آغوش باز لایه‌های نفتی پارس جنوبی برای غول‌های نفتی

لایه های نفتی پارس جنوبی که در فاصله تقریبی ۱۰۰ کیلومتری ساحل ایران در خلیج فارس در مجاورت مرز مشترک آبی ایران و قطر قرار دارد یکی از منابع نفتی چشم انتظار توسعه ایران است. طرح توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی اوایل سال جاری به بهره‌برداری رسید و تولید آزمایشی از این میدان مشترک اواخر اسفند سال ۱۳۹۵ آغاز شده و طرح آن با ظرفیت تولید ۳۵ هزار بشکه نفت در روز به بهره‌برداری رسید.

قرارداد خدماتی بیع متقابل این طرح در سال ۱۳۸۳ با شرکت پتروایران امضا شد. این طرح به عنوان یکی از طرح‌های زیرمجموعه شرکت نفت و گاز پارس مطابق برنامه زمانبندی اولیه قرار بود در طول ١٩ ماه به بهره برداری برسد که به دلایل متعدد، زمان اجرای پروژه به تعویق افتاد. پس از جدا شدن طرح از شرکت نفت و گاز پارس، سازمان مستقل این طرح با نام اختصاری SPOL از ابتدای سال ۱۳۹۳ با معرفی مجری، زیر نظر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران فعالیت خود را شروع کرد.

مقایسه وضعیت ایران با قطر در لایه های نفتی پارس جنوبی

درحالی که تولید قطر طی چند سال اخیر بالغ بر ٣٠٠ هزار بشکه در روز بوده است ایران هنوز در مرحله‌ی پایلوت قرار دارد، اما اتفاق خوبی که افتاده این است که قفل تولید از لایه‌های نفتی پارس جنوبی شکسته شده و چشم انداز بسیار مثبتی از بهره برداری تا سقف ١٥٠ هزار بشکه از لایه در حال تولید (داریان بالایی) به دست آمده است. طرف همسایه از ٦ لایه در عمق های متناظر برداشت می‌کند و این پتانسیل در سمت ایران وجود دارد که فقط از لایه داریان بالایی برای مدت قابل توجهی، تولید روزانه ١٥٠ هزار بشکه حاصل شود.

درحال حاضر امکان برداشت ٣٥ هزار بشکه از مخزن نفتی پارس جنوبی وجود دارد اما با توجه به شرایط مخزن ترجیح داده می شود میزان تولید در مرز ٢٥ هزار بشکه ثابت نگه داشته شود. در ماه های اخیر میزان تولید به دلیل برخی آزمایشات به ٢٨ هزار بشکه رسید اما مجددا جهت رعایت تولید حداکثری صیانتی به مرز ٢٥ هزار بشکه باز گشت.

میزان تولید از مخزن نفتی پارس جنوبی حداقل تا پایان سال جاری حدود ٢٥ هزار بشکه در روز باقی خواهد ماند. دلیل اصلی این که از لایه‌های نفتی پارس جنوبی ٣٥ هزار بشکه نفت تولید نمی‌شود این است که چنانچه به میزان ٣٥ هزار بشکه از این لایه‌ها نفت تولید شود، بیش از ٢٠ میلیون فوت مکعب گاز در روز فلر می‌شود، موضوعی که در محاسبات اوایل دهه ٨٠ (موعد تنظیم برنامه توسعه مرحله اول فاز یک، به دلیل عدم شناخت صحیح و دقیق ساختار و رفتار مخزن، لحاظ نشده بود) به همین دلیل هم اکنون سعی می‌شود میزان تولید از این لایه‌ها ٢٥ هزار بشکه در روز ثابت بماند.البته ممکن است سقف برداشت از لایه‌های نفتی پارس جنوبی از ابتدای بهمن‌ سال جاری، بر اساس شرایط تولیدی چاهها و خروجی مدل‌های مخزنی منطبق بر تطبیق تاریخچه تعیین و اعلام خواهد شد.

آخرین میزان تولید تجمعی از لایه های نفتی پارس جنوبی

آنچه در حال حاضر، همزمان با تهیه و تنظیم برنامه جامع و یکپارچه توسعه مخزن چند لایه نفتی پارس جنوبی (که در اولویت برنامه های شرکت ملی نفت ایران قرار گرفته است)، عملیات حفر سه حلقه چاه تزریقی بر روی سکوی فعلی در حال بهره برداری (مرحله دوم فاز یک) به منظور تزریق ٣٠ هزار بشکه آب فرآورش شده دریا به کمک FPSO به درون ناحیه مخزنی در حال تخلیه جهت تثبیت فشار و ممانعت از کاهش شدید تولید در نیمه دوم سال آتی شمسی در صدر برنامه های طرح توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی قرار دارد.

آخرین عملیات بارگیری و صادرات محموله لایه‌های نفتی پارس جنوبی به مقاصد بین‌المللی هفته پیش صورت گرفت. به طور کلی طی هشت مرحله از آغاز سال جاری، حدود چهار میلیون و ۲۶۰ هزار بشکه نفت خام با مشخصات مورد نظر به مقاصد بین المللی صادر شده است. هر ۲۰ تا ۲۵ روز یک بار، در سقف ۵۵۰ هزار بشکه نفت خام از لایه‌های نفتی پارس جنوبی صادر می‌شود. آخرین میزان تولید تجمعی نفت خام تا تاریخ ۲۳ آبان ماه از لایه های نفتی پارس جنوبی چهار میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه بود.

آغوش باز لایه های نفتی به روی غول های نفتی

بر اساس این گزارش، درحالی که شرکت ملی نفت ایران و شرکت دانمارکی مرسک در فاصله یک قدمی امضای تفاهم‌نامه برای اجرای طرح توسعه لایه‌های نفتی پارس‌جنوبی قرار داشتند، خرید سهام بخش نفتی شرکت دانمارکی مرسک ازسوی توتال فرانسه باعث بروز نگرانی در طرف ایرانی شد و در حالی که مذاکره برای اجرای این طرح با مرسک ادامه دارد ایران از شرکت های بین المللی دیگر نیز برای مشارکت در اجرای طرح توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی دعوت کرده است.

اواخر اسفند سال گذشته بود که غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران از ارائه پیشنهاد از سوی شرکت دانمارکی مرسک درباره توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی خبر داد و در اواخر فروردین سال جاری نیز علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد این شرکت مطالعه فنی خود را ارائه کرده است.

از آنجا که شرکت مرسک حدود ۲۰ سال در آن سوی مرزها و در کشور قطر در همین لایه نفتی فعالیت می‌کرد کارشناسان بر این باور بودند این شرکت که اکنون فعالیتی در قطر ندارد به دلیل تجربه زیادی که در این حوزه دارد بهترین گزینه برای این میدان محسوب می‌شود. بر همین اساس مذاکره با مرسک به قوت خود باقی ماند با این حال به دلیل خرید بخش نفتی مرسک توسط توتال، وزارت نفت اعلام کرد از تعدادی شرکت‌ها مانند شرکت دولتی نفت برزیل (پتروبراس)، انی ایتالیا، شرکت انگلیسی-هلندی شل و پتروناس مالزی برای مذاکره در این باره دعوت کنند، با این حال می‌توان گفت مرسک در این زمینه تجربه خوبی داشت.

چندی بعد از اینکه وزارت نفت از شرکت های دیگر برای مشارکت در طرح توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی دعوت کرد، علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از ابراز تمایل دو شرکت خارجی برای توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی خبر داد و گفت:مذاکره با شرکت مرسک برای توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی همچنان ادامه دارد.

کاردر درحالی خبر مذکور را اعلام کرد که پیش از آن کریم زبیدی، مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت با بیان اینکه احتمال واگذاری توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی بر عهده مرسک وجود دارد با اشاره به خرید شاخه نفتی مرسک توسط توتال اظهار کرد: چنانچه توسعه لایه های نفتی به مرسک سپرده شود، مرسک امنیت اطلاعات را در طرف ایرانی حفظ می کند.

با این حال بیژن زنگنه، وزیر نفت در آخرین اظهارات خود درمورد مذاکره با مرسک برای توسعه لایه های نفتی پارس جنوبی گفت مذاکره برای توسعه این میدان به خوبی پیش می‌رفت اما مشکلی که باعث تاخیر در کار شد این بود که توتال شرکت مرسک را خرید و ما دچار اشکال شدیم چون به این ترتیب هر دو طرف توتال بود. اکنون مرسک کنار نرفته و از چند شرکت دیگر نیز دعوت به عمل آمده است.

براساس این گزارش، پیش‌بینی می‌شود تولید نفت از لایه نفتی به روزانه ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار بشکه در روز برسد.طبق آخرین اخبار اعلام شده شرکت مرسک پیشنهاد داده توسعه این میدان که نفت آن بسیار سنگین و گران است در سه فاز انجام شود.