جدایی نان از وجدان!

کمی پیش از این یعنی درست زمانی که عطارها همه چیز را در کاغذ می‌پیچیدند و به مشتری تحویل می‌دادند، عطاری را می‌شناختم که در هر دو کفه ترازو یک کاغذ می‌گذاشت که مبادا کم‌فروشی کرده باشد و وزن کاغذ را هم برای مشتری درنظر می‌گرفت تا حتی به اندازه وزن کاغذ باطله‌ای هم کم‌فروشی نکرده باشد.

اما انگار با از بین رفتن ترازوهای دوکفه‌ای قدیمی حساسیت ما نسبت به کسب حلال و کم‌فروشی هم در حال کمرنگ شدن است! امروزه آنچنان که باید دیگر به موضوع کم‌فروشی و کسب حلال توجه نداریم و همه قائل به آن شده‌ایم که فقط پول بیاید، از هر راهی که شد فقط پول بیاید! این درحالی است که این موضوع به باور کارشناسان اجتماعی به طور کامل با سبک زندگی ایرانی- اسلامی در تضاد است.

زندگی با کسب پاک

کسب حلال و روزی پاک مهم‌ترین موضوع زندگی اقتصادی یک خانواده است که از آن به جهاد در راه خدا یاد می‌شود اما به نظر می‌رسد در هیاهوی زندگی پرزرق و برق امروزی و لابه‌لای چشم و هم‌چشمی‌های مرسوم کم‌کم رنگ فراموشی به خود گرفته است و بعضی‌ها به آن کم‌توجه هستند. نوع کاسبی هم در این موضوع تفاوتی ندارد و همه می‌توانند به نوعی کم‌فروشی کنند و در کل کسب خود را ناپاک کنند.

مواظب ویروس کسب ناپاک باشید

بعضی از رانندگان تاکسی که به نحوی باقی‌مانده پول کرایه را پس نمی‌دهند یا معلمی که از وقت تدریس برای دانش‌آموزان کم می‌گذارد یا کارمندی که در ساعات اداری مشغول کار شخصی است و جواب ارباب‌رجوع را با سردی می‌دهد و پزشکی که از بیماران زیرمیزی می‌گیرد یا هزاران مورد دیگر که در همه مشاغل نمونه‌هایی از آن را مشاهده می‌کنیم، همه و همه از مصادیق کسب حرام و کم‌فروشی هستند.

دوره مکاسب رنگ باخته است!

تا به حال با خودتان فکر کرده‌اید که چرا این روزها دیگر خبری از برگزاری دوره‌های مکاسب برای کاسب‌ها نیست؟! این موضوع در گذشته بیش از این مورد توجه کاسب‌ها بود و حتی خیلی از آنها بدون خواندن مکاسب دست به کار و کاسبی نمی‌زدند و اول آداب این کار را می‌آموختند و پس از آن راهی بازار می‌شدند، اما در حال حاضر اولویت‌ها فرق کرده است و بسیاری از کاسب‌های جوان دیگر نه دوره مکاسب را می‌شناسند و نه برای یادگیری فن و فنون کاسبی پاک داوطلب می‌شوند!

امان از این چشم و هم‌چشمی‌ها!

ناگفته پیداست که موضوع چشم و هم‌چشمی و رقابت‌هایی که در حال حاضر در جامعه و بین خانواده‌ها رایج شده است، یکی از دلایل کم رنگ شدن کسب و کار حلال در برخی از صنوف در جامعه است. چرا که خانواده‌ها تحت تاثیر زندگی‌های غربی و تبلیغ سرمایه‌داران بر مصرف‌گرایی با یکدیگر رقابتی را شروع کرده‌اند و معتقدند پول بیشتر آسایش بیشتر را به ارمغان می‌آورد و در این مسیر فقط به دنبال پول هستند از هر راهی که آمد!

زیاده‌خواهی برخی خانم‌ها!

در همین باره طیبه حاجی‌محمد یزدی، کارشناس خانواده به«وطن امروز» می‌گوید: روزی مهم‌ترین موضوع خانواده است که از هر جهت که به آن نگاه کنیم در زندگی فرد اثرگذار است. از مباحث دینی و مذهبی آن مانند تاثیر مال حرام بر سلامت جسمی و روانی فرد که بگذریم باید بدانیم هر لقمه‌ای که می‌خوریم از کجا تهیه شده است.

یزدی نقش زنان را در توجه به مقوله روزی پاک بسیار مهم و کلیدی ارزیابی می‌کند و می‌افزاید: نقش خانم خانه در توجه همسر به کسب حلال بسیار مهم است. یک زن می‌تواند با تحمل کاستی‌هایی که به طور حتم در پی تلاش همسر در مسیر کسب حلال رخ می‌دهد، مشوق همسر باشد و با سازگاری با این کمبود‌ها دایم موضوع برکت مال حلال را به وی گوشزد کند و در این مسیر وی را یاری‌رسان باشد.

به گفته یزدی، زنان می‌توانند با نادیده گرفتن کسب حلال و روزی پاک شوهرانشان را به هر کاری وادار کنند تا فقط به پول و خواسته‌های سطحی و زودگذر خود برسند. به باور حاجی محمد یزدی، خانم‌ها باید در زندگی زناشویی دایم این پرسش را از همسران داشته باشند که آیا این درآمد پاک و حلال است؟ آیا نفرین و ناله‌ای پشت سر آن نیست؟ آیا حق شخص دیگری در آن نیست؟ اگر از پاسخ به این پرسش‌ها راضی و مطمئن شدند خرجی خانواده را از همسرشان قبول کنند. بنابر اظهارات این کارشناس، ضرورت دارد که خانم‌ها نقش روزی پاک و حلال و برکت آن را بدانند و به فرزندانشان بیاموزند تا آنها هم به داشتن نان‌آوری که فقط فکر و ذکرش کسب روزی حلال است افتخار کنند. لازم است خانم‌ها بدانند که گذران این دنیا آن هم با هر روش و طریقی روش اشتباهی است که با سبک زندگی ایرانی-اسلامی هیچ سنخیتی ندارد.

به هر رو شواهد موجود نشان می‌دهد که شیوه‌های کسب و کار و تلاش برای به دست آوردن رزق و روزی پاک در جامعه امروزی با آنچه در سبک زندگی ایرانی- اسلامی آمده است، تفاوت از زمین تا آسمان دارد که باید برای این موضوع و حل آسیب جدی در کسب و کار تامل و تفکر بیشتری داشته باشیم .

منبع: وطن امروز/حامد نجفی‌مهر