شایع‌ترین علل آسیب لوله‌های رحمی

دکتر ژاله ذوالقدری متخصص زنان، فلوشیپ ناباروری و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در تشریح اینکه چند درصد از مراجعین جهت درمان ناباروری با مشکل لوله های رحمی مواجه هستند، گفت: به طور کلی اگر بخواهیم علل ناباروری و نازایی را در میان زوجی تقسیم کنیم، همیشه یکسری علل و فاکتورهای مردانه و نیمی علل زنانه نیز وجود دارد که از جمله فاکتورهای زنانه می توان به علل مهم لوله ای یا اختلالاتی که در لوله های رحمی ایجاد می شود اشاره کرد.

وی در ادامه افزود: اگر فاکتورهای تخمدانی را حدود 20 تا 30 درصد بدانیم، فاکتورهای لوله ای هم حدود 20 تا 25 درصد و حداکثر 30 درصد می توانند در ناباروری نقش داشته باشند که البته این اختلالات می توانند در اشکال مختلف باشند و برای مثال در بعضی از زنان به صورت انسداد یک طرفه و یا کامل لوله است و در برخی دیگر نیز به صورت انسداد مادرزادی لوله ها ظاهر می شود و یا اینکه در انتهای لوله ها ممکن است چسبندگی یا انسداد ایجاد شده باشد و یا به یک کیسۀ چرکی تبدیل شده باشد.

ایشان در اشاره به اینکه تشخیص اختلال در لوله های رحمی به چه صورت انجام می پذیرد، تشریح کرد: در ابتدا شرح حال بیمار گرفته می شود از جمله اینکه بیمار چند بار سابقۀ عمل جراحی داشته است ، تا به حال به عفونت های لگنی مبتلا بوده است یا علایم هشدار دهنده ای که نشان دهندۀ ابتلای بیمار به اختلالات رحمی و لوله ای باشد را دارد یا خیر و پس از آن روش تشخیصی مناسب به کار گرفته می شود.

دکتر ذوالقدری با بیان اینکه انجام عکس رنگی، روشی آسان، کم هزینه و متداول است، تأکید کرد: این روش غیر تهاجمی بوده و می تواند اطلاعات خوبی را به ما بدهد که در واقع در این روش یک ماده رنگی به داخل رحم تزریق می شود که این ماده رنگی رحم را پر می کند و از لوله ها عبور کرده و داخل شکم می ریزد و از مسیری که طی می شود چندین عکس گرفته می شود و مشخص می شود که لوله باز است یا خیر؟

عضو تیم تخصصی مرکز درمان ابن سینا در ادامه افزود: عکس رنگی علاوه بر آنکه غیر تهاجمی است و هزینۀ کمی دارد، تمام مشکلات و هر گونه پاتوبیولوژی موجود در داخل لوله ها را نیز مشخص می کند.

وی در بیان مشکلات انجام عکس رنگی گفت: چنانچه خانمی در پایین ناحیۀ لگنی خود عفونت داشته باشد، این عفونت را منتشر کرده و افزایش می دهد به همین دلیل جهت جلوگیری از این امر قبل از آنکه فرد عکس رنگی را تهیه کند به وی آنتی بیوتیک داده می شود.

دکتر ذوالقدری با اشاره به اینکه انجام یک سونوگرافی واژینال معمولی نمی تواند به تنهایی مشکلات لوله های رحمی را نشان دهد، تصریح کرد: از طریق تزریق آبی استریل در داخل رحم و انجام سونوگرافی واژینال به صورت همزمان توسط یک پزشک ماهر می توان باز یا بسته بودن یکی از لوله ها را تشخیص داد اما راه بسیار دقیقی برای تشخیص به شمار نمی رود.

این متخصص زنان، در ادامه پس از انجام عکس رنگی، انجام یک لاپاراسکوپی را تعیین کننده دانست و گفت: لاپاروسکوپی در واقع یک عمل جراحی به شمار می آید و نسبت به عکس رنگی تهاجمی تر است و هزینۀ نسبتاً بالایی دارد اما اطلاعات دقیق تری در اختیار ما می گذارد و از این طریق می توان تمام جزئیات ناحیۀ لگن، تخمدان ها، وجود کیست و ... را دقیقاً تعیین و تشخیص نهایی داده شود.

دکتر ذوالقدر ضمن پاسخ به این پرسش که روش های درمان زنان مبتلا به مشکلات لوله های رحمی پس از تشخیص به چه صورت است و آیا درمان قطعی و صددرصد وجود دارد یا خیر، تشریح کرد: زمانی که ما می خواهیم برای درمان بیمار تصمیم بگیریم دو روش وجود دارد یعنی روش جراحی که در واقع روشی ترمیمی است که اگر از لوله های رحمی ناامید شویم به سراغ IVF یا لقاح مصنوعی (خارج از رحمی) می رویم و یا در برخی مواقع از طریق لاپاراسکوپی، چسبندگی های اطراف لوله را برطرف می کنیم که خوشبختانه در کشور ما با توجه به وجود تیم تخصصی و پزشکان ماهر و هزینه های مناسب، شانس باروری از طریق IVF بسیار بالا می باشد.

دکتر رویا پادمهر، متخصص زنان، فلوشیپ ناباروری و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا، عفونت های لگن را از شایع ترین علل آسیب لوله های رحمی که سبب ایجاد اختلال در باروری زنان می شود، عنوان کرد و گفت: متأسفانه این عفونت ها در بیشتر موارد بی علامت هستند که در واقع برخی از باکتری هایی هستند که سیستم تناسلی زنان را درگیر می کند و علایم بالینی خاصی ندارد و حتی ممکن است درد زیر شکم هم وجود نداشته باشد که در 50 درصد موارد عفونت های لگنی سبب ایجاد التهابی شده که باعث تخریب مخاط لوله می شود و ممکن است فرد به هنگام اقدام به بارداری تازه متوجه این اختلال شود.

ایشان در ادامه به تشریح بیماری اندومتریوز پرداخت و افزود: بیماری اندومتریوز به دلیل التهابی که در لگن ایجاد می کند و سبب تخریب مخاط لوله و جدار لوله می شود و حالت مزمن دارد نیز در برخی مواقع بی علامت است و می تواند از دیگر علل تخریب لوله های رحمی باشد و موضوع دیگر نیز جراحی های مکرر است که در این افراد نیز چسبندگی های مخاط لوله در آن ها بسیار شایع است.

دکتر پادمهر در پاسخ به این که لاپاروسکوپی در افراد مبتلا به مشکلات رحمی تا چه میزان می تواند موفقت آمیز باشد، گفت: وقتی بیمار تحت عنوان ابتلا به انسداد لوله به بخش جراحی و لاپاروسکوپی ارجاع داده می شود باید بررسی کنیم که کدام قسمت لوله دچار مشکل است؟ بخش ابتدایی آن یا انتها و یا میانی و در افرادی که درمان آنها از طریق IVF تشخیص داده می شود، چنانچه لوله های رحمی آنها تخریب و آسیب دیده باشد، معمولاً لوله های رحمی در آنها برداشته می شود تا عمل IVF نتیجۀ بهتر داشته باشد.

وی در خاتمه خاطر نشان کرد : توصیۀ ما در حال حاضر به بیمارانی که قصد ترمیم لوله های رحمی خود را دارند اینست که شرایط آنها را بررسی کنیم و در صورت امکان از طریق لاپاراسکوپی ترمیم لوله ها صورت بگیرد، در غیر اینصورت انجام عمل IVF توصیه می شود.