آلزایمر،بزرگ‌ترین بحران سلامت در قرن۲۱

جمله ای که به عنوان تیتر این مطلب می خوانید، در واقع پیام ویژه انجمن جهانی آلزایمر است که سعی می‌کند علائم هشداردهنده این بیماری را به همه مردم سراسر دنیا یادآوری کند و البته حرف دل پدران و مادران سالمند و بیمار هم هست که نه به زبان، بلکه با چشمانشان به ما می‌گویند:« مرا به یاد داشته باش همیشه، نه فقط در یک روز و یک ماه.»

امروزه به‌دلیل رواج شیوه‌های ناسالم زندگی و رشد جمعیت سالمندی پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نه چندان دور، همه جهان ازجمله کشور ما ایران با شیوع گسترده بیماری‌های مزمن روبه‌رو شود.

اعظم میرحاج مسئول انجمن آلزایمر ایران، می‌گوید: یکی از بیماری‌های مزمن و مشکلات احتمالی دوران پیری بیماری دمانس یا «خردسودگی» است. این، اصطلاحی عمومی برای توصیف اختلال حافظه و مهارت های شناختی مانند تفکر، استدلال، قضاوت و محاسبه است که انجام امور روزمره و فعالیت‌های شخصی را برای فرد سخت کرده و او را نیازمند کمک دیگران می‌کند. با توجه به علت به‌وجود آورنده این اختلالات، ممکن است برگشت پذیر یا برگشت‌ناپذیر باشد. بیماری «آلزایمر» شایع ترین علت دمانس برگشت ناپذیر در سالمندان است.

در حال حاضر8/46 میلیون نفر در جهان با این بیماری درگیر هستند و تخمین زده می‌شود تا سال ۲۰۵۰، تعداد افراد مبتلا به دمانس سه برابر شود. در حقیقت آمار‌های معتبر نشان می‌دهد «تقریباً هر3 ثانیه یک نفر در جهان به دمانس و بیماری آلزایمر مبتلا می‌شود.»

بیماری آلزایمر معمولاً پس از 65 سالگی دیده شده و با بالا رفتن سن خطر ابتلا افزایش می یابد. این بیماری و پیامد های آن بزرگترین بحران سلامت قرن ۲۱ به حساب می‌آید.

میرحاج در ادامه می‌افزاید: ماهیت آسیب شناختی این بیماری را پزشک آلمانی (آلویس آلزایمر) در سال 1906شرح داد. او معتقد است آنچه در این بیماری اتفاق می افتد رسوب غیر عادی برخی مواد پروتئینی در درون و بیرون سلول‌های مغز است که باعث اختلال در ارتباط و انتقال پیام های عصبی، مشکل درخون رسانی و تغذیه و سرانجام مرگ سلول‌های مغزی می شود. بیماری از بخشی به نام هیپوکامپ که مسئول نگهداری اطلاعات، حافظه و یادگیری است شروع می‌شود اما به‌دلیل پیشرونده بودن بتدریج سایر بخش‌های مغز را هم درگیر کرده و مشکلات ذهنی و جسمی متعددی در فرد بروز می‌کند. این علائم شامل اختلالات شناختی، روانی و رفتاری در فرد است که متأسفانه شفاف و روشن نبوده و ممکن است با مسائل دیگر مثل تغییرات طبیعی حافظه ناشی از سالمندی و اشکالات گهگاهی حافظه افراد به‌دلیل مشغله فکری و مشکلات زندگی اشتباه شود.

او با اشاره به 10 علامت هشدار دهنده این بیماری عنوان می‌کند: اختلال حافظه یا به اصطلاح عامیانه «فراموشی» نخستین و شایع ترین علامت است که در اوایل بیماری در حافظه کوتاه مدت اختلال ایجاد می‌شود،‌ اما با پیشرفت بیماری حافظه بلند‌مدت هم درگیر می‌شود. از میان دیگر نشانه‌های ابتلا به این بیماری می‌توان به دشواری در انجام کارهای عادی، مشکلات گفتاری، نا آگاهی به زمان و مکان، ضعف در تصمیم گیری‌های ساده، مشکلات در تفکر ذهنی، جا به جا گذاشتن اجسام، حالات و رفتار نا‌بجا، تغییرات شخصیتی و از دست دادن انگیزه‌های معمول زندگی اشاره کرد.

مسئول آموزش انجمن آلزایمر ایران با تأکید بر اینکه تشخیص زود هنگام و انجام اقدام‌های درمانی و مراقبتی بموقع می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را تا حد امکان حفظ کند تصریح می‌کند: اگر فردی این علائم را به کرات مشاهده کند باید تست حافظه و افسردگی انجام دهد و در صورت تشخیص احتمالی جهت بررسی بیشتر به پزشک متخصص مراجعه کند تا با درمان بموقع از آسیب‌های این بیماری در امان بماند.

هرچند هنوز درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده، اما با نظر تیم پزشکی مجموعه‌ای از روش‌های دارویی و غیر دارویی جهت کندکردن پیشرفت بیماری، به حداقل رساندن مشکلات شناختی -روانی-رفتاری، حفظ توانمندی های جسمی - ذهنی موجود و بهبود کیفیت زندگی بیماران انجام می‌گیرد.

به گفته اعظم میرحاج، عوامل مختلف محیطی، تغذیه ای و رفتاری در بروز بیماری آلزایمر مؤثرند. البته تأثیر عامل خاصی که به تنهایی به بروز آلزایمر منجر شود شناخته نشده است؛ اما عواملی از قبیل افزایش سن و روند پیری، ارث و زمینه ژنتیکی، هرگونه ضربه به سر وآسیب مغزی، نداشتن فعالیت های ذهنی، تغذیه ناسالم، انزوا و دوری از اجتماع، استرس و فشارهای عصبی، انواع آلاینده ها،کم تحرکی و چاقی، بیماری‌های متابولیک (قند، فشار یا چربی خون بالا) می‌توانند زمینه ساز بروز بیماری باشند.

او با تأکید بر اینکه با تغییر در شیوه زندگی می‌توان فاکتورهای خطر را کم کرد و در جهت حفظ سلامت مغز گام برداشت، می‌گوید: جلوگیری از صدمه مغزی، تمرینات فکری و ذهنی، تغذیه سالم و مفید برای مغز، فعالیت بدنی و ورزش به طور منظم، آرامش روحی و روانی، معاشرت و فعالیت‌های اجتماعی، کنترل و محافظت خود در برابر آلاینده ها، پیشگیری و درمان بموقع بیماری ها، در پیش گرفتن سبک زندگی سالم و انجام معاینات دوره‌ای از جمله اقدام‌های پیشگیرانه است که برای جلوگیری از آسیب‌های زندگی و حفظ کیفیت زندگی مفید است.

مسئول آموزش انجمن آلزایمر ایران در خاتمه اظهار می‌کند: انجمن آلزایمر ایران در جهت ارتقای آگاهی عمومی نسبت به بیماری و نیز بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا و خانواده هایشان خدمات مختلف آموزش، پیشگیری، تشخیص، مراقبت و درمان را توسط پزشکان و کارشناسان متخصص بر اساس آخرین دستاوردهای جهانی و منطبق با الزامات استاندارد ارائه می‌کند.