داده شود،‌بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای مکلف است مراتب را فوراً و کتباً به کارفرما یا نماینده او و نیز به رئیس مستقیم خود اطلاع دهند.

‌تبصره ۱ - وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی، حسب مورد گزارش بازرسان کار و کارشناسان بهداشت‌حرفه‌ای از دادسرای عمومی محل و در صورت عدم تشکیل دادسرا از دادگاه عمومی محل تقاضا خواهند کرد فوراً قرار تعطیل و لاک و مهر تمام یا‌قسمتی از کارگاه را صادر کند. دادستان بلافاصله نسبت به صدور قرار اقدام و قرار مذکور پس از ابلاغ قابل اجرا است. ‌دستور رفع تعطیل توسط مرجع مزبور در صورتی صادر خواهد شد که بازرس کار یا کارشناس بهداشت حرفه‌ای و یا کارشناسان ذیربط دادگستری رفع‌نواقص و معایب موجود را تایید کرده باشند.

وظیفه اداره برق در برابر ساختمان های فرسوده با سیم کشی خطرناک

یکی از عوامل وقوع آتش سوزی های بزرگ در ساختمان های ناایمن، سیم کشی های غیراصولی یا فرسوده است. که مهلکت ترین آنها در بازار تهران شاهد هستیم.

در خصوص وظیفه اداره برق، بیست و هشتم فروردین ماه امسال مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه مصوبه شورای شهر تهران می تواند راهنمای خوبی برای پیگیری موضوع ایمن سازی از لحاظ آتشنشانی باشد، گفت: در این مصوبه آمده است: مالکانی که به اخطارهای ایمن سازی آتش نشانی توجه نمی کنند، در مرحله اول؛ نسبت به قطع انشعابات آب، برق و گاز آنها اقدام می شود و در مرحله بعد، آن واحد صنفی پلمب خواهد شد.

وی تاکید می کند: شهرداری تهران به راحتی می تواند برای ایمن سازی محل هایی که سیم کشی های غیر استاندارد دارند، با اداره برق مکاتبه داشته باشد تا نسبت به قطع انشعابات آن واحدهای صنفی اقدام شود. موارد مشابه این موضوع، به وفور در سطح شهر اتفاق افتاده است و قطع انشعابات دقیقا همان کاری است که تبعاتی جز به خود آمدن مالک واحد صنفی ندارد؛ چراکه در این شرایط اقتصادی، پلمب کردن واحدهای صنفی درست به نظر نمی رسد.

بابایی می افزاید: تا کنون جلسات زیادی با عنوان کمیته ایمنی بازار در منطقه 12 برگزار شده است و فردا این موضوع را در این نشست پیگیری خواهم کرد. این موضوع که تا کنون نسبت به ایمن سازی این سیمکشی ها اقدامی نشده است، بر می گردد به اهمال خود اداره برق که خیلی پیگیر مابقی سیم کشی هایی که به قولی بعد از کنتور است، نیست. لازم به ذکر است که دادستان از جانب مدعی العموم، به این موضوع ورود کرده و مواردی از ناایمنی ساختمان های شهر تهران را که شهرداری ارسال می کند را پیگیری می کنند.

رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر در ادامه تاکید می کند: در این حوزه من به شهرداری منطقه 12 هم تذکر خواهم داد که به صورت ویژه به این موضوع ناایمنی نگاه کند. می دانید که انبوهی از مشکلات در بازار تهران در جریان است و باید همه آنها را در نظر گرفت. صرفا اگر برای برق بخواهیم اقدامی کنیم، حجم کار شهرداری تهران خیلی زیاد خواهد شد؛ ولی اگر اداره برق کارهای خودش را پیگیری و شهرداری به موضوع ایمنی کالبدی آتش نشانی رسیدگی کند، نتیجه بخش تر خواهد بود تا اینکه بار اهمال دستگاه های دیگر را شهرداری به دوش بکشد.

مهدی بابایی با تاکید بر اینکه همچنین وزارت کار نیز باید در این خصوص اقدامات لازم را انجام دهد، می گوید: برای اصناف نیز، قانون الزام آور داریم که ایمنی محل کارگاه ها را رعایت کنند و در این خصوص، وزارت کار باید به طور ویژه ورود کند. در واقع هم وزارت کار و هم اداره برق، باید این موضوع را پیگیری کنند. موارد رخ دادن حادثه در بازار تهران تا کنون وجود داشته و چون سختی دسترسی به این ملک ها وجود دارد و انبوهی از انبارها و مواد اشتعال زا نقطه خطرناکی را در مرکز تهران به وجود می آورد.

آتش نشانی و دغدغه بزرگ آتش سوزی بازار تهران

گفتنی است، سید جلال ملکی ، سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران نیز در گفت و گو با رکنا در خصوص وضعیت سیم کشی های بازار تهران چنین گفته است : ایمنی بازار یکی از دغدغه‌های جدی سازمان آتش نشانی است. در واقع بازار جزء قدیمی ترین بخش های شهر تهران است که در گذشته، بخش زیادی از آن، مسکونی بوده؛ ولی الان که به آن نگاه می‌کنید، می بینید همه چیز برعکس شده و بخش اعظم این بازار، تبدیل به واحدهای تجاری شده است.

وی با اشاره به اینکه چند آسیب جدی متوجه ایمنی در بازار تهران است، گفت: از اصلی ترین مشکلات بازار تهران، می توان به تغییر کاربری اشاره کرد. بازار تهران در چند دهه گذشته بیشتر مسکونی بوده؛ ولی اکنون بخش زیادی از آنجا، تغییر کاربری داده و اکنون تبدیل به انبار، مغازه و کارگاه تبدیل شده است. از سویی دیگر، معابر بازار بسیار قدیمی هستند. در واقع این معابر زمانی طراحی شده اند که مردم با درشکه از آنجا گذر می کردند؛ ولی الان در همان مسیر، نیسان و ماشین های سنگین عبور می کنند. همچنین محدود بودن مسیرها مزید بر علت پر خطر بودن محدوده بازار شده است. جلوی هر مغازه ای در بازار، تا یک متر، یا بساط چیده شده است یا چرخی ها، مردم، ماشین و... عبور می کنند. این موارد باعث می شوند که اگر اتفاق ناگواری رخ دهد، دسترسی به محل حادثه سخت شود.

سید جلال ملکی تاکید کرد: همچنین سقف های شیروانی یکی دیگر از مشکلات بسیار بزرگ این محدوده است. اتاق های زیر این سقف های شیروانی که عمدتا زنگ زده و آسیب دیده شده هستند نیز محل بسیار خطرناکی از لحاظ ایمنی آتش نشانی است.

وی با اشاره به اینکه بخش زیادی از حوادث آتش نشانی در بازار پایه برقی دارند، گفت: یک کارگروه ایمنی بازار تشکیل شده است که اتحادیه ها، صنوف، شهرداری منطقه 12، نمایندگان آتش نشانی و اداره برق در آن عضو هستند. در این کارگروه مشکلات مطرح شده است و در چند سال گذشته، بخشی زیادی از ایرادات برقی از جمله تعویض برخی کنتورهای برق یا رسیدگی به شبکه برقی توسط اداره برق مرتفع شده؛ ولی اکنون مشکل اصلی در جای دیگری است. مسئولیت اداره برق تا پشت کنتور است ولی از کنتور به بعد که وارد واحد تجاری یا مسکونی می شود، بر عهده مالک است. ادارات گاز و آب هم همین قانون را دارند.

ملکی تاکید کرد: بازاریان باید سیم کشی های مغازه های خودشان را مرتب کنند. در بسیاری از نقاط بازار دیده می‌‍شود که 100 الی 50 سیم برق به هم گره خورده و مثل یک کلاف شده اند. در اصطلاح آتش نشانی به مدل در هم پیچیدگی این سیم ها گفته می شود که تبدیل به «المنت» شده اند. همه می دانند که از تمام سیم هایی که به هم گره خورده اند برق جریان دارد و این مهم، حرارت ایجاد می کنند و این ایجاد حرارت، منجر به آتش سوزی گسترده می شود. چند سال پیش، مورد داشتیم که آتش گرفتن سیم های برق یک مغازه، منجر به آتش سوزی در 25 مغازه دیگر شد. بعضی از این سیم کشی ها قدمت 70 ساله دارند در حالی که سیم کشی هایی که در معرض مستقیم باد، باران و برف هستند باید حتما بعد از 15 سال سرویس شوند؛ ولی در بازار سیم هایی دیده می شوند که آنچنان قدیمی هستند که روکش پارچه ای دارند و هر لحظه آماده آتش سوزی!

جلال ملکی افزود: آتش نشانی بارها طی بازدیدهایی که داشته، به مالکان مغازه ها اخطار داده است. آنها دقیقا در جریان هستند. از سویی دیگر، مغازه داران، اجناس زیادی در راهروها قرار داده اند که فقط فضا برای تردد یک نفر وجود دارد. این اجناس شامل پلاستیک، توپ پارچه، کارتن و... است که همگی قابلیت اشتعال بالا دارند.

وی تاکید کرد: لازم است بدانید اکثر این مغازه ها بیمه هم ندارند. البته نباید از این مهم گذر کرد که بیمه های کشور نیز دچار نقص هستند و بدون داشتن تاییدیه آتش نشانی، به مالک، خدمات بیمه ارائه می دهند.

سخنگوی سازمان آتش نشانی با اشاره به اینکه از اردیبهشت سال گذشته، دستگاه قضا برای موضوع ایمنی ساختمان ها ورود خوبی داشته که امیدواریم مستمر باشد تا مردم ثمره اش را ببینند، تاکید کرد: تامین ایمنی بازار بسیار مهم است. از آنجایی که بازار قطب اقتصادی پایتخت است نباید تامین ایمنی آن را دست کم گرفت. در بازار تهران، 95 هیئت امنا و اتحادیه فعالیت دارند. اتحادیه ها و وزارت کار باید پای کار بیایند و برای مغازه هایی که تاییدیه آتش نشانی ندارند پروانه کسب را تمدید نکنند.

سخنگوی سازمان آتش نشانی گفت: بعد از حادثه کلینیک سینا اطهر، وزارت بهداشت تمام مراکز درمانی را ملزم کرد که تاییدیه آتش نشانی بگیرند. الان می بینید که مراکز درمانی در صف می ایستند تا از آتش نشانی تاییدیه بگیرند تا بتوانند با وزارت بهداشت همکاری کنند. این کار وزارت بهداشت، الگوی خوبی برای سایر دستگاه ها است.

ملکی افزود: هزینه برای ایمن کردن بنا، در برابر هزینه برای جبران خسارت ناشی از آتش سوزی و از بین رفتن سرمایه خیلی کم به چشم می آید. پلاسکو درس عبرت خوبی برای این موضوع است که نه تنها 20 نفر جان خود را در آن حادثه از دست دادند، بلکه سرمایه افراد نیز دود شد و خود ساختمان هم فرو ریخت. با چه مبلغی می توان آن 20 نفر را باز گرداند؟ هزاران بیمه هم بیایند نمی توانند همه چیز را به حالت اولیه برگردانند.

وی افزود: اقدامات پاساژ علاء الدین نمونه خوبی برای جلوگیری از وقوع حوادث اینچنینی است. به جرات می توان گفت 70 درصد از مراحل ایمن سازی این پاساژ طی شده است. خدا آن روز را نیاورد که اتفاقی در بازار تهران رخ دهد. وزارت کار باید بگوید تا زمانی که جایی ایمنی آتش نشانی نداشته باشد نمی تواند تاییدیه اتحادیه را دریافت کند. اگر آنها یک قدم به سمت ما بیایند ما ده قدم حرکت می کنیم.