آیا «موز» در آستانه انقراض قرار دارد؟

به گزارش «پارسینه» به نقل از سی‌ان‌ان، در حالی که تقریبا تمام بوته های موز از بوته دیگری پرورش یافته اند، تقریبا هیچ تنوع ژنتیکی در این گیاه وجود ندارد و همین مساله باعث می شود که با بروز یک بیماری، تمام بوته های موجود در معرض آسیب قرار بگیرند.

اکنون یک بیماری قارچی به نام «نژاد گرمسیری ۴» (تی پی ۴) که حوالی سال ۱۹۹۰ در مالزی پدیدار شده بود، تقریبا در تمام جهان گسترش پیدا کرده است. این بیماری پس از مالزی به سایر کشورهای جنوب شرق آسیا و استرالیا گسترش پیدا کرد و در سال ۲۰۱۳ به آفریقا رسید. اخیرا نشانه هایی از آن در خاورمیانه و موزامبیک هم دیده شده و این بدان معنا است که گیاه موز در سراسر جهان در معرض تهدید است.

جرج ماهوکو، از موسسه بین المللی کشاورزی گرمسیری، این اتفاق را برای امنیت غذایی بسیار خطرناک می داند و می گوید: در آفریقا، موز برای امنیت غذایی و کسب درآمد بیش از ۱۰۰ میلیون نفر حیاتی است.

این بیماری قارچی بر روی سیستم آوندی گیاه موز اثر می گذارد و از رسیدن آب به بخش های فوقانی گیاه جلوگیری می کند.

در حال حاضر، تنها راه حل موجود برای مقابله با گسترش این بیماری این است که مزارع آلوده را سوزاند و سپس گیاهان دیگری در آنجا کاشت، چرا که قارچ «تی آر ۴» در خاک باقی می ماند. اکنون ۱۲ ماه از پروژه فائو برای مقابله با این بیماری می گذرد، اما همچنان به منابع مالی بیشتری نیاز است. در غیر این صورت، گسترش بیماری می تواند نتایجی فاجعه بار به همراه داشته باشد.

مسئله اما فقط این بیماری قارچی نیست. در هند بیش از ۶۰۰ گونه متنوع از این گیاه وجود داشته است، اما جذابیت موزهای معروف به «کاوندیش» که در این کشور به نام «موز هتل» خوانده می شود، باعث شد تا تمام گونه های دیگر کنار زده شوند و این خطر وجود دارد که با یک بیماری غیرقابل کنترل، یک فاجعه پدید آید.

چنین اتفاقی البته یک بار در تاریخ تکرار شده است. پنجاه سال پیش بود که «بیماری پاناما» موجب شد تا موز معروف به «گروس مایکل» برای همیشه از صحنه محو شود. موز گروس مایکل اصلی ترین گونه صادراتی تا سال ۱۹۶۵ و خوشمزه تر و بادوام تر از موزهای امروزی بود و نیازی هم به پرورش مصنوعی نداشت. اما گسترش بیماری پاناما از آمریکای مرکزی به تمام دنیا، چاره ای باقی نگذاشت جز این که تمام مزارع موز در آتش سوزانده شوند.

پس از آن بود که موز نامرغوب تر کاوندیش که در مقابل بیماری پاناما مقاوم بود، جای موزهای سابق را گرفت؛ هرچند اکنون خود در مقابل سرنوشتی مشابه قرار گرفته است.