کافه را بهم بریزیم/ حضور سلمان رشدی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت

سلمان رشدی هتاک، مهمان سیاسی نمایشگاه کتاب فرانکفورت است. با تکیه بر این خبر برخی موافق تحریم حضور ایران در این نمایشگاه هستند و برخی آن را سیاستی حداقلی می‌دانند. ضدیت با حضور رشدی می‌تواند مایه وحدت بیشتر مسلمانان در برابر دولت‌های غربی باشد.

به گزارش تسنیم،‌ روز یکشنبه معاون فرهنگی وزارت ارشاد نسبت به حضور سلمان رشدی در نشست خبری نمایشگاه کتاب تهران واکنش نشان داده و آن را حرکتی سیاسی و غیرفرهنگی نامید و از احتمال عدم حضور ایران در این نمایشگاه به نشانه اعتراض خبرداد. او هم‌چنین با اشاره به فتوای امام خمینی‌(ره) درباره سلمان رشدی گفت:‌ فتوای امام خمینی رحمه الله علیه در این موضوع نگاهی دینی است و هیچ‌گاه کمرنگ نخواهد شد.

پیش از این نیز علی زارعی نجفدری دبیرکل اتحادیه جهانی ناشران مسلمان از عدم حضور این اتحادیه و صدور بیانیه‌ای اعتراض آمیز در واکنش به سخنرانی «سلمان رشدی» در نمایشگاه کتاب فرانکفورت خبر داد.

در این میان بار دیگر موضوع حضور یا عدم حضور در بزرگترین نمایشگاه کتاب جهان در شبکه‌های احتماعی و میان اهالی فرهنگ و نشر داغ شده است، عده‌ای معتقدند که به نشانه اعتراض به این تصمیم که سرنخ آن در دستان اتحادیه ناشران آلمان است،‌ نباید در نمایشگاه حاضر شویم.مخالفان حضور در نمایشگاه معتقد هستند که باید تمام تلاش را برای متقاعد کردن مسئولان نمایشگاه فرانکفورت به کار بست تا از حضور سلمان رشدی منصرف شوند،‌ در غیر این صورت باید نمایشگاه را تحریم کرد. آن‌ها به این مساله معترفندکه اگر ایران به دلیل حضور رشدی در نمایشگاه از حضور سر باز زند و هیچ اقدام جانبی دیگری انجام ندهد‌، طبیعی است که این اعتراض به چشم مردم دنیا نخواهد آمد اما نهایتاً مسئولان نمایشگاه از علت آن باخبر خواهند شد. به همین دلیل می‌گویند اگر این عدم حضور با قدرت رسانه‌ای زیاد در دنیا اکو شود، شاید تاثیری در میان ملت‌های مسلمان داشته باشد.

موافقان حضور در وهله نخست می‌گویند، این عدم حضور به نفع کسی نیست،‌ جز آن‌هایی که از قبل خوب نقشه کشیده و برای عکس‌العمل انفعالی ما برنامه‌ریزی کرده‌اند. موافقان حضور راهکارهایی برای مقابله به مثل و حرکت مثمر ثمر اعتراضی نیز برمی‌شمارند‌. به عقیده آن‌ها «دیپلماسی گل محمدی» در نمایشگاه و توزیع ترجمه رمان «محمد(ص)» می‌تواند اقدامی متقابل باشد.

اما مخالفان معتقدند حضور نداشتن ما هیچ اعتراضی را گوشزد نخواهد کرد، چرا که در بازار جهانی کتاب با وجود کشورهای بسیار، حضور نیافتن ما اصلاً به چشم نخواهد آمد. بلکه باید از این میدان در عرصه جنگ نرم فرهنگی استفاده کرده تا بتوانیم حرکت اعتراضی خود را نشان دهیم.

اما در این میان عده‌ای هم هستند که معتقدند حضور بی برنامه با عدم حضور، عملا تفاوتی ندارد؛ باید فراتر دید و فراتر حرکت کرد. آن‌ها معتقدند اگر اقدامات ایران نهایتاً به توزیع چند شاخه گل محمدی و رمان «محمد(ص)» و سایر کتاب‌های منتشر شده درباره پیامبر گرامی اسلام(ص) باشد،‌ کاری از پیش نبرده‌ایم و عملاً نشان داده‌ایم که هجمه علیه مقدساتمان پاسخ قاطعانه و هوشمندانه‌ای از جانب ما نخواهد داشت و این اتفاق می‌تواند نه تنها در فرانکفورت بلکه در همه نمایشگاه‌های کتاب دنیا نیز تکرار شود. پاسخگویی به حمایت فرانکفورتی‌ها از هتاکی به نام سلمان رشدی نیاز به اقدامی انقلابی و بسیار بزرگ‌تر از فعالیت‌های نرم دیپلماتیک دارد. برخی از مهمترین پیشنهادها که عمدتاً‌ توسط ناشران،‌ فعالان فرهنگی در حوزه بین‌الملل و فعالان حوزه کتاب ارائه شده و چند مورد آن قابل تامل به نظر می‌‌رسد، به شرح ذیل است:

1 ـ استفاده از ظرفیت شبکه‌های پرس‌تی‌وی، العالم، المیادین و ... در محکوم کردن این اقدام به صورت گسترده در جهان و هماهنگ کردن سایر کشورهای مسلمان برای اعتراض به این حضور.

2‌ ـ شرکت کردن در نمایشگاه نه به آن صورت که تا پیش از این برنامه‌ریزی شده بود،‌ بلکه به شیوه‌ای کاملا متفاوت و با رویکرد مبارزه با افکار و عقاید سلمان رشدی‌ از طریق توزیع کتاب‌های منتشر شده علیه او. بررسی و تحلیل فتوای امام خمینی(ره) در این زمینه و ...

3 ـ نمایش فیلم «محمد رسول‌الله(ص) در غرفه ایران»

4 ـ توزیع بروشورهایی در سرتاسر نمایشگاه کتاب که دلیل صدور فتوای امام خمینی(ره) را مشخص کند.

5 ـ هماهنگ کردن کشورهای اسلامی فعال در نمایشگاه از اندونزی به عنوان مهمان ویژه گرفته تا مالزی،‌ ترکیه،‌ عمان‌ و... برای اقدام هماهنگ و اعتراضی علیه سلمان رشدی و مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت و اتحادیه ناشران آلمان.

6 ـ طراحی غرفه با موضوع هزینه‌های ادعای هولوکاست برای دنیا، با تکیه بر اصل آزادی بیان و با استفاده از حربه‌ای که آلمان‌ها برای مسلمانان در نظر گرفتند.

7 ـ تلاش دولت، اعم از وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات، ناشرانی که ارتباطات برون مرزی دارند و استفاده از ظرفیت اتحادیه ناشران جهان اسلام برای اعتراض بلند.

نکته حائز اهمیت این است که هر دو سوی این ماجرا چه موافقان حضور و چه مخالفان حضور معتقد هستند که سلمان رشدی پروژه‌ای است که سال‌هاست از آب و تاب افتاده و اکنون سیاسیون جهان به دنبال مطرح کردن مجدد آن به بهانه انتشار کتاب سفارشی و جدید او هستند و رسانه‌هایشان برای این شلوغ‌بازی و خصومت علیه اسلام مجدداً استخدام شده‌اند. در این زمینه مسلمانان باید بسیار با برنامه و هوشیارانه وارد ماجرا شوند. در میان این اظهار نظرها و راهکارها برخی نیز به پشت پرده این ماجرا اشاره داشتند،‌ اینکه چرا درست پس از چند ماه از حضور قابل توجه روسای نمایشگاه‌های کتاب پاریس‌، بولونیا،‌ چین و ... در نمایشگاه کتاب تهران آلمان‌ها باید چنین پروژه‌ای را علم کنند؟ آن هم در سالی که مهمان ویژه نمایشگاه یک کشور با جمعیت 90 درصدی مسلمان است،‌ این اقدام جای بحث بسیار دارد.

تنها 8 روز تا برگزاری نشست خبری نمایشگاه کتاب فرانکفورت باقی مانده است و ایران باید در کمتر از 8 روز تصمیم نهایی خود را بگیرد. اگر قرار است‌، حضور نداشته باشد چه دیپلماسی برای این عدم حضور دارد؟ چه کسی صدای این عدم حضور را خواهد شنید؟ و اگر قرار است برود چه اقدام دندان‌گیری قرار است انجام دهد؟ باید دید چگونه می‌توان مسئولان نمایشگاه کتاب فرانکفورت را از این اقدام سیاسی و غیرفرهنگی بازداشت؟

برخی معتقدند وزارت ارشاد و کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی باید به جای دست دست کردن و بحث بر سر نرفتن یا رفتن،‌ به فکر مذاکره با بین‌المجالس اسلامی، دولت‌های کشورهای مسلمانی همچون اندونزی‌، مالزی و ترکیه که در عرصه نشر جهانی برای خود جایی باز کرده‌اند،‌ باشند تا در هر دو صورت (رفتن یا نرفتن) بتوان از حضور آن‌ها در نمایشگاه استفاده کرد و اقدام اعتراض‌آمیز واحد مسلمانان را نمایش داد.

آنچه مسلم است این است که سیاست سکوت و تحریم؛ سیاستی حداقلی است و استراتژی سکوت و تحریم برای مواجهه با این اقدام کافی نیست. ظاهرا باید تهاجمی برخورد کرد و این تهاجمی رفتار کردن، با رویه عادی و محافظه‌کار حضور ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی فرهنگی، تناسبی ندارد. این بازی را فرانکفورتی‌ها آغاز کردند و باید هزینه حمایت از هتاکان به مقدسات مسلمانان را بپردازند.

پی‌نوشت: رهبر انقلاب در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی در آذرماه سال 92 فرمودند: «من عرض میکنم ما در برخورد با مسائل تهاجمی، پدیده را در اول ورود، حتی قبل از ورود باید بشناسیم. فرض کنید یک چیزی، یک فکری، یک روشی در دنیا دارد رایج می‌شود؛ پیدا است که این اینجا خواهد آمد - خب دنیا دنیای ارتباطات است، دنیای اتصال و ارتباط است، نمیشود حصار کشید - قبل از آنکه بیاید، به فکر باشید که برخورد حکیمانه با این چیست. معنای این همیشه این نیست که ما آن را رد کنیم؛ نه، گاهی یک پدیده‌ای است که ما آن را میتوانیم قبول کنیم، گاهی پدیده‌ای است که میتوانیم اصلاح کنیم، گاهی پدیده‌ای است که میتوانیم یک ذیلی برایش تعریف کنیم که آن ذیل، مشکل آن را برطرف کند. دیر جنبیدن، دیر فهمیدن، دیر به فکر علاج افتادن، این اشکالات را دارد که بعد شما دچار مشکلاتی میشوید که نمیتوانید با آنها مواجه بشوید. پس من نمیگویم که فقط موضع دفاعی داشته باشیم - البته وقتی تهاجم هست، انسان باید دفاع کند؛ شکی نیست - توصیه‌ی من فقط موضع دفاعی نیست؛ اما موضع اثباتی، موضع تهاجمی، موضع حرکت صحیح باید داشته باشیم. به‌هرحال در مقابل فرهنگ مهاجم، بدترین کار، انفعال است؛ زشت‌ترین کار، انفعال است؛ خسارت‌بارترین کار، انفعال است. فرهنگ مهاجم نباید ما را منفعل بکند؛ حداکثر این است که بگوییم خیلی خب، ما در مقابل این نمی‌توانیم یک حرکتی انجام بدهیم، اما منفعل هم نمی‌شویم. منفعل شدن و پذیرفتن تهاجم دشمن، خطایی است که بایستی از آن پرهیز کرد.»

منبع: ابتکار