اجرای طرح پزشک خانواده به کجا رسید؟

تحریریه پارسینه: طرح پزشک خانواده سال هاست که در پیچ و خم اجرا باقی مانده است. طرحی که قرار بود به کمک سیستم درمان بیاید و سلامت خانواده ها را رقم بزند. سال هاست اما این طرح به بهانه های مختلف آنطور که باید و شاید به مرحله اجرا در نیامده و اگرچه دولت های مختلف بر اجرای آن تاکید فراوان داشتند، اما هیچ کدام آن را به طور کامل اجرا نکردند. آنطور که رسانه ها گزارش داده اند، برنامه پزشک خانواده یکی از آن برنامه‌های کشور در دو دهه اخیر است که برای اولین بار درقانون برنامه توسعه چهارم (۱۳۸۸- ۱۳۸۴) مطرح شد. پزشک خانواده در بخش شهری به صورت آزمایشی تنها در دو استان فارس و مازندران اجرایی شد. در سال های گذشته بارها نسخه‌های مختلف برنامه اجرایی این قانون در قالب نسخه‌های ۰۱، ۰۲، ۰۳ و ...، مصوبات مختلف هیات دولت، شورای عالی بیمه، وزارت بهداشت، وزارت رفاه ( تعاون کار و رفاه اجتماعی) ابلاغ شده است اما حاصل کار هنوز روشن نیست.

پزشک خانواده چه می کند؟

بر این اساس، مقرر بوده است یک تیم به عنوان تیم پزشک خانواده یا پزشکی خانواده مسئولیت جمعیت و تعداد مشخصی از افراد را در یک منطقه جغرافیایی به عهده می‌گیرد. این تیم به ازای هر فرد تحت پوشش چه بیمار بشوند و چه نشود مبلغی را به عنوان سرانه دریافت می‌کند و به این ترتیب مسئول حفظ سلامت او می‌شود. پزشک خانواده به عنوان سطح اول خدمات تلاش می‌کند که از بروز بیماری‌ در افراد کم کند و اگر افراد به بیماری‌هایی مبتلا شدند که نیاز به خدمات پزشکی تخصصی بود. آنان را به پزشک متخصص یا سطوح فوق تخصصی و بیمارستانی ارجاع می‌دهد. علیرضا سلیمی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه در این باره به «جام جم آنلاین» می گوید: طرح پزشک خانواده قرار بود سلامت را به هرخانه‌ای ببرد اماچند سالی است که درمیان کمبودها و ناهماهنگی‌ها گرفتار شده است.

با اجرای طرح پزشک خانواده فاصله داریم

سلیمی‌ دراین‌باره عنوان می‌کند:«ماهنوزبا اجرای این طرح‌فاصله زیادی داریم. درحال‌حاضروضعیت متخصصانی همچون داخلی، اطفال و بیهوشی به حدی ناگوار است که اصلا پزشک خانواده جایی برای ارجاع ندارد.» اما اجرای پزشک خانواده در دولت جدید نیز مورد توجه قرار گرفته است. محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت در این باره می گوید: نظام پزشک خانواده یک الگوی ارائه خدمات بهداشتی و درمانی است که هدف آن افزایش دسترسی مردم به خدمات سلامت، بهبود کیفیت مراقبت‌ها، کاهش هزینه‌های درمان و ارتقای سلامت عمومی جامعه است. در این نظام، هر خانواده یا فرد تحت پوشش یک پزشک مشخص قرار می‌گیرد که مسئولیت اصلی مراقبت‌های اولیه، پیگیری وضعیت سلامت و ارجاع به سطوح تخصصی را بر عهده دارد. ویژگی‌های اصلی نظام پزشک خانواده، پزشک محوری، پوشش همگانی، ارجاع سطح‌بندی‌شده، ثبت سوابق سلامت الکترونیک سلامت و پیشگیری بر درمان است.

صرفه جویی در هزینه ها

اجرای این طرح می تواند  اتفاقات بسیار خوبی را رقم بزند.  ابراهیم نوری گوشکی، متخصص پزشکی خانواده در این باره به تسنیم می گوید: هدف از راه اندازی رشته تخصصی پزشکی خانواده در کشور، صرفه جویی در هزینه‌های سلامت، ارائه خدمات با‌کیفیت به وسیله متخصصین پزشکی خانواده، تقویت مراقبت‌های سلامت در سطوح مختلف، ارائه خدمات ممتد و پیگیری‌های موثرتر، کنترل نظام عرضه و تقاضا، تخصیص درست و ‌منطقی منابع، ارجاع صحیح بیماران به سایر متخصصین، کاهش فشار مراجعین از دوش متخصصین، ضبط پرونده‌های پزشکی بیمار در طول زمان، کاهش بار بیماری های متفاوت، ارتقای شاخص‌های سلامت، ایجاد توانمند‌ی‌های لازم برای اجرای برنامه‌های مورد بحث و جامعه نگری مورد نظر بر اساس تعاریف و استاندارهای جهانی پزشک خانواده، فراهم نمودن تدریجی بستر مناسب برای ایجاد پزشکی خانواده بر اساس تعاریف و استاندارهای جهانی و سازمان جهانی بهداشت بوده است. اما بنا به دلایل کاملا نامشخص تربیت این رشته تخصصی ارزشمند متوقف شده است.‌ ‌دست اندرکاران نظام سلامت نتوانستند از پتانسیل متخصصین این رشته استفاده ببرند. لذا کشور ایران نتوانست همگام با کشورهای پیشرو در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع نظام سلامت را به پیش ببرد.