بازتاب خبر پارسینه؛ چالش بر سر کپی‌بودن آرم شبکه سه

موضوع کپی‌برداری در مورد طراحی‌ها و آثار هنری در یکی، دو سال گذشته داغ شده و حساسیت‌هایی را در مورد طراحان جدید به وجود آورده است. در یکی از تازه‌ترین مطالبی که در این زمینه منتشر شده، طراحی جدید شبکه سه به چالش کشیده شده است.

چندروز پس از رونمایی از طراحی مجدد آرم شبکه سه، سایت « پارسینه » با قراردادن تصویری از لوگوی شرکت «اریکسون» در کنار آرم شبکه سه به شباهت این دو طرح اشاره کرده‌ است.

برخی از خوانندگان این سایت هم در واکنش به این مطلب چنین عنوان کردند: «یعنی اینقد به مخشون فشار آوردن که این خلاقیت زده بیرون!؟ همه لوگوها در ایران کپی‌برداریه، لوگوهای همراه اول و رایتل هم کپی از اپراتورهای عربی هست و...».ماجرای کپی از این طرح در حالی مطرح شده است که در هردو آنها از سه خط مورب استفاده شده است که در آرم شبکه سه این سه خط به صورت افقی و در آرم شرکت اریکسون حالتی ایستاده را نشان می‌دهد.

بااین‌حال برای اینکه درباره ضرورت طراحی مجدد آرم و پاسخ مسئولان صداوسیما در مورد کپی‌بودن این اثر اطلاعات بیشتری به دست آوریم، پس از پیگیری‌های زیاد به محمدعلی قاسمی، مشاور هنری سازمان صداوسیما، رسیدیم چراکه در هیچ‌یک از خبرهای مربوط به آرم جدید شبکه سه، عنوانی از طراح یا گروه طراحی این آرم نبود. قاسمی با بیان اینکه تغییر یا به‌روزکردن یک لوگو برای یک سازمان امری معمول است، به «شرق» گفت: «در تغییراتی که صورت می‌گیرد، برخی از لوگوها کاملا تغییر می‌کنند و برخی طراحی مجدد (redesign یا ری‌دیزاین) می‌شوند. لوگو قبلی نامتوازن بود و در طراحی فعلی زاویه‌ها یکسان شده و تناسب سه خط در یک اندازه در نظر گرفته شده است».

او ادامه داد: «موضوع بعدی، بحث تلویزیون‌های جدید است که از فرمت پخش ٤ به ٣ در قاب قدیمی به ۱۶ به ۹ تبدیل شده‌اند و به دلیل پرهیز از کشیدگی و دفرمه‌شدن تصاویر، نیاز داشتیم هویت بصری جدیدی برای شبکه تعریف کنیم. ما نه‌تنها آرم بلکه بسته گرافیکی جدیدی را تعریف کردیم که برمبنای آن اندازه فونت‌ها و رنگ‌هایی که باید مورد استفاده قرار بگیرند، قانونمند شدند، به‌عنوان‌مثال سه رنگ زرد، ارغوانی و آبی با توجه به اینکه مخاطبان اصلی شبکه را جوانان تشکیل می‌دهند، انتخاب شدند.

این رنگ‌ها شاداب‌تر هستند و ترکیب خوبی با یکدیگر داشتند».طراحی هویت بصری یک سازمان موضوعی است که در ایران کمتر جا افتاده است، حتی ارگان‌های دولتی و بسیاری از سازمان‌های غیردولتی که عمر زیادی از آنها می‌گذرد و منابع مالی قدرتمندتری دارند، کمتر ضرورت طراحی بسته گرافیکی یا هویت بصری را حس کرده‌اند که صداوسیما نیز مستثنی از این قضیه نبوده است اما شبکه به‌تازگی با ارائه بسته گرافیکی در قالب آرم و فونت‌های جدید، نوعی نگرش جدید در زمینه تغییر فضای بصری به‌منظور جذب و نگه‌داشتن مخاطبان خود ایجاد داده است.

امید خوش‌نظر که به گفته قاسمی، کارگردانی طراحی هویت بصری شبکه سه را برعهده داشته است، در این مورد به «شرق» گفت: «توجه به هویت بصری و حتی ری‌دیزاین موضوعی است که بسیاری از برندها و شرکت‌ها در تمام دنیا انجام می‌دهند و بعد از گذشت چندسال اگر آرم یا بسته گرافیکی جدیدی ارائه نکنند حداقل با انجام ری‌دیزاین، هویت بصری خود را به‌روز می‌کنند اما در مورد شبکه‌های سیما این کار انجام نمی‌شد چون این شبکه‌ها با نگاه رقابتی شکل گرفته‌اند و عزمی برای کیفیت تصویر وجود ندارد چراکه هویت آنها برپایه محتواست».

او در ادامه درباره اینکه لزوم تغییر هویت بصری شبکه سه چگونه شکل گرفت، عنوان کرد: «فعالیت من در این زمینه از شبکه العالم در سال ٨٠ شکل گرفت و اوج آن در ابتدای فعالیت پرس‌تی‌وی (PRESS TV) بود که اولین شبکه ایرانی است که واجد هویت بصری ویژه خود است و طراحی و مراقبت از گرافیک در قالب شبکه برای مسئولان آن مهم بود. در آن زمان آقای سرافراز مدیر این شبکه بود و در جریان این موضوع قرار داشت. وقتی هم ریاست سازمان را برعهده گرفت، بر این مسئله تأکید کرد که هویت بصری شبکه‌ها باید استاندارد شود که بخشی از این استانداردسازی فنی است تا فرمت پخش به صورت ١٦ به ٩ و بعدا به FULL HD تبدیل شود».

خوش‌نظر افزود: «آذرماه سال قبل از حوزه ریاست سازمان به ما گفتند که پروژه بهینه‌سازی شبکه‌های مختلف را انجام دهیم اما چون زیرساخت‌های فنی و انسانی جوابگو نبود، این کار با پیچیدگی‌های زیادی مواجه شد تا اینکه بحث هویت بصری شبکه سه پیش آمد. ما این پروژه را با شبکه سه آغاز کردیم چراکه طیف مخاطبان وسیعی دارد و از نظر حجم و نوع مخاطبان، امکان به‌روزرسانی بیشتری داشت. در گروهی متشکل از ١٥نفر شامل طراحان گرافیک، مشاوران محتوایی، انیماتورها و... درباره اینکه بهینه‌سازی تصویری این شبکه باید چگونه شکل بگیرد، صحبت کردیم و به این نتیجه رسیدیم که به شکل واضحی نمی‌توان همه عناصر شبکه‌ای را که ٢٣سال از فعالیت آن می‌گذرد، تغییر داد پس بهینه‌سازی لوگو به‌جای طراحی لوگو جدید در دستور کار قرار گرفت».

به گفته او، در اصلاح لوگوی جدید زوایا منطقی‌تر شده و دایره به دلیل پویایی و سبک‌تربودن به‌عنوان فرم قالب این شبکه تعریف شده است. خوش‌نظر همچنین انتخاب سه رنگ زرد، آبی و مجنتا (ارغوانی) را به دلیل وسعت مخاطبانی دانست که از نوجوان تا کهن‌سال را شامل می‌شود و می‌توانند هارمونی مناسبی با یکدیگر داشته باشند. او افزود: «تعریف موضوعی را از این رنگ‌ها گرفتیم و بیشتر به ترکیب‌بندی و هارمونی توجه کردیم. ما یک خانواده رنگی تعریف و سعی کردیم از آن بیرون نزنیم یعنی دیگر چیزی به نام رنگ سبز یا قرمز در این شبکه نداریم».

به گفته او، فونت طراحی‌شده برای شبکه سه نیز با عنوان IRIB٣ در دایره فونتی دافونت ثبت شده و آیتم‌های تعریف‌شده نیز به سه بخش تقسیم شده‌اند که در دسته اول با عنوان ONSCREEN آیتم‌های روی صحنه نمایش شامل لوگوها، زیرنویس و مواد اطلاع‌رسانی قرار دارند. دسته دوم PLAY BACK نام دارد که شامل آرم‌ها و پرکننده‌هایی هستند که میان برنامه‌ها پخش می‌شود و دسته سوم آیتم‌های به‌روزشونده نام دارد که شامل اعلان برنامه‌ها، اوقات شرعی، هواشناسی و... است».

این طراح با بیان اینکه واکنش‌های مختلفی به هویت بصری جدید وجود داشته است که بیشتر آنها مثبت بوده‌اند، در پاسخ به کپی‌بودن این طرح از آرم اریکسون گفت: «این صحبت‌ها از نظر عده‌ای غیرمتخصص گفته شده و طبیعی است وقتی شباهت دو تصویر را ببینند، تصور کنند یکی از آنها کپی است اما واقعیت این است که شرکت اریکسون یک شرکت قدیمی است که در سال ٢٠٠٩ آرم جدیدی را که اکنون مورد بحث قرار گرفته، بار دیگر طراحی کرد و شبکه سه پیش از این سال تأسیس شده بود که لوگو آن‌هم قبلا طراحی شده بود. ضمن اینکه ما لوگو جدیدی طراحی نکرده‌ و فقط لوگو قبلی را بهینه کرده‌ایم. البته ما از موقعیت لوگو اریکسون بی‌خبر نبودیم اما برایمان اهمیت نداشت چون لوگو آنها شبیه ما بود و لوگو شبکه سه پیش از لوگو جدید اریکسون طراحی شده بود».