بیماری‌های شایع پوستی کودکان

اینجا به شایع‌ترین مشکلات پوستی بچه‌ها، علل، درمان و پیشگیری‌اش می‌پردازیم.

عفونت‌های قارچی
احتمال ابتلای کودک به بیماری عفونت قارچی پوست وجود دارد، زیرا عوامل بیماری‌زا از طریق تماس با فرد آلوده یا حیوان خانگی، حوله آلوده، برس‌های مو، شانه، کلاه و لباس‌های دیگر می‌تواند به کودک انتقال یابد. اگر کودک شما قادر به راه رفتن است، عفونت قارچی پوست می‌تواند از طریق راه رفتن با پای برهنه در یک اتاق رختکن آلوده یا استخر آلوده به او سرایت کند. متخصصان بر این باورند گرایش ژنتیکی برای ابتلا به عفونت قارچی وجود دارد. به نظر می‌رسد عرق کردن بیش از حد در کودکان، احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد، زیرا بهترین شرایط رشد قارچ، در آب و هوای مرطوب است.

علائم عفونت قارچی پوست
اگر کودک شما عفونت قارچی روی بدن خود دارد، یک یا تعداد بیشتری تکه‌های فلس مانند روی بدن قابل مشاهده است که معمولاً به اندازه یک سکه‌اند و با خارش و ناراحتی همراه هستند. از آنجا که این تکه‌ها همیشه دایره‌ای شکل نیستند، با گذشت زمان اندازه آن‌ها تغییر می‌کند و معمولاً یک حلقه فلس‌مانند را در اطراف مرکزی صاف تشکیل می‌دهند. همان‌طور که قارچ رشد می‌کند، حلقه بزرگ‌تر می‌شود؛ اما معمولاً زمانی که قطر آن به حدود ۳ سانتی‌متر می‌رسد، رشد آن متوقف می‌شود.

انواع عفونت‌های قارچی پوست

* عفونت قارچی پا: عفونت قارچی پوست پا معمولاً بین انگشتان فرد ایجاد می‌شود، تکه‌تکه به نظر می‌رسد و معمولاً خارش‌دار است، شاید اصلاً شبیه حلقه نباشد و به‌صورت تکه‌های قرمزرنگ و فلس‌مانند به نظر برسد.

* عفونت قارچی پوست سر (قارچ کچلی): قارچ کچلی ممکن است به‌صورت یک زخم کوچک که پیش از تکه‌تکه شدن، فلس‌مانند شدن یا پوسته‌پوسته شدن شبیه یک جوش به نظر می‌رسد، شروع شود و این قارچ به سرعت به ساقه و ریشه مو‌ها حمله می‌کند و باعث تخریب دائم مو‌ها می‌شود. همچنین ناحیه‌ای که عفونت در آن شکل گرفته ممکن است متورم، حساس و قرمز شود.

* عفونت قارچی ناخن: بیماری عفونت قارچی ناخن ممکن است یک یا چند ناخن دست یا پای کودک را درگیر کند. ناخن ممکن است ضخیم، سفید یا زرد و شکننده شود. ابتلا به بیماری عفونت قارچی ناخن قبل از بلوغ چندان معمول نیست.

به یاد داشته باشید اگر پوست را به‌درستی مرطوب نکنید، نوشیدن مقادیر زیاد مایعات مؤثر واقع نخواهد شد. بدون استفاده از مرطوب‌کننده‌هایی که بتوانند آب را در پوست نگه دارند، آبرسانی به پوست نوزاد به درستی انجام نمی‌شود

درمان عفونت‌های قارچی پوست
با مشاهده هرگونه عفونت قارچی غیرمعمول روی پوست کودک، بهتر است با پزشک مشاوره کنید. در صورت وجود عفونت قارچی پوست در بدن کودک، پزشک احتمالاً یک کرم ضدقارچ برای او تجویز خواهد کرد. معمولاً درمان عفونت قارچی پوست ۴- ۳ هفته طول می‌کشد و تا مدت یک هفته پس از آن تا زمانی که عفونت قارچی از بین برود باید همچنان به استفاده از کرم ادامه دهید. برخی کودکان به کرم‌های ضدقارچ حساسیت دارند، بنابراین ابتدا تنها مقدار کمی از کرم را استفاده کنید تا واکنش پوست کودک را ببینید. همچنین دست‌های خود را پس از استفاده از کرم ضدقارچ به خوبی بشویید. اگر کودک شما دچار یک مورد سرسخت عفونت قارچی پوست است، پزشک ممکن است دارویی قوی‌تر از کرم ضدقارچ تجویز کند. در برخی موارد نادر، تجویز داوری خوراکی نیز ضروری است. درمان قارچ کچلی سخت‌تر است و دوره درمانی آن بیشتر طول می‌کشد. پزشک داروی ضدقارچ خوراکی همراه شامپوی دارویی نیز تجویز خواهد کرد و درمان بیماری حداقل ۶ تا ۸ هفته طول خواهد کشید. هنگامی که درمان را شروع می‌کنید، از شستن کامل ملحفه و لباس کودک خود اطمینان حاصل کنید تا دوباره به بیماری عفونت قارچی پوست مبتلا نشود.

مراقبت‌های پس از درمان
محافظت کامل از کودک در برابر عفونت قارچی پوست سخت است، اما می‌توانید برای به حداقل رساندن احتمال ایجاد بیماری برخی مراقبت‌ها را انجام دهید:
* کمک به جلوگیری از تعریق بیش از حد
* پوشاندن صندل هنگام راه رفت کودک در فضای رختکن یا محوطه استخر
* استفاده نکردن مشترک از حوله، برس‌های مو، بالش، لباس یا وسایل مشابه کودک
* رعایت بهداشت حیوانات خانگی
* درمان سایر اعضای خانواده در مورد عفونت‌های قارچی
* اجتناب از حضور کودک در استخر، سالن ورزشی و دیگر اماکن عمومی غیربهداشتی.

خشکی پوست
پوست نوزادان حساس، نازک و مستعد خشک شدن است، به‌خصوص در آب و هوای گرم و خشک و حمام مکرر تشدید می‌شود. خشکی شدید پوست می‌تواند باعث ناراحتی، خارش و ترک خوردن پوست شود. در نتیجه کودک شروع به بهانه‌گیری و خاراندن پوست خود می‌کند که می‌تواند پوست را عفونی کند. برخی صابون‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده برای درمان خشکی پوست نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما در صورتی که درمان‌های خانگی باعث بهبود علائم نشد و بدن کودک دچار کم‌آبی شد یا پوست او ترک خورد باید مراقبت‌های پزشکی و تخصصی انجام شود.

علل
در برخی مواقع، پوست نوزادان هنگام تولد خشک است. این عارضه در کودکانی که پس از ۴۰ هفتگی متولد می‌شوند بیشتر دیده می‌شود و پس از گذشت چند روز نیز بهبود می‌یابد. مهم‌ترین دلیل این است که آن‌ها زمان زیادی را در هوای بسیار خشک، بسیار سرد یا بسیار گرم می‌گذرانند که باعث می‌شود پوست رطوبت خود را از دست بدهد. آب نمک یا آب همراه با مواد شیمیایی مانند کلرین که در استخر‌ها استفاده می‌شود نیز می‌تواند منجر به خشک شدن پوست شود.
یکی دیگر از دلایل خشک شدن پوست، استحمام زیاد است. با اینکه دوست داریم نوزاد تازه متولد شده خود را حمام ببریم، اما بیش از اندازه حمام بردن باعث می‌شود چربی پوست کودکان کاهش یابد.

علائم
خشکی پوست علاوه بر اینکه با کشیدن دست روی آن مشخص می‌شود، می‌تواند باعث پوسته‌پوسته شدن پوست نیز بشود. اگر متوجه شدید بدن کودک می‌خارد، مراقب قسمت‌هایی از بدن که خراشیده می‌شود، باشید. درمان در مراحل اولیه بهترین روش است، زیرا خشکی پوست می‌تواند باعث ترک‌خوردگی اپیدرم شود که بسیار دردناک است و ممکن است باعث بروز عفونت نیز بشود.

خشکی پوست و بیماری دیگر
اگر روی پوست کودک لکه‌های قرمز رنگی دیده می‌شود که می‌خارد، ممکن است وی به اگزما مبتلا شده باشد که به آن «درماتیک آتوپیک» نیز گفته می‌شود. در برخی مواقع اگزما با مرطوب کردن منظم و دائمی پوست برطرف می‌شود، بنابراین نیازی به مراجعه فوری به پزشک نیست، مگر اینکه به‌رغم به کار بردن روش‌های درمان خانگی لکه‌ها بهبود نیابد و پوست کودک دچار خارش و ناراحتی باشد.
در موارد نادر ممکن است خشکی پوست نشانه ابتلا به یک بیماری ژنتیکی به نام «ایکتیوز» باشد. پوست افراد مبتلا به ایکتیوز پوسته‌پوسته شده و در برخی موارد ممکن است قرمز هم بشود. در این بیماری، پوست کف دست و کف پا‌ها ضخیم می‌شود. در صورتی که پزشک احتمال بدهد که کودک به ایکتیوز مبتلا شده، وی را برای معاینه و درمان به متخصص پوست ارجاع می‌دهد.

توصیه‌های پیشگیری از خشکی پوست نوزادان و کودکان
* دفعات و مدت حضور در حمام را به حداقل برسانید و به جای آب داغ از آب گرم و از پاک‌کننده‌های بدون بو و غیرصابونی استفاده کنید.
* بلافاصله پس از اینکه کودک را از حمام خارج کردید، او را خشک کنید و روی لکه‌های خشکی مواد مرطوب کننده بزنید تا رطوبت در پوست او حفظ شود. وازلین و آلوئه‌ورا دو نوع از بهترین مرطوب‌کننده‌ها برای درمان خشکی پوست کودک است که توصیه می‌شود ۲ مرتبه در روز یا به اندازه مورد نیاز بزنید.
* کلرین و نمک باعث خشک شدن پوست بدن کودک می‌شوند. پس از شنا کردن در استخر یا دریا، کودک را با آب معمولی بشویید و روی صورت او مرطوب‌کننده بزنید.
* اگر هوای خانه شما خشک است از دستگاه بخور یا مرطوب‌کننده در اتاق کودک استفاده کنید.
* به کودک مقادیر زیادی مایعات بدهید تا رطوبت بخار شده از روی پوست او جبران شود. اگر کودک شما هنوز در سنین نوزادی است باید حداقل تا ۶ ماه به او شیر مادر یا شیر خشک بدهید، مگر اینکه پزشک تجویز دیگری کرده باشد. به یاد داشته باشید اگر پوست را به‌درستی مرطوب نکنید، نوشیدن مقادیر زیاد مایعات مؤثر واقع نخواهد شد. بدون استفاده از مرطوب‌کننده‌هایی که بتوانند آب را در پوست نگه دارند، آبرسانی به پوست نوزاد به درستی انجام نمی‌شود.
* حتماً در هوای سرد دست کودک را با دستکش بپوشانید تا دستان او از خشک شدگی ناشی از باد و سرما مصون بماند. در هر فصلی از پوست کودک در برابر آفتاب‌سوختگی و اثر باد محافظت کنید.
* پودر یا عطر روی پوست کودک نزنید و همچنین در استفاده از مواد شوینده و مواد خشکشویی، انواع بدون عطر را انتخاب کنید. اگر پوست کودک شما حساس است، باید لباس‌های او را ۲ مرتبه بشویید تا همه باقیمانده‌های صابون‌ها و مواد شوینده از روی لباس به طور کامل پاک شوند.
* اگر پوست کودک شما به شدت حساس است، به او لباس‌های تنگ و خشن نپوشانید.
* از استفاده از هرگونه محرکی مانند لوسیون‌ها و مرطوب کننده حاوی الکل و لباس‌های بافته شده از مواد خشنی مانند پشم خودداری کنید.
* دمای اتاق کودک نباید بیش از ۱۸ درجه سانتی‌گراد باشد، در غیر این صورت ممکن است خشکی پوست او تشدید شود.
اگر تصور می‌کنید کودک شما علائم ابتلا به اگزما یا ایکتیوز را دارد به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر پوست کودک شما با انجام درمان‌های خانگی بهبود نیافت و علائمی از عفونت مانند تورم و تخلیه ترک‌های روی پوست را در وی مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.

منبع: هفته‌نامه سلامت