گرایش به اعتیاد از کجا می‌آید؟

ملیحه رحیمی جامعه شناس و ممدکار اجتماعی با بیان اینکه اعتیاد در کشور با سایر معضلات اجتماعی رابطه علت و معلولی دارد، گفت: وقتی می خواهیم دلایل گرایش به مواد مخدر را مورد بررسی قرار دهیم باید همه معضلات اجتماعی را در نظر بگیریم چرا که آنها به مانند زنجیره ای به هم پیوسته هستند و مانند مردابی که افراد را در درون خود می کشد، عمل می کنند.

رحیمی با بیان اینکه اعتیاد به مواد مخدر ریشه های فردی و اجتماعی دارد، اظهار کرد: از نظر روانشناختی برخی از افراد برای انحراف مستعد تر از دیگران هستند و این یکی از ویژگی شخصیتی آنها است. معمولا این دسته از افراد از نظر شخصیتی متعادل نیستند یعنی یا خیلی باهوش و با استعداد هستند و یا خیلی ضعیف و با اعتماد به نفس کم. این دو دسته از افراد بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند چرا که یا از قبل تسلیم شده اند و یا گمان می کنند که هیچگاه شکست نمی خورند و همیشه از پس هر کاری بر می آیند.

وی اضافه کرد: در کنار عوامل شخصیتی، شرایط اجتماعی و محیطی نیز در گرایش افراد به اعتیاد بسیار اثر گذار است. اگر روش های تربیتی از همان دوران کودکی مناسب نباشد و افراد الگوهای سالمی در زندگیشان نداشته باشند احتمال گرایشاشان به انحرافات اجتماعی و اعتیاد به مواد مخدر بیش از دیگران خواهد بود.

رحیمی با تشریح عوامل اجتماعی موثر در گرایش به مواد مخدر، تصریح کرد: اعتیاد به مانند طلاق، بیکاری، خیانت و ... یک معضل و بحران اجتماعی است و قطعا همه ی معضلات اجتماعی از یکدیگر اثر می پذیرند. در خیلی از مواقع افراد به دلیل بیکاری و یا طلاق به سمت اعتیاد گرایش پیدا می کنند و بالعکس آن هم صادق است یعنی در خیلی از موارد طلاق ها به خاطر اعتیاد اتفاق می افتد. بررسی هر یک از معضلات اجتماعی بدون توجه به سایر معضلات امکان پذیر نیست و نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت.

وی در ادامه اضافه کرد: من نمونه های بسیاری از اعتیاد به مواد مخدر دیده ام که ناشی از انباشت سایر مشکلات بوده است. در واقع فرد تصور می کند که می تواند از دست مشکلات به مواد مخدر پناه بیاورد. مثلا فردی که بیکار است و امید و دل خوشی ای به آینده ندارد، این احتمال که به مواد مخدر گرایش پیدا کند بیش از سایرین است. معمولا افرادی که در جامعه سرخورده شده و انگیزه و امید کمی به بهبود شرایط زندگی شان دارند از افراد مستعد برای سوق پیدا کردن به سمت مواد مخدر هستند.

این جامعه شناس با اشاره به عوامل فردی موثر در گرایش به مواد مخدر، بیان داشت: البته خلاف این موضوع هم صادق است یعنی برخی از افراد از روی سرخوشی و بی عار و دردی به سمت مواد می روند. استفاده از مواد مخدر در ابتدا برای این افراد اسباب تفریح است اما کم کم به بلای جانشان تبدیل می شود. البته تعداد این افراد کمتر از دسته اول که عرض کردم است.

رحیمی با بیان اینکه گرایش به مواد مخدر صنعتی نگران کننده است، اظهار کرد: هر ساله مصرف مواد مخدر صنعتی افزایش می یابد و در حال حاضر از ۴ درصد در بین کل معتادان، به ۲۴ درصد افزایش یافته است. یکی از دلایل گرایش به مواد مخدر صنعتی، ارزان و در دسترس بودن این مواد است.

وی در بخش دیگری از سخنانش به مقوله آموزش و پیشگیری اشاره کرد و گفت: متاسفانه سیستم آموزشی و صدا و سیما با مردم رودربایستی دارد و خجالتی است.! بسیاری از نکات و مسایلی که باید در مدرسه و دانشگاه مطرح شود، به دلیل همین رودربایستی ها مطرح نمی شود و صدا و سیما عملا به جای مطرح کردن مسایل سعی می کند که آنها را پنهان کند. چرا نباید به طور شفاف در خصوص مشکلات اجتماعی از جمله اعتیاد و ایدز با مردم صحبت شود و اقدامات پیشگرانه در دستور کار قرار گیرد؟

این جامعه شناس که سال های زیادی به عنوان مدد کار و مربی با شهرداری تهران و سازمان بهزیستی همکاری داشته است، تصریح کرد: اعتیاد به مواد مخدر در شرایط فعلی یک بحران در کشور به شمار می رود. هرچند که آمار دقیقی از معتادین کشور ارائه نمی شود اما بر اساس آمار رسمی بیش از ۲ میلیون نفر معتاد در کشور وجود دارد که با وجود کامل نبودن این آمار اما باز هم بسیار زیاد است. برای کاهش گرایش به مواد مخدر باید همه ی جوانب را در نظر گرفت و باید معضلات اجتماعی را در کنار هم مورد بررسی قرار داد.