محور ایران، روسیه و ترکیه راهی برای مقابله با غرب

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران اخیرا پیشنهاد برگزاری یک نشست سه جانبه میان تهران، مسکو و آنکارا را برای رایزنی درباره حل بحران سوریه مطرح کرد. علاوه بر این روابط دو جانبه میان هر سه کشور به وضوح گرم‌تر شده است .

الکساندر دل وال در این‌باره گفت: از نظر من لزوما این اتحاد حاکی از یک ائتلاف با دوام نیست. هر چند جالب‌ترین مشخصه ظاهری پیدایش این شراکت مصلحت‌گرایی است. ایران و ترکیه پیش‌تر بر سر مسأله سوریه با یکدیگر اختلافات عمیق داشتند .

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه خواهان سقوط حکومت سوریه بود و علیه کردها می‌جنگید در حالی‌که ایران از بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه در برابر گروه‌های تروریستی مورد حمایت ترکیه، شامل داعش، جبهه النصره، اهرار الشام، جیش الفتح و ... حمایت می‌کرد. در این میان ، روسیه اگرچه به طور کامل موافق ایران نیست از نیروهای وفادار به دولت سوریه پشتیبانی می‌کند و به دنبال منافع خود در منطقه مدیترانه است .

ایران نیز به دنبال حفظ منافع استراتژیک خود در خاورمیانه است، منطقه‌ای که سوریه دروازه آن به شمار می‌آید. ترکیه اکنون متوجه شده است که استراتژی‌اش درحمایت از افراط‌گرایان به دشمن وی تبدیل شده است و شهروندان ترک به طور روز افزون قربانی تروریست‌های داعش و کردها می‌شوند که از سوی آنکارا پذیرفته نیستند .

وی هم‌چنین دریافته است، اسلام‌گرایانی که از آن‌ها حمایت می‌کرد، نه تنها رهبری وی را در خانه‌اش تهدید می‌کنند،‌ بلکه موجب پیدایش شکافی میان ترکیه و روسیه شده‌اند. این در حالی است که ولی نمی‌تواند اجازه قطع کامل روابط با مسکو را به دلایل مختلف اقتصادی، انرژی و سیاسی ـ نظامی بدهد. اردوغان به عنوان یک سیاستمدار عمل‌گرا باهوش، انعطاف‌پذیرتر و داناتر از آن چیزی است که بسیاری تصور می‌کنند، تغییر مواضع ناگهانی داشته است .

از طرفی دیگر، هر سه کشور رویکردی مشترک در قبال غرب دارند و آن را خودخواه و مستعد دخالت می‌بینید، آن‌ها با یکدیگر دوست نیستند اما کاملا می‌دانند که برای خاطر سیاست عملی باید گفت‌وگو را آغاز کنند و با وجود اختلاف‌نظرهایشان بر سر منافع منطقه‌ای روابط شراکتی‌شان را تقویت کنند .

این تحلیل‌گران ژئوپولتیک تاکید کردند که این رویکرد اگرچه روابط به شمار نمی‌آید، اذعان به این حقیقت است که منافع هر یک از آن‌ها در این است که راه‌حلی مشترکی بیابند .

گفت‌وگو میان هر سه کشور به طور قطع دستاورد بسیار بیش‌تری از خصومت برایشان به ارمغان خواهد آورد، چراکه اقتصاد آنها وابسته به یکدیگر است. آلن رودیر رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات فرانسه و افسر ارشد پیشین وزارت اطلاعات معتقد است که این سه کشور یک نفع مشترک دیگر دارند؛ این‌که از واشنگتن و بروکسل که متهم به تلاش برای اعمال قوانین خودشان در سیاست بین‌المللی هستند، بهتر عمل کنند. بنابراین اتحاد میان سه کشور، راهی است برای آن‌ها تا به غرب نشان دهند که نه تنها باید منافع آن‌ها را نیز مورد توجه قرار دهند، بلکه یک جایگزین هم برای اتحادیه اروپا وجود دارد. اردوغان به سهم خود، برای دستیابی به منافعش تلاش می‌کند،‌ به این شکل که در صورت جدا شدن از روسیه و ایران می‌تواند خواسته‌هایش را در برابر آمریکا و اتحادیه اروپا مطرح کند .

به گزارش آتلانتیکو، اردوغان می‌داند که هرچه بیش‌تر با مسکو و تهران همکاری کند می‌تواند امتیازات بیش‌تری از واشنگتن و بروکسل بگیرد. به عنوان مثال می‌تواند خواستار تضمین امضا توافق لغو صدور روادید با اتحادیه اروپا شود. آمریکا نیز به ترکیه به عنوان یک عضو ناتو نیاز دارد. از این رو بهتر است غرب از موضوعات و نگرانی‌های حقوق بشری خود چشم بپوشد و روابط خود را با ترکیه حفظ کند.