موج سرماخوردگی در راه است

عطسه، گلودرد، آبریزش بینی، سردرد و اشک ریزش از علائم سرما خوردگی است که در راه های تنفسی فوقانی، و به وسیله ویروس ها ایجاد می شود. ویروس های سرماخوردگی و آنفلوانزا از طریق چشم ها، بینی و دهان به بدن انسان منتقل می شوند و روبوسی یکی از راه های اصلی انتقال ویروس ها است.

کارشناسان بهداشتی معتقدند، اگرچه بیش از 200 نوع ویروس می توانند باعث سرماخوردگی شوند اما اغلب، راینوویروس ها عامل بروز سرماخوردگی هستند که در کنار آن ها، کورونا ویروس ها و رترو ویروس ها هم قرار دارند.‏

آنان همچنین می گویند، سرماخوردگی اگرچه به اصطلاح بیماری سبکی است، با وجود این، یکی از علل اصلی مراجعه به پزشک و غیبت از رفتن به مدرسه و محل کار، به حساب می آید. ‏

افراد در معرض خطر

دکتر داوود یادگاری ـ رئیس مرکز تحقیقات بیماری های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مصاحبه با رسانه های گروهی اظهار داشته است: با توجه به کاهش دمای هوا و به دلیل بازگشایی مدارس، کودکان و دیگر افراد در معرض خطر ابتلا به آنفلوانزا که تاکنون واکسن آن را تزریق نکرده اند، می بایست هر چه سریعتر نسبت به تزریق این واکسن اقدام کنند.

وی با بیان این مطلب که تزریق واکسن آنفلوانزا برای کودکان دچار بیماری های مزمن ریوی و از جمله آسم، کودکان مبتلا به بیماری های خونی، کبدی، کلیوی و دیابت و نیزکودکان دچار نقص ایمنی از قبیل کودکان مبتلا به ایدز و سرطان ضروری است، می گوید: کودکان مبتلا به تشنج، قطع نخاع و بیماری های مزمن مغزی و از جمله عقب افتادگی ذهنی و کودکانی که به علت ابتلا به سندرم «ری» باید در طولانی مدت آسپرین مصرف کنند و همچنین بچه هایی که به مدت طولانی در مراکز مراقبت از کودکان نگهداری می شوند، از دیگر گروه هایی هستند که تزریق واکسن آنفلوانزا به آنان توصیه می شود.

دکتر یادگاری می افزاید: امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، نوزادان و کودکان 6 ماه تا 4 ساله به طور معمول واکسینه می شوند و در کشور ما نیز با نظر متخصصان کودکان، توصیه می شود که تزریق واکسن آنفلوانزا به این کودکان، مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به این مطلب که تمامی کودکان زیر 8 سال در صورتی که تا به حال واکسن آنفلوانزا تزریق نکرده اند، برای ایجاد ایمنی مناسب می بایست 2 بار واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند، اظهار می دارد: پس از تزریق نوبت اول واکسن، یک دوز واکسن مشابه باید یک ماه (چهار هفته) بعد تکرار شود. آنفلوانزا در کودکان زیر 4سال به خصوص زیر 2 سال می تواند با عوارض بیشتری همراه باشد و به بستری شدن آنان در بیمارستان ها بیانجامد.

واکسن آنفلوانزا ‏

دکتر یادگاری همچنین می گوید: اوایل مهرماه که فصل بازگشایی مدارس است و تماس کودکان در محیط های مدرسه بیشتر می شود، آنان در مواردی که به آنفلوانزا مبتلا می شوند، ویروس آن را با خود به منزل می آورند و در صورتی که افراد مستعد ابتلا به بیماری هایی زمینه ای از قبیل دیابت، آسم و بیماری های کلیوی وجود داشته باشند و نیز کسانی که داروی سرکوب کننده ایمنی دریافت می کنند در خانه باشند، این افراد دچار بیماری آنفلوانزا می شوند. بسته بودن در و پنجره منازل در زمستان به دلیل سرما، از دلایل دیگری است که میزان شیوع بیماری آنفلوانزا را در خانه ها و محیط های بسته، افزایش می دهد.

وی با بیان این مطلب که ابتلا به آنفلوانزا در افراد دچار بیماری های زمینه ای سبب تشدید بیماری های آنان می شود، می افزاید: برای مثال، در افرادی که بیماری های قلبی یا ریوی مانند آسم دارند، ابتلا به آنفلوانزا سبب تشدید بیماری در آنان می شود و یا در بیماران قلبی، آنفلوانزا ممکن است، به نارسایی های قلبی بیانجامد.

همچنین در بیماری های ریوی، ممکن است، عوارضی مانند آسم تشدید شود و به همین دلیل در فصول سرد که ابتلا به آنفلوانزا شایع تر است، شاهد افزایش تعداد بستری افراد در بیمارستان ها هستیم که این موضوع به خصوص در افرادی که بیماری های زمینه ای دارند، صدق می کند.

دکتر یادگاری با اشاره به اینکه بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفلوانزا واکسیناسیون است، یادآوری می کند: برخلاف برخی اظهار نظرهای اشتباه کارشناسی، واکسن آنفلوانزا ویروس ضعیف شده نیست که مانند سایر واکسن ها با یکبار تزریق، شخص برای همیشه مصونیت پیدا کند، بلکه حتی افرادی هم که قبلاً علیه آنفلوانزا واکسینه شده اند و بدنشان آنتی بادی علیه ویروس ترشح کرده است، به دلیل تغییر یافتن ژن های این ویروس برای کاهش احتمال ابتلای آنان به این بیماری، نیازمند تزریق واکسن جدید هستند. در واقع هر واکسنی، سوش های خاصی از بیماری آنفلوانزا را در بر می گیرد و قادر به پوشش تمامی سوش ها نیست.

وی همچنین می گوید: ویروس آنفلوانزا معمولا از طریق ترشحات تنفسی به دیگران منتقل می شود و اطرافیان فرد را در محیط های خانواده و کاری، به ویژه کسانی را که نسبت به ابتلا به این ویروس مستعد هستند، مبتلا می سازد.

راه های انتقال سرما خوردگی ‏

دکتر بابک میرلوحی ـ متخصص بیماری های عفونی در مورد سرما خوردگی می گوید: انتقال ویروس از شخص بیمار، باعث سرماخوردگی می شود. این انتقال اغلب با لمس سطوح آلوده به ویروس مانند دستگیره در، کیبورد کامپیوتر و تلفن و سپس لمس بینی، چشم یا دهان رخ می دهد. به علاوه، ترشحات عطسه و سرفه فرد بیمار هم ممکن است مستقیم وارد بدن شود و فرد را بیمار کند.‏

وی می افزاید: سرماخوردگی اغلب در فصل های پاییز و زمستان رخ می دهد، البته سرد شدن هوا باعث سرماخوردگی نمی شود، بلکه با شروع مدارس و سرد شدن هوا، افراد زمان بیشتری را در محیط های سربسته می گذرانند و احتمال نقل و انتقال ویروس بیشتر می شود وعلاوه بر آن رطوبت هوا نیز موثر است. بیشتر ویروس های سرماخوردگی، در رطوبت کم (در ماه های سرد سال) دوام بیشتری دارند و هوای سرد و خشک، باعث می شود لایه داخلی بینی خشک و بیشتر مستعد عفونت های ویروسی شود.

این متخصص بیماری های عفونی با اشاره به این مطلب زمانی که ویروس سرماخوردگی به لایه داخلی مخاط بینی یا گلو می رسد، علائم سرماخوردگی شروع می شود، یادآوری می کند: در سیستم ایمنی بدن، برای مبارزه با این ویروس ها، گلبول های سفید فعال می شوند در نتیجه بینی و گلو ملتهب و خلط فراوانی تولید می شود.

در ابتدای آلوده شدن بینی و سینوس به ویروس، رنگ مخاط بینی روشن است، اما پس از 2ـ3 روز سلول های ایمنی بدن در مبارزه با میکروب ها، باعث تغییر رنگ مخاط به سفید یا زرد می شوند. گاه برخی باکتری ها که در بینی زندگی می کنند نیز رشد می کنند و مخاط سبزرنگ می شود. اما همه اینها طبیعی است و در چنین شرایطی، باز هم به آنتی بیوتیک نیاز نیست، بلکه استراحت و شستن بینی با سرم فیزیولوژی و مصرف داروهای ساده باعث بهبود می شود.

انرژی بدن نیز در شرایط سرماخوردگی، به مقدار زیادی صرف مقابله با ویروس می شود وانسان احساس خستگی می کند. به علاوه گلودرد، عطسه، احتقان بینی و آبریزش چشم و بینی نیز جزو علائم سرماخوردگی است و گاهی تب (نه چندان شدید) نیز وجود دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا کودکان بیشتر دچار سرما خوردگی می شوند، می گوید: کودکان چون وقت زیادی را در مدرسه یا مهدکودک می گذرانند و در آنجا در تماس نزدیک با سایر کودکان هستند، در نتیجه نقل و انتقال ویروس با سرعت بیشتری انجام می شود.

به علاوه، سیستم ایمنی کودکان آنقدر قوی نیست که بتواند با ویروس مقابله کند. بزرگسالان به طور متوسط 2 تا 3 بار در سال سرما می خورند که البته این تعداد می تواند متغیر باشد. زنان، به خصوص در سنین 20 تا 30 سالگی بیشتر از مردان دچار سرماخوردگی می شوند که شاید به دلیل تماس بیشتر آنان با کودکان باشد. با افزایش سن، تعداد دفعات سرماخوردگی کاهش می یابد، به طوری که افراد بالای 60 سال در سال به طور متوسط فقط 1 بار سرما می خورند.‏

درمان سرماخوردگی ‏

دکتر میر لوحی در مورد درمان سرماخوردگی می افزاید: سرماخوردگی یک بیماری ویروسی است که بسیاری از افراد برای درمان آن، از آنتی بیوتیک استفاده می کنند در حالی که آنتی بیوتیک برای از میان بردن باکتری هاست و کمکی به درمان سرماخوردگی نمی کند. اکثر سرماخوردگی ها

7 تا 10 روز طول می کشند و اغلب نیازی به مراجعه به پزشک ندارند، اما اگر علائم بیماری طولانی تر شد (بالای 10 روز) یا تب شدید هم به آن اضافه شود، بهتر است بیماران به پزشک مراجعه کنند گاهی هم سرماخوردگی منجر به عفونت های باکتریایی در ریه، سینوس یا گوش ها می شود که در این صورت نیاز به مراجعه به پزشک و گاه مصرف آنتی بیوتیک وجود دارد.

علائم عفونت گوش، شامل گوش درد، تب، احساس پری در گوش و علائم عفونت سینوس شامل آبریزش و احتقان بینی، درد صورت، فشار در صورت، سردرد و تب است و با دیدن این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه شود.

آنفلوانزا و تشدید آلرژی

ژاله بیوکی ـ پزشک عمومی در مورد سرماخوردگی می گوید: سرماخوردگی معمولا یک بیماری خفیف و خود محدودشونده است اما همین بیماری ساده هر سال برنامه های زندگی روزمره عده زیادی از مردم را تحت تاثیر قرار می دهد و مختل می کند. این بیماری برای سلامت بسیاری از سالمندان یا کسانی که به آسم دچارند، می تواند خطرهای جدی ایجاد کند.‏

وی در مورد تزریق واکسن آنفلوانزا می افزاید: تزریق واکسن برای کودکانی که با سالمندان و میانسالان در تماس هستند و با آنان زندگی می کنند، لازم است. البته نه به این دلیل که با واکسن نزدن سالمندان، بیماری آنفلوانزا به کودکان سرایت می کند، بلکه به این علت که اگر کودک از این بیماری محافظت شود،احتمال ابتلای پدربزرگ و مادربزرگ هم به بیماری آنفلوانزا کاهش می یابد، زیرا انتقال بیماری از کودک به پدربزرگ و مادربزرگ نگران کننده تر است.

دکتر بیوکی در پاسخ به این پرسش که از چه سنی می توان به کودکان واکسن آنفلوانزا را تزریق کرد، یادآوری می کند: درکشورهای مختلف، کودکان بالاتر از 6 ماه تا 5 سال به صورت منظم و مکرر در مقابل آنففوانزا واکسینه می شوند، ولی در ایران تزریق این واکسن به همه کودکان توصیه نمی شود. بهتر است کودکانی واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند که یا در محدوده سنی 6 ماه تا 5 سال قرار دارند یا با افرادی که باید علیه بیماری آنفلوانزا واکسینه شوند، در تماس باشند یا خودشان به بیماری خاصی مبتلا باشند؛ مانند کودکانی که سابقه آلرژی ریوی دارند و در صورت ابتلا،احتمال تشدید آلرژی بیشترمی شود، چون ابتلا به آنفلوانزا زمینه تشدید آلرژی را افزایش می دهد.

دکتر بیوکی در مورد واکسن بزرگسالان هم می گوید: والدین کودکان هم باید واکسن آنفلوانزا دریافت کنند، زیرا در صورت ابتلا به بیماری، آن را به کودکشان منتقل می کنند و عوارض بیماری های زمینه ای کودک را افزایش می دهند.

واکسن های وارداتی

دکتر بیوکی با اشاره به این مطلب که بزرگترین مشکل این است که کودکان، بیماری آنفلوانزا را از محیط بیرون به منزل می آورند، می افزاید: در بعضی از کشورها دیده شده است وقتی تمامی دانش آموزان علیه آنفلوانزا واکسینه شدند، امکان ابتلا به آنفلوانزا در خانواده ها فوق العاده کاهش یافته است، زیرا بسیاری از کودکان معمولاً به آنفلوانزا مبتلا می شوند.

از این رو توصیه پزشکان این است که کودکان واکسن تزریق کنند که کار درستی است، ولی ما به دلیل محدودیت های واکسن و پروتکل های کشوری می گوییم اگر کودکی بیماری زمینه ای خاصی ندارد، نیازی به تزریق واکسن آنفلوانزا هم ندارد، ضمن اینکه ابتلای مکرر به بیماری آنفلوانزا، به مرور فرد را ایمن می کند همان طور که تزریق سال به سال واکسن آنفلوانزا پس از 10 سال میزان ابتلا به آنفلوانزا را حتی در سوش های جدید کاهش می دهد. اما در مراکزی که کودکان با مشکلات خاص مانند عقب ماندگی های ذهنی نگهداری می شوند، توصیه این است که تزریق واکسن انجام گیرد.

این پزشک عمومی در پاسخ به این پرسش که چه کسانی باید واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند، می گوید: در همه جای دنیا کارکنان بهداشت و درمان، هر سال این واکسن را دریافت می کنند، زیرا هم می توانند بیماری را به مردم انتقال دهند و هم از آن ها بگیرند. چنانچه صاحبان مشاغل دیگر هم که با افراد زیادی سروکار دارند، واکسن را دریافت کنند، خوب است، اما اگر جزو گرو ه های پرخطر نباشند، اصراری به تزریق واکس آنفلوانزا نیست.

وی در مورد کارخانه های تولید واکسن های سرماخوردگی می افزاید: خوشبختانه واکسن های وارداتی به کشور بررسی می شود و مورد تأیید وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی قرار می گیرد. بنابراین نباید نگران بود که واکسن چه مارکی دارد و از کدام کشور آمده است. بهتر است افرادی که در خطر هستند، هر چه زودتر و قبل از اینکه آنفلوانزا همه گیر شود، آن را تزریق کنند. خوشبختانه واکسن هایی که امسال وارد بازار شده، علیه آنفلوانزای خوکی هم مؤثر است.

توصیه ما به همه خانم هایی که دوران بارداری شان در زمستان امسال سپری خواهد شد، این است که حتما واکسن آنفلوانزا دریافت کنند. از آنجا که این واکسن ساختگی و مصنوعی است و از ویروس زنده ضعیف شده در آن استفاده نشده است، منعی برای تزریق در دوران بارداری نیز وجود ندارد.از آنجایی که درمان خاصی برای سرماخوردگی و آنفلوانزا نیست «پیشگیری» بهترین سلاح برای مقابله با این عوامل ویروسی است.

عادت های نادرست بهداشتی

دکتر بیوکی یاد آوری می کند: یکی از عادت های نادرستی که مردم دارند، این است که به هنگام سرماخوردگی یا آنفلوانزا، دستمالی را که برای عطسه یا سرفه استفاده کرده اند در جیب یا دست خود نگه می دارند و مجدداً آن را مورد استفاده قرار می دهند. این راه بسیار ساد ه ای است که عوامل بیماری دوباره به بدن انتقال یابند و بتوانند باعث تشدید بیماری شوند. بیماران باید دستمال مورد استفاده را پس از یک بار مصرف، فوراً دور بیندازند.

یک اشتباه معمول دیگر آن است که با فشار، بینی خود را در یک دستمال تمیز می کنند. فشار هوا باعث می شود که مقداری از ترشحات بینی را که حاوی ویروس ها و میکروب ها است، به سینوس های زیر چشم انتقال دهند و باعث عفونت سینوسی آن ها شوند.

وی در مورد واکسن سرماخوردگی می گوید: ورود این ویروس ضعیف شده به بدن سبب می شود که سیستم دفاعی بدن فعال شود و در حالت آماده باش باقی بماند. به این ترتیب اگر ویروس سرماخوردگی به بدن حمله کند، به دلیل فعال بودن سیستم دفاعی، به سرعت شناسایی می شود و از میان می رود.

از آنجا که ویروس سرماخوردگی هر سال با یک تغییر کوچک به نوع جدیدی تبدیل می شود، کمی پس از آغاز فصل سرما، فعال ترین نوع ویروس و میزان تغییر آن شناسایی می شود و واکسن جدید ضد سرماخوردگی به بازار می آید تا 2 هفته بعد از واکسینه شدن به دلیل حضور ویروس ضعیف آنفلوانزای شده در بدن، قدرت سیستم ایمنی و دفاعی کاهش می یابد و به همین دلیل در طول این مدت بیمار نیاز به مراقبت های بیشتری دارد. مصرف خوراکی های ویتامین دار و به خصوص میوه ها نیز توصیه می شود.