سرطان در مرز هشدار؛ مسئولان چاره‌اندیشی کنند

براساس آخرین اعلام مراکز تحقیقاتی سرطان کشور، میزان ابتلا به این بیماری در ایران ۱۴۰ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت برآورد می شود، درحالی که این رقم در کشورهای پیشرفته بیش از ۶۰۰ در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است.

از این رو برخی صاحبنظران با استناد به این آمار، انتشارعناوینی همچون سونامی سرطان در ایران در رسانه ها را چندان منطبق بر واقعیت نمی دانند وعده ای نیز معتقدند از آنجا که امید به زندگی در دهه های ۵۰ و ۶۰ از سن ۵۴ به ۷۰ سال رسیده و بدلیل همین افزایش سن، یکی از عوامل تاثیرگذار در ابتلا به سرطان و آمار هشت درصدی جمعیت سالمندان در ایران ابتلا به سرطان نیز روندی رو به افزایش داشته است.

اما با کند وکاش در آمار ابتلا به برخی سرطان ها نظیر سرطان سینه، میانگین رشد در ابتلا به انواعی از سرطان ها تا ۶ درصد و افزایش ۲ برابری ایرانیان در ابتلا به این بیماری در سال ۲۰۱۵ نسبت به سال ۱۹۹۰میلادی می توان فهمید که ابتلا به این بیماری در هیچ جای دنیا چنین سرعتی نداشته است.

این روند حکایت روشنی از کنترل سرطان در دیگر کشورها با انجام اقدامات پیشگیرانه، آموزشی و درمان مناسب و بهنگام دارد، درحالی که به نظر می رسد این اقدامات در کشور ما چندان از سوی مسئولان و مردم مورد توجه نیست.

همچنین معضل قابل ذکر دیگر این است که روند افزایشی در نرخ شیوع سرطان درحالی است که امکانات تشخیصی و درمانی به تناسب این افزایش، رشد چندانی نداشته و حتی در برخی استان های محروم نظیر چهارمحال و بختیاری میزان مبتلایان به سرطان به دلیل نبود امکانات کافی، انجام برخی مراحل درمانی در استان های همجوار و ثبت آمار بیماران سرطانی در دیگر استان ها کمتر از میزان واقعی گزارش می شود.

با وجود خدمات ارزنده ای که در سال های اخیر بخصوص با اجرای طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت و درمان در این استان ارائه و بسیاری از فضاها نو و بهسازی شده است، اما در برخی زمینه ها نظیر خدمات تشخیصی و درمانی بیماران سرطانی که بخش عمده ای از آن نیز از کم و کاستی های فرهنگی ناشی می شود کماکان تا نقطه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.

این درحالی است که براساس یافته های علمی ۴۰ درصد سرطان ها قابل پیشگیری و حدود ۶۰ درصد آنان نیز قابل درمان است.

هوشنگ ناصری کارشناس بیماری های واگیر مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری در این باره در گفت وگو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: سرطان سینه از سرطان های شایع در زنان چهارمحال و بختیاری است که برای پیشگیری از ابتلا به آن به ماموگرافی سالانه پس از۳۰ یا ۳۵ سالگی نیاز است.

وی بیان کرد: علاوه بر آن نبود اطلاع و آگاهی زنان این استان از روش های خود آزمایی، امکانات و تجهیزات این بخش نیز کافی نیست، بگونه ای که نوبت دهی برخی مراکز ماموگرافی تا ۶ ماه نیز به طول می انجامد و این امر از تمایل زنان برای انجام این روش تشخیصی می کاهد.

ناصری ادامه داد: سرطان پوست از دیگر سرطان های شایع بخصوص در بین مردان چهارمحال و بختیاری است که ارتفاع بالا از سطح دریا و اشتغال به حرفه های دامداری و کشاورزی، بدلیل تماس مستقیم و زیاد با نور خورشید که عمده فعالیت مردم این استان به شمار می رود را می توان از دلایل آمار بالای ابتلا ب هاین نوع سرطان دانست.

وی اظهار کرد: با وجود تماس زیاد با نور خورشید اما استفاده از وسایل حفاظتی نظیر کلاه، عینک آفتابی و کرم های ضد آفتاب و لباس های رنگ روشن چندان در بین مردم این استان معمول نیست.

ناصری، نبود الگوی تغذیه ای صحیح بین نسل جوان و مصرف بالای فست فودها آن هم در استانی با سبک زندگی غالب سنتی را از دیگر معضلات این حوزه عنوان می کند و می گوید: چهارمحال و بختیاری همچنین در زمینه مصرف روزانه میوه و سبزی که عامل مهمی برای تقویت سیستم ایمنی و مقابله با سرطان محسوب می شود، کمترین رقم را در بین دیگر استان ها دارد.

البته وی در زمینه افزایش آمار ابتلا به سرطان در استان و کشور، مساله بهبود روش های تشخیصی و ثبت آمار مبتلایان به سرطان را بسیاردخیل می داند و اظهار می دارد: درحال حاضر سالانه حدود یکهزار مورد ابتلا به این بیماری در چهارمحال و بختیاری گزارش و ثبت می شود، درحالی که این رقم در سال های گذشته حدود ۱۵۰ مورد در سال است.

ناصری در زمینه اقدامات مرکز بهداشت برای کنترل این بیماری در جامعه می افزاید: مراکز بهداشتی سالانه، فعالیت هایی در راستای پیشگیری، آموزش و ثبت و گزارش دهی در دستور کار دارد که این برنامه ها در طول هفته ملی مبارزه با سرطان در قالب برنامه آموزشی در مدارس و برگزاری همایش های مختلف با جدیت بیشتری دنبال می شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی ودرمانی چهارمحال و بختیاری نیز از ابتلای ۲ هزار و ۲۰۰ نفر در این استان به سرطان خبر می دهد و اظهار می دارد: سالانه ۳۰۰ نفر از این تعداد جان خود را به دلیل ابتلا به سرطان از دست می دهند که رقمی معادل ۹.۹۷ درصد از میزان مرگ و میرهای استان را شامل می شود.

عبدالمجید فدایی ابتلا به سرطان ها را ناشی از سبک نادرست زندگی و تغذیه می داند و می افزاید: گرایش روز افزون خانواده ها به فست فودها، کم تحرکی، مصرف سیگار و قلیان و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض میدان های الکتریکی ناشی از آنتن های ماهواره ای از عوامل مهم و تاثیرگذار در ابتلا به سرطان هاست.

وی قرار گرفتن در معرض تابش اشعه فرا بنفش را از دیگر عوامل موثر عنوان می کند و اظهار کرد: طبق سنجش های به عمل آمده میزان تابش این اشعه در چهارمحال وبختیاری بیش از حد مجاز می باشد.

وی می افزاید: آمار بالای مبتلایان به سرطان پوست در استان می طلبد با اطلاع رسانی بیشتر و دقیق تر در این زمینه اقدام شود.

فدایی، زمان اوج تابش اشعه فرابنفش در استان را بین ساعات ۱۰ صبح تا ۱۶عنوان و بیان می کند: استفاده از کلاه، دستکش، لباس های پوشیده، کرم های ضدآفتاب و عدم خروج از منزل در حد امکان در ساعات پیک اشعه فرابنفش برای پیشگیری از ابتلا به این نوع از سرطان توصیه می شود.

وی با بیان تاثیر مصرف سیگار و قلیان در افزایش احتمال ابتلا به سرطان می افزاید: چهارمحال و بختیاری رتبه دهم در مصرف دخانیات و قلیان را دارد و با وجود کنترل مراکز تهیه و توزیع در اماکن عمومی، مصرف بی رویه دخانیات در منزل و پارک ها کماکان مشاهده می شود.

رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان نیز در پاسخ به پرسش ایرنا در زمینه نحوه ارائه خدمات تشخیصی به مبتلایان به بیماری سرطان اظهار می دارد: برخی روش های تشخیصی به دلیل هزینه بر بودن در استان راه اندازی نشده است که البته دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ودرمانی درصدد راه اندازی مراکز تشخیصی است.

مرتضی هاشم زاده بیان کرد: هم اکنون تست های ژنتیکی بخصوص برای سرطان های موروثی به خارج از استان ارجاع داده می شود که پیش بینی می شود در آینده ای نزدیک آزمایشگاه ژنتیک مرکز ناباروری استان برای آزمایش های نادر تجهیز شود.

وی ادامه می دهد: بیشتر خدمات لازم جراحی، شیمی و اشعه درمانی به بیماران سرطانی جز در موارد خاص نظیر پیوند مغز و استخوان بیماران مبتلا به سرطان خون در این استان ارائه می شود.

وی بیان کرد: در این راستا دانشگاه علوم پزشکی استان درصدد راه اندازی بخش پیوند مغز و استخوان و آزمایشگاه پیشرفته در بیمارستان کاشانی در آینده ای نزدیک است.

هاشم زاده، راه اندازی مرکز درمان سرطان در منطقه رحمتیه شهرکرد را از دیگر برنامه های دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ودرمانی در حوزه بهداشت و درمان استان عنوان می کند.

وی ۸۰ درصد از عوامل مرگ و میر در دنیا را ناشی از شیوع بیماری های غیرواگیر عنوان کرد وافزود : وزارت بهداشت توجه ویژه ای برای کنترل این امر داشته است.

هاشم زاده، با بیان اینکه سرطان در صورت تشخیص بهنگام قابل درمان است، اظهار کرد: باید نگرش مردم نسبت به سرطان را با ارتقای سطح آگاهی آنان از راه ها و عوامل ابتلا و علائم این بیماری تغییر داد.

معاون بهداشتی مرکز بهداشت شهرستان شهرکرد نیز در این زمینه به منظور ارائه راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان ها بر مصرف میوه و سبزی تاکید فراوان دارد.

نرگس عسگری بیان می دارد: ۹۰ درصد از سرطان های گوارشی با مصرف روزانه میوه و سبزی قابل پیشگیری است.

وی با بیان این که سرطان سینه و سرطان های سیستم گوارش بالاترین آمار را در بین مبتلایان به این بیماری در کشور دارد، می افزاید : این درحالی است که ابتلا به آن با انجام اقداماتی ساده قابل پیشگیری است.

وی اظهار کرد: پنج وعده مصرف میوه و سبزی دفع مواد زاید از بدن را تا حد قابل قبولی افزایش می دهد و باعث تقویت سیستم گوارشی می شود.

عسگری بیان می کند: در برنامه های بهداشتی کشور به منظور پیشگیری و کاهش آمار مبتلایان، برنامه ریزی و تصمیم گیری برای چهار بیماری اصلی در اولویت قرار گرفته که سرطان یکی از این موارد است.

وی می افزاید: در سطح پیشگیری مهمترین اقدام از بین بردن ریز فاکتورهای ابتلا به سرطان نظیر کاهش مصرف دخانیات و آلودگی هوا، تحرک بدنی، کاهش مصرف نمک، چربی و شکر و حذف غذاهای فست فود و مواد کنسرو شده از رژیم غذایی و مصرف میوه و سبزی است.

معاون بهداشتی مرکز بهداشت شهرستان شهرکرد با بیان این که سرطان در صورت تشخیص زود هنگام قابل درمان است، اظهار می کند: مراکز بهداشتی به این منظور به صورت غربالگری افرادی را تحت بررسی قرار می دهند تا در صورت ابتلا ، اقدامات درمانی سریع تر انجام شود.

عسگری تغییرات پوستی، احساس توده های بدنی در سینه و کشاله ران، سرفه های مداوم، کاهش ناگهانی وزن بدن، مشکل در بلع غذا و دفع خون در مدفوع را از علائم شایع ابتلا به سرطان عنوان می کند و می افزاید: بیشتر سرطان ها در صورت مشاهده هر یک از این موارد مشروط به اقدام در مراحل اولیه، قابل درمان است.

وی همچنین انتخاب ۱۰ درصد از جمعیت زیرپوشش مراکز بهداشتی، دانش آموزان هر کلاس و تمامی معلمان برای سفیران سلامت و آموزش راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری های غیر واگیردار بخصوص سرطان را از دیگر اقدامات شبکه های بهداشت ذکر می کند.

یک متخصص خون و سرطان در چهارمحال و بختیاری نیز دراین زمینه با بیان این که سرطان ناشی از نقص سیستم ایمنی بدن است، اظهار می کند: سرطان تقسیم بی رویه سلولی است که در مواردی به دلیل تغییر شکل و ترشح برخی مواد در سلول ها و یا ضعف بدن از دید سیستم ایمنی پنهان مانده و منجر به شکل گیری بافت های غیرطبیعی و ایجاد اختلال در بدن می شود.

مریم برخوردار گفت: بر این اساس دیگر کشورها در حال اجرای برنامه های درمانی از طریق تقویت سیستم ایمنی هستند که پیش بینی می شود بزودی روش های شیمی درمانی حذف و شیوه های تقویت سلول هایی که مسئول از بین بردن تنها سلول های سرطانی است، جایگزین آن شود.

برخوردار، بر اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان ها تاکید دارد و می افزاید: با توجه به آمار بالای سرطان سینه، دهانه رحم، روده بزرگ (کلون) و پروستات در کشور به این منظور انجام آزمایشات ماموگرافی از سن ۴۰ سال به بالا در هر ۲ تا ۳ سال برای تشخیص سرطان سینه، انجام آزمایشات پاپ اسمیر از ۲۰ سال به بالا برای سرطان دهانه رحم و آزمایشات روده بزرگ از ۵۰ سال به بالا برای سرطان های کلون توصیه می شود.

سرطان در ایران بعد از بیماری های قلبی و عروقی و حوادث، سومین و در دنیا دومین علت مرگ و میرها بشمار می رود.

براساس آخرین بررسی های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در زنان چهارمحال و بختیاری به ترتیب سرطان سینه، تیروئید، پوست و روده بزرگ (کلون و رکتوم) و معده و در مردان این استان، پوست، معده، مثانه، (روده بزرگ) کلرکتال و پروستات بیشترین میزان ابتلا را داراست.