حراج سرباز هخامنشی چگونه متوقف شد

نقش برجسته سرباز هخامنشی اولین بار در سال 1932 طی کاوش مؤسسه شهرشناسی شیکاگو به سرپرستی ارنست هرتسفلد در قسمت ایوان جنوبی کاخ شورا نمایان شد، اما آنچه مسلم است این نقش برجسته، نقش برجسته مربعی‌شکل تا سال 1936 در محل اصلی خود وجود داشته است.
بعد از اتمام کار هرتسفلد در تخت‌جمشید در سال 1934 اریک‌ اف. اشمیت در اواخر همان سال سرپرستی کاوش تخت‌جمشید را از سوی مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو برعهده گرفت، نماینده اشمیت یعنی معاون سایت به نام دونالد مک‌کاون اولین کسی بود که به شکل رسمی مفقود شدن نقش برجسته را در سال 1936 و بر اساس مستندات موجود که در آرشیو مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو است به مقامات ایران گزارش داد.
در تاریخ 29 مهرماه 96 ایمیلی به معاونت میراث فرهنگی واصل شد که حاکی از نمایش یک قطعه سنگ نقش برجسته سرباز هخامنشی متعلق به تخت‌جمشید توسط «Rupert Wace Ancient Art» در نمایشگاه پاییزه نیویورک TEFAF در فاصله زمانی بین 28 اکتبر تا اول نوامبر 2017 (6 تا 11 آبان 96) به قصد فروش بود و فرصت برای توقف نمایش و حراج این نقش‌برجسته بسیار اندک بود.
اگر چه اطلاعات مختصری از مدارک و اسناد مربوط به حفاری‌های تخت‌جمشید از سوی موسسه شرق‌شناسی شیکاگو در سال 1930 به دست آمده بود اما نیازمند کار تطبیقی میدانی، تصاویر وضع موجود و انطباق قطعه سنگ مورد نظر با جای خالی آن در ایوان جنوبی کاخ شورا بود.
کارشناسان معاونت میراث فرهنگی و پایگاه تخت‌جمشید بلافاصله گزارش تکمیلی را به دلیل حساسیت آن به دور از علنی شدن موضوع تهیه کردند.
گزارش‌های مربوطه نشان می‌داد که پیشینه اثر مربوط به سال 1936 است اما مشخص نیست که آیا دولت وقت ایران علیه مرتکبین این اقدام غیرقانونی که دست به جداسازی سنگ برجسته از کاخ شورای تخت‌جمشید و خارج کردن آن از کشور زده‌اند نزد مراجع قانونی داخلی یا خارجی اعلام جرم کرده‌اند یا خیر به همین جهت هیچ مدرک یا سندی به دست نیامد تا برای اعلام جرم در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.
از آنجایی که بر اساس تطابق، نقشه‌ها و اسناد، تعلق این نقش‌برجسته به تخت‌جمشید قطعیت داشت گواهی تأیید اصالت و وضعیت خروج اثر موصوف از کشور برای توقف فوری طرح توسط معاون میراث فرهنگی امضاء و به وزارت خارجه و با نظر رئیس مرکز امور حقوقی ریاست جمهوری برای سرعت عمل از طریق نمایندگی ایران در نیویورک و درخواست دادستانی حوزه نیویورک به آمریکا ارائه شد.
به دنبال این اقدام با دستور فوری دادستانی مورد نظر، شی موصوف در ساعات آغازین نمایشگاه توسط پلیس آمریکا توقیف و از حراج خارج شد.
سرانجام دادستانی نیویورک رأی استرداد از طرف ایران را صادر کرد و به دنبال آن نیز پرونده مفتوحه در کانادا نیز مختومه اعلام و سردیس هخامنشی به نماینده ایران در سازمان ملل تحویل داده شد.
ارسال این اثر به دلیل مشکلات بیمه‌ای و نبود پرواز مستقیم موضوعی بود که با وزارت امور خارجه در میان گذاشته شد که خوشبختانه با نزدیکی سفر رئیس‌جمهور به نیویورک و اخذ مجوز از ایشان این اقدام صورت گرفت.
در حال حاضر سردیس هخامنشی در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده و در روزهای آتی این اثر به موزه‌های منطقه‌ای دیگر برای نمایش منتقل می‌شود و در نهایت سردیس هخامنشی به خانه خود یعنی تخت‌جمشید بازگشته و تحویل مرمت‌گران جهت مرمت آناستیلوزی می‌شود تا با پیدا شدن قطعات دیگر عیناً در جای خود نصب شود.