.svg)
گلايه‌هاي مدير كل استاندارد استان تهران از كيفيت خودروهاي داخلي
قانون: در كشوري كه هر روز خبري از گوشه‌اي درباره آلودگي يك ماده غذايي منتشر مي شود و تجربه جنجال خبري در خصوص سبزي آلوده و آب آلوده و گوشت آلوده و برنج آلوده و ... را دارد ، مديركل استاندارد استان تهران مي‌گويد: مطمئن باشيد مواد غذايي كه تحت نظارت استاندارد است، سالم هستند.
وي معتقد است هر چند در ايران مشكلاتي از بابت اجراي استانداردها وجود دارد، اما كيفيت مواد غذايي بالاست.او تبليغاتي از اين دست را شانتاژ دلالاني مي‌داند كه امنيت خاطر مردم را نشانه گرفته‌اند و براي فروش دستگاه‌هايي مانند تصفيه آب دست به انتشار چنين اخباري مي‌زنند . با اين حال گلايه‌هايي از روند كنوني در جامعه دارد و از صنعتي‌ها در برخي حوزه‌ها دلخور است. وي هر چند بنا نداشت مشخصا درباره كالايي چون خودرو توضيح دهد اما در نهايت به سوالاتي جواب داد و انتقاداتي را متوجه اين صنعت ساخت . مشروح مصاحبه با مسلم بيات در پي مي‌آيد .
وضعيت ايران در سازمان جهاني استاندارد چگونه است؟
حدودا 160 كشور عضو سازمان جهاني استاندارد هستند كه ايران رتبه 31 را در ميان اعضاي اين سازمان داراست و به نظر مي‌رسد اين موقعيت نسبتاً خوبي است.
فكر مي‌كنيد موقعيت ايده‌آلي است؟
شايد ايده‌آل نباشد اما منطقي و عقلايي است.
استاندارد يك مقوله ملي است حالا در مقايسه با خودمان وضعيت را چطور ارزيابي مي‌كنيد؟
تا كنون 22 هزار استاندارد ملي نوشته شده است اما 900 استاندارد اجباري است. 61 كميته فني متناظر بين‌المللي در ايران تشكيل شده است. از لحاظ وضعيت ( o و p ) در كميته‌هاي فني، فرعي و سياست‌گذاري سازمان ايزو بين كشورهاي عضو پيمان اكو رتبه اول را داريم.
چرا تعداد استانداردهاي اجباري با استانداردهاي مصوب تا اين حد فاصله دارد؟
البته اين نقص نيست؛ چرا كه در بسياري از كشورها، حتي يك دهم اين استانداردها هم اجباري نيست. اجباري نكردن به منزله عدم رعايت آن از سوي توليد كننده و ارائه دهنده خدمات نيست. فرهنگ كيفيت و رقابت آزاد و عادلانه بايد به گونه‌اي شكل بگيرد كه نه تنها رعايت استانداردها به صورت داوطلبانه شود، بلكه شركت‌ها به منظور رقابت، در اجراي استانداردها فراتر از آن هم عمل كنند.
ببينيد در برخي كالاها ما استاندارد اجباري داريم اما به نظر مي رسد كيفيت آن كالا با كيفيت كالاهاي مشابه خارجي بسيار متفاوت باشد .
مثلا چه كالايي .
مثلا خودرو
من قبل از پاسخ به اين سوال اجازه دهيد يك توضيح اجمالي بدهم.
كيفيت در بازار رقابتي آزاد و عادلانه شكل مي گيرد، فضاي انحصار ضد كيفيت است. مادامي كه خودروساز احساس كند مورد حمايت مسئولان ذي‌ربط است و مي‌تواند استاندارد را دور بزند و همچنان به فعاليت خود ادامه دهد، كيفيت شكل نمي‌گيرد. چرا بايد بدون آنكه رئيس سازمان ملي استاندارد ايران به‌عنوان دبير شوراي عالي استاندارد در جريان امور باشد بحث توليد خودروي مشكل‌دار در شوراي عالي استاندارد مصوب و ادامه مي‌يابد؛ چرا بايد بحث كيسه هوا به تعويق بيفتد؟
متأسفانه، امروز خودروسازان با پنهان كردن خود در پشت فضاي اشتغال و اشتغالزايي در اقدام اساسي در زمينه ارتقاي كيفي محصولات خويش كوتاهي مي‌كنند.
مشكل بعدي بحث زيرساخت‌هاي كيفي است كه بايد در جامعه به سرعت گسترش يابد. يك زيرساخت كيفي از پنج مؤلفه تشكيل مي‌شود. آزمون (آزمايشگاه)، استانداردها، گواهينامه ( certificate )، اندازه‌شناسي ( metrology ) و اعتبار بخشي ( accreditation ).
ما هنوز در بحث استانداردها براي بسياري از كالاها و خدمات استانداردي نداريم. ولي در برخي از موارد هم امكان آزمون در كشور ميسر نيست و همين موضوع متمسكي است براي تخلف توليد كنندگان. به عنوان مثال، ما هنوز تست جاده‌اي خودرو و تست كرش (تصادف) خودرو را در كشور نداريم و در خودرو جزو 52 قلم كالا مابقي اقلام امكان تست و آزمون وجود ندارد.
بنابراين به منظور ارتقا و بهبود كيفيت، فضاي انحصار بايد از بين برود، زيرساخت‌هاي كيفي به‌طور كامل مهيا شود، حمايت‌ها بايد منطقي شود تا خودروساز، خودروساز بشود؛ در غير اين صورت، مادامي‌كه خودروساز مورد حمايت‌هاي غيرمنطقي باشد و فضاي توليد خودرو انحصاري است ارتقا و بهبود كيفيت شكل نخواهد گرفت.
مسئله ديگر كه نبايد از نظر دور باشد اين است كه كيفيت اولين وظيفه توليد كننده و ارائه دهنده خدمات است. كار سازمان ملي استاندارد ايران ارزيابي كيفيت است نه توليد كيفيت كه متأسفانه، به اشتباه در جامعه توليد كننده و ارايه دهنده خدمات رها مي‌شوند.
يادمان باشد كيفيت نتيجه اداره قوي، تلاشي صميمانه، مديريت هوشمند و اجراي عالمانه و مدبرانه است. كيفيت با صرف كنترل پليسي ايجاد نمي‌شود؛ بلكه نتيجه تدبير و تعهد همه عوامل تأثيرگذار بر كيفيت است. هر كسي در هر بخشي بايد به نقش و مسئوليت خود آگاه باشد و متعهدانه در اجراي آن كوشش كند تا در سايه همدلي و تدبير و كوشش شاهد بهبود كيفيت باشيم.
حالا ماجراي تعيين استاندارد يورو4 براي خودروها هم در همين زمره است ؟ اسباب سنجش را نداريم اما آن را مصوب كرده‌ايم؟
من البته نبايد در اين مورد صحبت كنم . اين مسئله خودش مسئول دارد و سازمان محيط زيست بايد پاسخگو باشد اما چيزي كه مي‌دانم اين است كه ما همچنان به اجراي اين استاندارد مصر هستيم. اصلا اجراي اين استاندارد را در راستاي منافع جامعه مي‌دانيم . اگر اين استاندارد در كشور اجرايي نشود، يورو4 مي‌شود استاندارد روي كاغذ . معني ندارد . اما بالاخره بايد همه دستگاه‌ها همكاري كنند. وزارت نفت سوخت يورو 4 را بدهد و خودروساز موتور خودرو را طراحي كند والا اگر يك بخش به كار خود عمل نكند نقض غرض مي‌شود . ببينيد من معتقدم براي مقابله با آلودگي هوا حتما بايد خودروساز ما فعاليتي بكند. شايد ريزگردها از توان ما خارج باشد اما خروجي اگزوز خودروها از توانمان خارج نيست و بايد كنترلش كنيم .
شما بارها در جلسات و همايش‌ها و ... اعلام كرده‌ايد كه كيفيت در فرآيند شكل مي‌گيرد و بخشي از فرآيند توليد است. ... چقدربه تاثير تست و نظارت و در بهبود كيفيت معتقديد؟
درست است. كيفيت صرفا با كنترل پليسي شكل نمي‌گيرد كيفيت محصول اجراي صحيح فرآيندها در قالب يك سيستم است. اگر شما سيستم كيفيت مناسبي نداشته باشيد نمي‌توانيد كيفيت را به صورت مستمر همراه داشته باشيد و آن را ارتقا دهيد. كيفيت يك فضاي شفاف دارد و يك فضاي پنهان. حالااين يعني چه؟ اينكه فضاي سياسي ايران چطور باشد در ميزان كيفيت كالاها موثر است. اينكه فضاي اقتصادي تا چقدر رقابتي، آزاد و عادلانه باشد در ميزان كيفيت بسيار موثر است.
براي روشن‌تر شدن بحث مثالي مي‌زنید؟
فرض كنيد يك كارخانه دولتي و يك كارخانه خصوصي. هر دو در يك رشته فعاليت مي‌كنند. خوب اگر كارخانه دولتي از رانت‌هايي بهره ببرد مسلما فضاي رقابت عادلانه نيست. اصلا نگاه دولتي در توليد موجب انحصار مي‌شود و انحصار نيز ضد كيفيت است.
مثلا اروپايي‌ها خيلي از توليداتشان داراي استاندارد اجباري نيست، اما وقتي شما آن محصول را تست مي‌كنيد، مي‌بينيد بيش از 90 درصد متناسب با استاندارد و يا بالاتر از استاندارد توليد مي‌شوند. در كشور ما براي ارتقاي كيفيت همه افراد و وزارتخانه‌ها بايد براي مقوله كيفيت برنامه مدون داشته باشند. جاي تأسف است كه در تدوين استراتژي توسعه صنعتي، جايگاه كيفيت مغفول مانده است. نگاه ما در ايران در بخش توليد هنوز كمي است و نگاه كيفي كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد.
فكر نمي كنيد سازمان استاندارد تا حدي در اين روند مقصر است؟
دنبال مقصر نباشيد. هرجا نگرش سيستمي بر مسائل وجود نداشته باشد، شايد ساده‌ترين كار اين باشد كه شما به دنبال مقصر بگرديد و مسئله را خاتمه بدهيد. اما واقعيت اين است كه همه نيازمند بازنگري در اعمالمان هستيم. در دنيا طراحي كارخانه و خريد تجهيزات براساس استاندارد صورت مي‌گيرد اما در ايران ابتدا كارخانه را مي‌سازند و بعد مي‌آيند سراغ استاندارد. خب اين زمان ديگر دير است. اگر انحرافي از استاندارد وجود داشته باشد ديگر هزينه زيادي براي اصلاح لازم دارد. پس مي‌بينيد كار از ابتدا مشكل دارد. نمي‌شود در جامعه شهري زندگي كرد اما رسالت شهري را ايفا نكرد. در ضمن ما براي اجراي استانداردها با مشكلاتي روبه‌رو هستيم . ضعف مديريت، ضعف تكنولوژي صنعت، ضعف آموزش، ضعف ناشي از عدم اجراي سيستم كيفيت مناسب در واحدهاي توليدي و ارائه دهنده خدمات همگي مانع از كار ما مي‌شوند. در قرن 21 كه نمي‌شود با ابزارهاي سنتي كار كرد، روش‌هاي قديمي پاسخگوي نيازهاي جديد نيست. لذا بايد ابزارها و روش‌ها را ارتقا داد.
ببينيد جوي در جامعه ايران ايجاد شده است كه افراد به همه چيز بي‌اعتماد هستند . آْب مي‌خوريم، فكر مي‌كنيم نيترات دارد . سبزي مي‌خوريم، فكر مي‌كنيم سرب دارد . ميوه مي‌خوريم حس مي‌كنيم كود شيميايي فراوان دارد . اين‌ها سلامت رواني جامعه را تهديد مي‌كند . براي حل اين مشكل چه بايد كرد؟
با اطمينان بگويم استاندارد مواد غذايي در ايران به شدت سختگيرانه است . اصلا نبايد در اين حوزه نگران بود . البته در بسياري موارد طرز استفاده از مواد غذايي استاندارد نيست. مثلا اگر سوسيس و كالباس يك بار بيشتر در هفته مصرف شود، خارج از استاندارد است . اينكه روغن معمولي را براي سرخ كردن مواد غذايي استفاده كنيد، كاري غير استاندارد انجام داده‌ايد. بايد فاصله شما از مايكروفر يك متر باشد اما اگر نزديكش شويد كارتان اشتباه است . پس مي‌بينيد در بسياري از موارد براي سلامت جامعه بايد به آنها شيوه استفاده درست را آموزش داد.
خب با اين وجود در مورد برخي كالاها جوي راه مي‌افتد كه سلامت رواني جامعه را تهديد مي‌كند . مثلا هنوز جو برنج هاي آلوده وارداتي رفع نشده . اين قضيه را بررسي كرده‌ايد ؟
بله. قاطعانه مي‌گويم از بين 19 نوع برنج وارداتي فقط يك نوع برنج وارداتي از پاكستان با استاندارد ما انطباق نداشت، كه البته آن هم در نمونه‌برداري مجدد فاقد مشكل بود. اين نوع تبليغات در فصل برداشت شكل مي‌گيرد و دلالان در اين قضيه بي‌تقصير نيستند .
ما براساس نتايج آزمون انجام شده روي 19 برند برنج خارجي صحبت مي‌كنيم، نه براساس شنيده‌ها و تبليغات. مطمئن باشيد اگر انحرافي باشد با شهامت اعلام مي‌كنيم.
كيفيت برنج‌هاي داخلي چطور است؟
ما آنها را بررسي نكرده‌ايم چون برنج داخلي مشمول استاندارد اجباري نيست.
برويم سراغ يك سوال كليشه‌اي . تكليف آب تهران چيست؟ بازار تبليغات دستگاه هاي تصفيه آب داغ است و شهروندان واقعا در مورد آلودگي آب نگران هستند؟
اتفاقا امسال از مناطق 22 گانه تهران گزارشي درباره كيفيت آب داريم. آب تهران كه اصلا آلودگي ميكروبي ندارد و كيفيت آب تهران با اتصال‌هاي جديد انجام شده به شبكه بهتر هم شده است. دو سه سال قبل مناطق 17، 18، 21 و 22 مختصر مغايرت با استانداردهاي آب داشتند كه الان اين موضوع رفع شده است. ببينيد اين جور حرف زدن درباره مسئله آب و ساير مواد غذايي نوعي شانتاژ است. اين طور مي‌گويند تا مردم بروند دستگاه تصفيه آب بخرند. خود من چون جنوب كشور زندگي مي‌كردم وقتي آمدم تهران يك دستگاه تصفيه آب داشتم كه نصب كردم. منزل من در منطقه 5 است. وقتي آب را آزمايش كردم ديدم كه چه اشتباهي كردم. اين آب مقطر است كه مي‌خوريم نه آب. خب از اين طرف آب مقطر بخوريم از آن طرف قرص كلسيم. اين درست است؟
شايد خود شما و دستگاه زير نظرتان هم در اين شانتاژ مقصر باشيد. چرا همان دو سه سال قبل نگفتيد تنها آب اين چهار منطقه مشكل دارد و گذاشتيد اين مشكل به تمام تهران تعميم پيدا كند؟
ما گزارش آزمون‌هاي خودمان را به دستگاه‌هاي ذي‌ربط اعلام كرديم. مي‌دانيد كه مسئول نظارت بر كيفيت آب شرب تهران، دانشگاه علوم پزشكي است نه استاندارد. علاوه بر اين در راستاي نظارت عاليه، اين مطالعات و تحقيقات صورت مي‌گيرد كه گزارشات هم به مقامات ذي‌ربط داده شده‌است.
برويم سراغ شيرها . شيرهايي كه در بازار است آلوده‌اند . وايتكس دارند؟ مشكلشان چيست؟
اين حرف‌ها را شما براساس چه مستندات و شواهد عيني بيان مي‌كنيد؟ چرا هر فردي به خود اجازه مي‌دهد وارد مقولاتي شود كه كمترين اطلاعاتي در آن زمينه ندارد؟
اين را ما نمي‌گوييم.خيلي از دست‌اندركاران و كارشناسان مي‌گويند. كافي است سري به سايت‌هاي اينترنتي بزنيد.
براساس ارزيابي‌هايي كه ما انجام داده‌ايم صرفاً مشكل انحراف آنها از وزن استاندارد بوده است. يعني در بازرسي‌ها مشاهده شده شير بار ميكروبي ندارد و اصلا مشكلي از اين بابت متوجه اين ماده غذايي نيست اما كم فروشي مسئله‌اي است كه مشاهده شده و ما هم در بازرسي‌ها به اين موارد برمي‌خوريم و اقدامات قانوني هم در راستاي برخورد با اين متخلفان صورت پذيرفته است. البته در جريان هستيد كه وظيفه استاندارد صرفاً شامل شير فرآوري شده است نه شير خام و مسئوليت شيرخام به عهده دامپزشكي است.
از مواد غذايي بگذريم. در ايران هنوز مدرسه‌ها، رستوران‌ها، مهدكودك‌ها و ... استاندارد نيست. به تازگي براي اين مراكز استاندارد تشويقي تعريف شده است. چرا استاندارد اين مراكز كه با زندگي روزمره مردم در ارتباط است، اجباري نيست.
چرا باشد ؟ من فكر مي‌كنم بايد نظامي را جا بيندازيم تا استاندارد اجباري را تشويقي كنيم. بله بحث اعطاي استاندارد تشويقي به اين مراكز در دستور كار است و غير اين‌ها ساير مراكز را هم در دست بررسي داريم. مثلا با سازمان ميادين ميوه و تره‌بار در حال استانداردسازي ميادين ميوه‌وتره‌بار هستيم. استانداردهاي مورد نياز آنها را احصاء و تدوين كرده‌ايم و در حال پياده‌سازي آن به صورت الگو در يكي از ميادين هستيم.
- تا كنون 22 هزار استاندارد ملي نوشته شده است اما 900 استاندارد اجباري است
- با اطمينان بگويم استاندارد مواد غذايي در ايران به شدت سختگيرانه است
- برنج داخلي مشمول استاندارد اجباري نيست
- چرا بايد بدون آنكه رئيس سازمان ملي استاندارد در جريان امور باشد بحث توليد خودروي مشكل‌دار در شوراي عالي استاندارد مصوب و ادامه يابد
- در دنيا طراحي كارخانه و خريد تجهيزات براساس استاندارد صورت مي‌گيرد اما در ايران ابتدا كارخانه را مي‌سازند و بعد مي‌آيند سراغ استاندارد
- دو سه سال قبل مناطق 17، 18، 21 و 22 مختصر مغايرت با استانداردهاي آب داشتند كه الان اين موضوع رفع شده است
ارسال نظر