حراج اینترنتی از ناهنجاری تا قانون

توزیع بسترهای ارتباطی مبتنی بر اینترنت دست خریداران و فروشندگان هر صنفی را برای انجام تبادلات مالی و کالا باز گذاشته است.

بسیاری از وب سایت‌ها طی سال‌های اخیر در ایران هم رواج بسیاری یافته‌اند و رسالت آن‌ها به نوعی واسطه‌گری در خرید و فروش محصولات در هر حوزه‌ای به حساب می‌آید که بر این اساس می‌تواند نیاز روزانه و مایحتاج کاربران را به آنان عرضه کند اما این موضوع که در نگاه اول بسیار ساده و پیش‌ پاافتاده به نظر می‌رسد دارای پیچیدگی‌های خاصی است.

ویژگی اصلی این سایت‌ها حراج اجناسی است که شاید دست دوم و یا نو باشند چراکه این رویه در حراجی تعریف شده و اگر بخواهیم به شیوه سنتی آن اشاره‌ای داشته باشیم، جنس خاصی را در مکانی که در دید عموم خریداران باشد، قرار می‌دهند و با نرخ اولیه شروع به دریافت تقاضا برای قیمت بالاتر می‌کردند و مزایده‌ای برقرار می‌شد که در نهایت جنس به شخصی فروخته می‌شد که بیش‌ترین قیمت را برای خرید پیشنهاد داده بود.

حال بر اساس این رویه، شیوه‌ای الکترونیکی پیاده‌سازی شده که فروشندگان توانایی این را خواهند داشت که با عضویت در یکی از این سایت‌ها اعلام آمادگی خود را برای فروش ابراز کنند و به‌دنبال آن نیز خریداران به خرید برحسب قیمت پایه اقدام کنند.

اما اگر در شیوه سنتی یک مالک برای جنس تعیین می‌شد تا آن را به مزایده بگذارد، در این روش نیز همین رویه وجود خواهد داشت علاوه بر اینکه متقاضی خرید در این روند تعاملی قادر خواهد بود مشخصاتی را درباره محصول هم‌چون توضیحات درباره مزایده سنتی، کسب کند و حتی به بررسی نظرات دیگرانی که تجربه استفاده از برند یک محصول را داشته‌اند، بپردازند.

یکی دیگر از معضلات در تعامل بین کاربران و استفاده از تجارب یکدیگر مربوط به اعتماد کردن می‌شود چراکه در فروش و مزایده حضوری، افراد جنس را می‌بینند و در واقع اعتمادسازی سریع‌تر انجام می‌شود، در حالیکه این چندان در حراجی اینترنتی برجسته نیست و برهمین اساس ملاک این روش از مزایده بر پایه اعتماد است.

در کنار این نقطه ضعف، مشخصه‌ای وجود دارد که دست خریداران برمبنای آن برای انتخاب یک محصول باز است و به نوعی می‌توان گفت شاید از یک محصول خاص چند مورد مشابه نیز در فروشگاه موجود باشد و دست خریدار برای انتخاب باز گذاشته می‌شود.

فروشندگان بسیاری هستند که با استقبال از مزایده اینترنتی، زمینه را برای توسعه این شکل از تجارت فراهم کرده‌اند و در کل این روش، برای کسانی که تنها قصد فروش پراکنده و یا محصولات دست دوم را دارند، یکی از بهترین روش‌ها تلقی می‌شود چراکه فروشنده نیازی به راه‌اندازی وب‌سایتی برای فروش محصول به صورت اختصاصی ندارد و در کنار آن نیازی به تبلیغات برای یک محصول خاص وجود ندارد.

این سایت‌ها با دریافت مبلغی اندک از آگهی فروش و اختصاص بخشی برای تبلیغات محصول، این کار را برعهده می‌گیرند، هرچند که برخی دیگر نیز هستند که علاوه بر این مبلغ، درصدی از فروش محصول را نیز دریافت می‌کنند که معمولا این اتفاق زمانی می‌افتد که مزایده اینترنتی در سایتی مشهور در این زمینه انجام شود که آمار بازدید بالایی داشته باشد و به یکی از فروشندگان مطرح تبدیل شده باشد.

در غیر اینصورت بر سر دریافت حق فروش و یا آگهی توافقی بین فروشنده و مسوولان مزایده صورت خواهد گرفت.

نباید فراموش کرد که در این روش نیز که برخی از آن به عنوان جمعه بازار اینترنتی یاد می‌کنند، کارهای خلاف عرف و اخلاقی هم انجام می‌شود که بیشتر در سایت‌های خارجی عرف هستند اما در ایران به دلیل اینکه هر مشارکت‌کننده‌ای در این سایت‌ها اعم از فروشنده و خریداران باید دارای یک حساب اولیه‌ای در نزد آن سایت باشد تا به ازای بازدید آن‌ها از یک محصول خاص از حساب کاربری آن‌ها کسر شود، این کار باب نشده است که البته به اعتقاد برخی کارشناسان، نام چنین اقداماتی دیگر مزایده نخواهد بود.

حال وجود چنین اقداماتی در سطح جامعه مجازی که روز به روز نیز رو به رونق است، باید از مسیری صورت بگیرد که امنیت کامل را برای تبادل‌کنندگان به ارمغان آورد که بدون دغدغه از کلاهبرداری، فروشندگان به ارائه جنس و خریداران به واریز وجه اقدام کنند که لازمه ایجاد چنین بستری، دادن مجوزهای خاص و یا لوگویی ویژه و غیر قابل هک به این پایگاه‌هاست تا به راحتی به انجام فعالیت‌های خود بپردازند.