۲۵ درصد یارانه بنزین به ثروتمندان می‌رسد

طبق اطلاعات منتشر شده توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران مصرف میانگین بنزین در شش ماهه اول سال ۹۷ حدود ۸۸ میلیون لیتر در روز بوده است. با افتتاح فاز یک و دو پالایشگاه ستاره خلیج فارس میانگین تولید بنزین در ۶ ماهه ۱۳۹۷ در حدود ۸۸ میلیون لیتر در روز است، اما با سرعت ۱۰ درصدی افزایش مصرف بنزین حتی با اتمام فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس تولید داخل جوابگوی مصرف نخواهد بود.

بطوریکه پیش بینی می‌شود در ۲ سال آینده مصرف بنزین به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر در روز برسد در حالی که ظرفیت تولید داخل حدود ۱۰۵ میلیون لیتر در روز خواهد بود که در صورت ادامه روند فعلی در سال ۱۴۰۸ مصرف بنزین به ۲۵۰ میلیون لیتر در روز خواهد رسید.

نکته قابل توجه اینکه با اصلاح تکنولوژی موتور خودرو‌های تولید داخل و نزدیک کردن مصرف آن به میانگین خودرو‌های بین المللی حدود ۷.۵ لیتر به ازای ۱۰۰ کیلومتر پیمایش مصرف کنونی بنزین به شدت کاهش خواهد یافت و به ۶۶ میلیون لیتر در روز خواهد رسید.

با توجه به پیشرفت تکنولوژی مصرف بنزین در سال ۱۴۰۸ به طور میانگین مصرف بنزین موتور به ۴.۷ لیتر به ازای ۱۰۰ کیلومتر پیمایش رسیده و در نتیجه مصرف بنزین حداکثر ۱۲۰ میلیون لیتر در روز خواهد بود. (مرکز پژوهش‌های مجلس)

در واقع باید به این نکته توجه کرد که یکی از دلایل اصلی افزایش مصرف سوخت در کشور به تکنولوژی پایین موتور‌های استفاده شده در خودرو‌های تولید داخل برمیگردد.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گزارشی با موضوع اصلاح یارانه بنزین آورده است: در شرایط فعلی یارانه تعلق گرفته به بنزین با یک تبعیض سیستماتیک پیوند خورده است به گونه‌ای که هر فرد در کشور بنزین بیشتری مصرف کند از یارانه بیشتری بهره خواهد برد.

با دقت در چگونگی توزیع خودرو در جامعه متوجه می‌شویم که دهک‌های پایین عموماً فاقد خودرو هستند و در نتیجه از یارانه بنزین هیچ بهره‌ای نمی‌برند در حالی که دهک‌های بالا‌تر گاهی بیش از یک خودرو دارند و همچنین در سبد هزینه‌های آن‌ها مسافرت نقش پررنگی نسبت به دهک‌های پایین دارد. طبق محاسبات انجام شده حدود ۲۵ درصد از کل یارانه بنزین به دهک دهم یعنی ثروتمندترین دهک جامعه می‌رسد. در حالی که سهم دهک اول حدود ۲.۵ درصد است.

این گزاره به این معناست که عمده یارانه بنزین نصیب دهک‌های بالا می‌شود و سهم فقرا از یارانه بسیار ناچیز است.

این توزیع ناعادلانه در نهایت به شکاف طبقاتی دامن می‌زند. مطابق نمودار زیر رنگ نارنجی عمده بنزین کشور توسط دهک ثروتمند مصرف می‌شود.

همچنین سهم دهک‌های ثروتمند از یارانه بنزین بسیار بیشتر از دهک‌های فقیر بوده و نیز سهم شهرنشینان از یارانه بنزین بیشتر از افراد ساکن روستا است.

بررسی میانگین هزینه انرژی در خانه نشان می‌دهد خانواده شهری انرژی و به طور خاص بنزین بیشتری مصرف کرده و در نتیجه از مقدار بیشتری یارانه نیز بهره مند می‌شوند. این گزارش برای خانوار‌های دهک بالا نیست و درباره دهک‌های پایین نیز صادق است.

بیشتر خودرو‌ها در اختیار دهک‌های ثروتمند جامعه است و در نتیجه دهک‌های کم‌درآمد هم اکنون سهم کمتری از یارانه دارند.