احتمال آغاز قریب‌الوقوع مذاکرات تهران و واشنگتن

به گزارش پارسینه به نقل از اکوایران، رسانه منطقه‌ای امواج مدیا بنا بر اطلاعاتی که به دست آورده مدعی شده آغاز مذاکرات میان ایران و ایالات متحده ممکن است به زودی صورت گیرد. این تحول پس از آن رخ می‌دهد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، اخیراً نامه‌ای به ایران ارسال کرده است؛ نامه‌ای که در تاریخ ۲۲ اسفند /۱۲ مارس توسط مشاور دیپلماتیک امارات، انور قرقاش، به ایران تحویل داده شد.

بنا بر ادعای این رسانه، یک منبع سیاسی بلندپایه در تهران که نخواست نامش فاش شود، اظهار داشت که ایران هنوز به درخواست ضمنی امارات برای میانجی‌گری و تسهیل ارتباط پاسخ نداده است. وی گفت: «ما هنوز تصمیمی نگرفته‌ایم. همه‌چیز بستگی دارد به این‌که پاسخ به نامه ترامپ چه زمانی آماده شود».

در یک کنفرانس خبری در تاریخ ۴ فروردین/۲۴ مارس، عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران، بار دیگر موضع رسمی کشور را تکرار کرد مبنی بر این‌که مذاکرات مستقیمی «تحت فشار حداکثری، تهدیدها و اتهامات روزانه» صورت نخواهد گرفت. او تأکید کرد: «سیاست ما قطعی است، مگر آن‌که تغییری در رویکرد آن‌ها ببینیم». با این حال، عراقچی احتمال انجام گفتگوهای غیرمستقیم را نیز منتفی ندانست.

در توضیح چگونگی انجام دیپلماسی از طریق واسطه‌های عربی در گذشته، یک منبع سیاسی بلندپایه دیگر در ایران به امواج‌مدیا گفت که این روند به آن پیچیدگی‌ای که بسیاری تصور می‌کنند نیست. او بیان کرد: در یکی از پایتخت‌های منطقه، «ما [ مقام‌های ایرانی و آمریکایی] همگی در یک مجتمع حضور داشتیم و میزبانان‌مان در طول مذاکرات بین اتاق‌ها رفت‌وآمد می‌کردند تا مواضع طرفین را منتقل کنند».

در ابتدا مشخص نبود که درخواست میزبانی امارات متحده عربی از سوی ابوظبی مطرح شده یا از جانب دولت دونالد ترامپ. با این حال، عبدالخالق عبدالله، استاد برجسته علوم سیاسی اماراتی، اعلام کرده است که این ایده نخستین‌بار در ارتباط با نامه اخیر ترامپ به ایران مطرح شده است.

عبدالخالق عبدالله در گفتگو با امواج مدیا اظهار داشت: «جالب است که ترامپ امارات را برای این نقش انتخاب کرده، نه عمان یا قطر. من همچنین فکر می‌کنم تهران نیز مایل است امارات این نقش را ایفا کند. هر دو طرف به امارات اعتماد دارند.». در پاسخ به گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر این‌که ابوظبی از محتوای نامه ترامپ چندان خوشبین نبوده و به همین دلیل انور قرقاش را به‌جای وزیر خارجه به تهران فرستاده، عبدالله گفت: «دکتر انور [قرقاش] فرستاده‌ی ویژه برای ایران است. او مقام مسئولی است که امور مربوط به ایران را پیگیری می‌کند... بنابراین این‌که او نامه را به تهران برده، کاملاً در چارچوب انتظار است». این استاد دانشگاه اماراتی همچنین تأکید کرد که وزیر خارجه امارات در زمان تحویل نامه در پاریس به‌سر می‌برد و در حال انجام یک دیدار رسمی بود.

منبع سیاسی بلندپایه نخست در ایران، بدون ورود به جزئیات درباره‌ی این‌که پیشنهاد میزبانی امارات از سوی آمریکا مطرح شده یا خود ابوظبی، اظهار داشت که ابوظبی «بی‌تردید علاقه‌مند» به میزبانی گفتگوهاست. وی همچنین تأکید کرد که دولت ترامپ «ترجیح داد امارات نامه را تحویل دهد». با این حال، این منبع به‌روشنی اعلام کرد که :آن‌چه [در نهایت] اهمیت دارد، ترجیح ماست.

در این میان، شایان ذکر است که سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مانند قطر و عمان سابقه طولانی‌تری در ایفای نقش واسطه‌گر دارند. در سال‌های اخیر، روسیه نیز به عنوان یکی از گزینه‌های بالقوه برای تسهیل دیپلماسی میان ایران و آمریکا مطرح شده است. این در حالی است که اروپا به‌طور فزاینده‌ای به عنوان بازیگری با ظرفیت محدودتر برای تعامل با دولت ترامپ دیده می‌شود؛ بخشی از این نگاه نیز به دلیل اختلافات فزاینده‌اش با تهران بر سر ادعای فروش پهپادهای ایرانی به روسیه است.

محتوای نامه ترامپ

فارغ از جزئیات لجستیکی درباره‌ی تعامل ایران و آمریکا و مسائل سیاسی مربوط به انتخاب محل مذاکرات، مسئله مهم‌تر اهداف و خطوط قرمز تهران و واشنگتن است.

​منابع مطلع در تهران به امواج مدیا گفته‌اند که نامه اخیر ترامپ به ایران حاوی یک ضرب‌الاجل دوماهه است، و بدین ترتیب گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های آمریکایی را تأیید کرده‌اند. با این حال، نوع دقیق این ضرب‌الاجل همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

یکی از منابع ارشد ایرانی که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود و با محتوای نامه آشنایی دارد، اظهار داشت که هرچند ترامپ در این نامه تمایل خود را برای دستیابی به نتایجی در یک بازه زمانی مشخص ابراز کرده، اما «نامه دقیقاً شفاف نیست... به نظر نمی‌رسد که حالت یک اولتیماتوم را داشته باشد».

فارغ از سرعت آغاز تعاملات، ابهام دیگری نیز درباره این وجود دارد که ترامپ دقیقاً قصد دارد بر سر چه موضوعاتی با ایران مذاکره کند. مایک والتز، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، به‌صراحت خواستار چیزی کمتر از «برچیدن کامل» برنامه هسته‌ای ایران نشده است؛ درخواستی که برای تهران کاملاً غیرقابل قبول و مردود تلقی می‌شود. هم‌زمان، استیو ویتکاف، که به‌نظر می‌رسد نقش اصلی را در دیپلماسی بین‌المللی دولت ترامپ ایفا می‌کند، به نوعی انعطاف‌پذیری اشاره کرده و گفته که ممکن است هدف، صرفاً اعمال محدودیت‌هایی باشد ؛ امری که می‌تواند راه را برای دستیابی به یک نتیجه دیپلماتیک هموار کند.

منبع ارشد ایرانی که ترجیح داد نامش فاش نشود، اظهار داشت که در نامه به رویکرد «غنی‌سازی صفر» اشاره شده است، اما تردید دارد که این واقعاً خط قرمز نهایی ایالات متحده باشد. در عین حال، این منبع تأکید کرد که موضوعاتی نظیر حضور و نفوذ منطقه‌ای ایران در میان مسائل مطرح‌شده از سوی ترامپ نبوده‌اند. در عوض، به برخی فناوری‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای اشاره شده که به‌نظر می‌رسد در دستور کار قرار دارند.

این در حالی‌ است که گزارش‌هایی منتشر شده مبنی بر آن‌که نامه ترامپ شامل درخواست‌هایی از سوی ایالات متحده بوده، از جمله: برچیدن برنامه هسته‌ای ایران، توقف حمایت از حزب‌الله لبنان و جنبش انصارالله یمن، کمک به انحلال نیروهای حشد الشعبی در عراق، و همچنین پذیرش محدودیت‌هایی در زمینه برنامه‌های پهپادی و موشکی ایران. به‌گفته ناظران، چنین شروطی عملاً معادل با شرایط تسلیم ایران تلقی می‌شود، که تحقق آن‌ها از نظر بسیاری بعید به نظر می‌رسد.

گام‌های بعدی

ایران از انتشار عمومی نامه ترامپ خودداری کرده و اعلام کرده است که دلیلی برای این کار وجود ندارد. در عین حال، مقامات ایرانی اظهار داشته‌اند که «پس از بررسی کامل، از طریق مجاری مناسب» به این نامه پاسخ خواهند داد. گزارش‌ها حاکی از آن است که تهران بررسی این سند را از تاریخ ۲۳ اسفند/۲۳ مارس، یعنی یک روز پس از تحویل آن توسط انور قرقاش، آغاز کرده است.

به گزارش نورنیوز، رسانه نزدیک به علی شمخانی، دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی ایران، این نامه در سه سطح کارشناسی، تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر مورد «ارزیابی» قرار خواهد گرفت و سپس درباره آن تصمیم‌گیری نهایی صورت می‌گیرد. منابع مطلع در تهران به امواج مدیا گفته‌اند که پاسخ رسمی ایران به این نامه احتمالاً «در روزهای آینده» ارائه خواهد شد.