.svg)
ازدواج به‌سبک فامیلی
پارسینه: علاقه‌ای به هم داشته باشند یا نه، خیلی هم مهم نیست. الان که دیگر نمی‌شود حرفی زد، هر حرفی بوده، سال‌ها پیش زده شده و بزرگ‌ترها هم موافقت‌شان را اعلام کرده‌اند. اصلا چه کسی بهتر از فامیل؛ هم دیده و شناخته‌اند و هم با روحیات هم آشناترند.
علاقه‌ای به هم داشته باشند یا نه، خیلی هم مهم نیست. الان که دیگر نمی‌شود حرفی زد، هر حرفی بوده، سال‌ها پیش زده شده و بزرگ‌ترها هم موافقت‌شان را اعلام کرده‌اند. اصلا چه کسی بهتر از فامیل؛ هم دیده و شناخته‌اند و هم با روحیات هم آشناترند.
این بهانه‌گیری‌ها و مخالفت‌ها هم به چشم برهم‌زدنی می‌گذرد و از یادشان می‌رود. جوانند و نمی‌دانند عشقی که بعد از ازدواج ایجاد می‌شود، ماندنی‌تر از عشق‌های قبل از ازدواج است. این حرف‌ها برای خیلی‌ها آشناست. همان کسانی که به اجبار پای سفره عقد نشسته‌اند و با اقوام‌شان وصلت کرده‌اند. البته در این گروه، تعداد زیادی هم هستند که با میل و رضایت خودشان این‌گونه ازدواج می‌کنند و مشکلی در این کار نمی‌بینند.
خانم راسخی که حدود هفت سال قبل با پسر عمه‌اش ازدواج کرده ، در همین گروه قرار می‌گیرد و می‌گوید خودش می‌خواسته با پسر عمه‌اش ازدواج کند و هیچ اجباری در کار نبوده است. خواهرهایش هم همین‌طور ازدواج کرده‌اند و او فکر می‌کند دلیل این که آنها امروز خوشبخت هستند و کارشان به جدایی نکشیده، همین ازدواج فامیلی و شناخت کامل قبل از ازدواج بوده است.
او از این وضع راضی است، اما سمیه بیست‌وچهار ساله که در همین شرایط قرار گرفته و بارها نارضایتی‌اش را اعلام کرده، می‌گوید: پدر من از سال‌ها قبل همه چیز را مطابق میل و نظر خودش آماده کرده و عقیده دارد من فقط و فقط باید با پسر عمویم ازدواج کنم. سمیه زیر بار این حرف‌ها نمی‌رود و می‌گوید تصمیم گرفته هرگز ازدواج نکند، چون از عواقب این کار مطلع است و می‌ترسد.
چرا متخصصان نگرانند
بچه‌های معلول یا کودکانی که با مشکلات جسمی و ذهنی روبه‌رو هستند، لزوما در خانواده‌هایی که زن و شوهر با یکدیگر نسبت خانوادگی دارند، متولد نمی‌شوند و ممکن است پدر و مادر این بچه‌ها هیچ نسبتی هم با یکدیگر نداشته باشند. پس علت این همه نگرانی و حتی مخالفت با این نوع ازدواج‌ها چیست؟
دکتر محمدتقی اکبری، متخصص ژنتیک پزشکی، به این سوال چنین پاسخ می‌دهد: مساله اصلی در ازدواج‌های خویشاوندی این است که ژن‌های مغلوب با احتمال بیشتری می‌تواند در فرزند آن زوج جمع‌شده و موجب بروز بیماری‌های مختلف ژنتیک شود.
برای این که موضوع روشن‌تر شود، دکتر اکبری توضیح می‌دهد: ما دو نوع ژن داریم؛ ژن‌های غالب و ژن‌های مغلوب. ژن‌های غالب در واقع ژن‌هایی است که اگر معیوب باشد با یک نسخه از آن هم، فرد بیمار خواهد شد، اما در مورد ژن‌های مغلوب باید دو نسخه عیب داشته باشد تا بیماری رخ دهد. به عبارت دیگر، این ژن‌ها باید از پدر و مادر به ارث برسد و هر دو با هم، در فرد گیرنده ژن‌ها می‌تواند موجب بروز بیماری شود.
پس در ازدواج‌های خویشاوندی طبیعی است که زن و مرد ژن‌های مشابهی داشته باشند و برخی خصوصیات ژنتیک میان آنها مشترک باشد. در این میان، بیماری‌هایی هم می‌تواند به صورت نهفته وجود داشته باشد که احتمال ابتلای فرزندان‌شان را افزایش می‌دهد.
این متخصص ژنتیک پزشکی می‌افزاید: تالاسمی یکی از این بیماری‌هاست که در آن ژن مغلوب در والدین وجود دارد و هیچ عارضه‌ای هم برای‌شان ایجاد نمی‌کند ولی آنها ناقل این ژن معیوب می‌شوند. در صورتی که هر دو ژن به ارث برسد فرد گیرنده مبتلا خواهد شد. بنابراین مشخص می‌شود احتمال ابتلا به این مشکلات در مواقعی که زن و شوهر خویشاوند یکدیگر هستند، نسبت به سایر موارد بیشتر خواهد بود.
ازدواج‌هایی که بر جامعه تاثیر می‌گذارد
ازدواج‌های خویشاوندی در کشورها و جوامع مختلفی مرسوم است و خیلی‌ها براساس سنت و فرهنگ‌شان به این ازدواج‌ها روی می‌آورند. البته بسیاری از این خانواده‌ها هم فرزندانی سالم و بدون مشکل دارند، اما به گفته دکتر اکبری، یک یا دو خانواده ملاک نیست و باید به این نکته توجه داشته باشیم که ازدواج‌های خویشاوندی در کل می‌تواند بار ژنتیک را در جامعه افزایش دهد. این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان می‌سازد: بیماری‌های متابولیک از جمله مشکلاتی است که در اثر ازدواج‌های فامیلی می‌تواند رخ دهد. این موارد شامل بیماری‌هایی می‌شود که طی آن آنزیم‌هایی که مربوط به شکستن قندها در بدن یا متابولیزه کردن چربی‌ها است، دچار مشکل می‌شود. این اختلالات نیز می‌تواند معلولیت‌هایی را ایجاد و فرد را دچار عقب‌ماندگی ذهنی کرده یا باعث بروز اختلالات اسکلتی و مشکلاتی در ساختمان بدن شود.
وی ادامه می‌دهد: البته باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که در گذشته، امکان درمان این بیماری‌ها وجود نداشته و امروزه هم درمانشان هزینه‌های بسیار هنگفتی دارد که مسلماً فشار زیادی را به خانواده‌ها و جوامع وارد خواهد کرد. بنابراین بهترین شیوه در مواجهه با این بیماری‌ها، پیشگیری از بروز آنهاست و با توجه به این که سه چهارم این بچه‌ها سالم خواهند بود، خوب است به کمک تشخیص‌های قبل از تولد، فرزندان سالم را مشخص کرده و برای یک چهارمی که مشکل دارند نیز از سقط درمانی کمک گرفت.
ازدواج خویشاوندی هم عیب دارد و هم حسن
خیلی‌ها ازدواج خویشاوندی را عاملی برای خوشبختی و موفقیت در زندگی مشترک می‌دانند. این افراد معمولا باور دارند شناخت صحیحی که از معاشرت‌های خانوادگی به دست می‌آید، خوشبختی دختر و پسر جوان را تضمین می‌کند. البته عده‌ای هم هستند که ازدواج فامیلی را تنها عامل خوشبختی می‌دانند و از نظر آنها ازدواج‌هایی که از این قانون پیروی نمی‌کند، محکوم به طلاق و جدایی است. در حالی که به گفته دکتر محمدرضا فرنقی‌زاد، ازدواج‌های فامیلی معایب و محاسن مخصوص خودش را دارد.
این مشاور خانواده و مدرس دانشگاه در این‌باره به جام‌جم می‌گوید: یکی از ویژگی‌های مثبت ازدواج‌های خویشاوندی شناخت بهتری است که زن و مرد نسبت به یکدیگر به دست می‌آورند. از طرف دیگر، در این ازدواج‌ها به طور معمول، خانواده‌ها از نظر سطح فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با یکدیگر تناسب دارند که این مورد هم می‌تواند عاملی باشد برای تفاهم بیشتر.
با این حال، ازدواج‌های فامیلی معایبی هم دارد که به گفته دکتر فرنقی‌زاد یکی از آنها این است که عروس یا داماد خانواده همچنان ممکن است از نظر بزرگ‌ترها، کودکی باشد که سال‌ها همراه آنها زندگی کرده و بزرگ شده است. به این معنی که آنها احساس می‌کنند این عروس یا داماد از خودشان است و به همین دلیل هم نحوه برخوردشان ممکن است، نسبت به عروس و دامادهای دیگر متفاوت باشد. همین تفاوت‌‌ها و مقایسه‌کردن‌ها هم در آینده می‌تواند روابط زن و شوهر را با مشکل مواجه کند.
در این ازدواج‌ها اگر زن و شوهر دچار مشکل و اختلاف نظری هم بشوند، متاسفانه این مشکلات می‌تواند دیگر اعضای فامیل را هم درگیر کند. این مشاور خانواده با اشاره به این مطلب، یادآور می‌شود: به عنوان مثال، زمانی که زن و شوهر با یکدیگر مشکلی پیدا می‌کنند، ممکن است پدر و مادرهایشان که خواهر و برادر یکدیگرند نیز درگیر شوند و رابطه آنها هم تغییر کند. همچنین به این دلیل که معمولا در فضاهای داخل خانواده، ارتباطات هم بیشتر است، چنین مشکلاتی می‌تواند به شکلی گسترده‌تر نمایان شود.
بنابراین آن طور که دکتر فرنقی‌زاد می‌گوید: نمی‌توان گفت در ازدواج‌های خویشاوندی، احتمال بروز مشکلات رفتاری و اختلاف‌های میان زن و شوهر لزوماً کمتر است. آنچه در این زمینه حائز اهمیت خواهد بود، توانایی و قدرت مدیریت روابط در زندگی است.
مشاوره ژنتیک برای همه زوج‌ها
می‌گویند فقط کسانی که تصمیم دارند با یکی از بستگان‌شان ازدواج کنند، باید مشاوره ژنتیک انجام دهند. دکتر اکبری، اما این طرز فکر را صحیح نمی‌داند و تاکید می‌کند: زوج‌ها حتماً باید مشاوره ژنتیک را جدی بگیرند و حتی کسانی که خویشاوند نیستند نیز این موضوع را در نظر داشته باشند.
وی می‌افزاید: باید بر این نکته تاکید کنیم که ازدواج فامیلی ریسک تولد فرزندان مبتلا به بیماری‌های ژنتیک را افزایش می‌دهد ولی این موضوع نیز در مورد هر فرد و هر خانواده و هر زوجی مصداق ندارد. به این معنی که حتما باید چنین ژن‌های مغلوبی در خانواده وجود داشته باشد تا بتواند باعث بروز بیماری شود.
در نهایت توصیه می‌شود تا حد امکان چنین ازدواج‌هایی صورت نگیرد و اگر به هر دلیلی زن و مردی با نسبت خانوادگی می‌خواستند با یکدیگر ازدواج کنند حتما مشاوره ژنتیک انجام دهند. با مشاوره ژنتیک و مشخص کردن ژن‌های خطرناک مغلوبی که در خانواده وجود دارد می‌توان راهنمایی‌های لازم را در اختیار زوج‌ها قرار داد و تشخیص‌های قبل از تولد را به آنها ارائه کرد.
منبع: روزنامه جام جم/ نیلوفر اسعدی‌بیگی
ارسال نظر