نگاهی به یارانه نقدی تیرماه و حواشی آن

بر اساس قانون بودجه سال 93 مجلس شورای اسلامی دولت را موظف کرده است که تنها به "نیازمندان" یارانه پرداخت کند. این در حالی است که مفهوم "نیازمند" خود نیازمند تعیین و تعریف شفاف است که باید از جانب دولت پیگیری شود.

یارانه تیرماه در حالی در روزهای آتی به حساب یارانه بگیران واریز می شود که فاز دوم هدفمندی در دومین ماه آغاز به سر می برد. این در حالی است که هنوز موضوع نحوه پرداخت یارانه نقدی به متقاضیان دریافت آن از مهم ترین چالش های پیش روی دولت یازدهم به شمار می رود.

بر اساس قانون بودجه سال 93 مجلس شورای اسلامی دولت را موظف کرده است که تنها به "نیازمندان" یارانه پرداخت کند. این در حالی است که مفهوم "نیازمند" خود نیازمند تعیین و تعریف شفاف است که باید از جانب دولت پیگیری شود.

نمایندگان مجلس متن تبصره 21 قانون بودجه سال 91 را به این شرح به تصویب رسانده اند: اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مصوب 15 دی ماه سال 88 به دولت اجازه داده می‌شود در سال 1393 منابع مالی حاصل از اصلاح قیمت کالاها و خدمات موضوع قانون مذکور و منابع یارانه‌ای آن را با استفاده از انواع روش‌های پرداخت نقدی و غیرنقدی و خدمات بیمه‌ای بین خانوارهای هدف و نیازمند توزیع و با اولویت بخش تولید بنا به شرایطی که در مصوبه اعلام شده اقدام شود .

در زمان ثبت نام متقاضیان برای دریافت یارانه نقدی وزیر اقتصاد از شناسایی 10 میلیون ثروتمند که نیازی به دریافت یارانه نقدی ندارند خبر داده بود اما محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت پس از پایان زمان ثبت نام اعلام کرد که دولت به تمام متقاضیان، یارانه نقدی پرداخت می کند.

در این شرایط دولت از ابتدای فاز دوم هدفمندی یارانه ها تا کنون دو مرحله یارانه نقدی به مردم پرداخت کرده است و با توجه به انصراف 2 میلیون و 400 هزار نفر از دریافت یارانه، دولت تا کنون رقمی معادل 109 میلیارد و 200 میلیون تومان در مقایسه با دو ماه آخر فاز نخست هدفمندی یارانه ها صرفه جویی کرده است.

پرداخت یارانه نقدی در تیرماه - که قرار است روز 22 تیر ماه- به حساب مردم واریز شود بر اساس اعلام دولت به تمامی افرادی که ثبت نام کرده اند تعلق می گیرد و این در حالی است که بر اساس قانون بودجه دولت باید در سه ماه ابتدایی سال عمل پالایش یارانه بگیران را انجام می داد.

البته محمدباقر نوبخت سخنگوی هیات دولت در این رابطه می گوید هیچ ضرب و عجلی برای دولت در این ارتباط تعیین نشده و بیان شده که یارانه نقدی باید به خانواده‌های نیازمند داده شود. دولت در این راستا اعلام کرد که خانواده‌هایی که نیازمند دریافت یارانه هستند ثبت نام کنند و آنهایی که ثبت نام کردند مدعی هستند که نیازمند یارانه هستند.

وی هم چنین گفته است با توجه به پایگاه‌های اطلاعاتی مان از همان ابتدا شروع به بررسی‌های لازم برای تامین دهک‌ها کردیم البته خیلی مقتضی و مناسب ندیدیم که دائم بیان کنیم که قراراست یارانه یک سری از افراد غیر نیازمند حذف شود چراکه به محض این که چنین سخنی را بیان کنیم افراد کم درآمد دچار استرس می‌شوند.

همچنین شاپور محمدی معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی گفته است محمدی اگر میزان انصراف دهندگان بالا باشد و بتوان از محل پرداخت یارانه نقدی صرفه جویی کرد، دولت با اعمال 8 هزار میلیارد تومان و حتی کمتر از این میزان، کمترین اثرات تورمی را در اقتصاد ایجاد خواهد کرد. دولت همواره به دنبال حفظ ثبات اقتصادی برای مردم است تا مردم دغدغه بیمه، سلامت، امنیت غذایی، محیط زیست و زندگی سالم را نداشته باشند.

معاون اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی با اعلام اینکه دولت درباره حذف دهک‌های پردرآمد از دریافت یارانه نقدی از روش انصراف اختیاری استفاده خواهد کرد، گفت: شناسایی افراد پردرآمد امکانپذیر است؛ اما یک روزه نیست و فرآیند اجرایی خاصی را طلب می‌کند، دولت تلاش دارد تا روند اقناعی را جلو ببرد و حقی از کسی سلب نشود

یک ماه، یک یارانه ، دو نظر

اختلاف نظر ها در خصوص یارانه نقدی تیر ماه البته نه تنها بین دو قوه - دولت و مجلس- بلکه بین اعضای کمیسیون برنامه و بودجه نیز وجود دارد. کما این که جعفر قادری ، نماینده مردم شیراز در مجلس در گفت و گو با خبرنگار خانه ملت تاکید دارد که مجلس در قانون بودجه سال 93 مهلت سه ماهه برای شناسایی دهک های پردرآمد جامعه تعیین کرده است که این زمان خرداد ماه به پایان رسیده است.

به گفته قادری در قانون بودجه تاکید شده است که دولت باید تا خرداد ماه سال 93 دهک های درآمدی را بر اساس میزان درآمد افراد تعیین کند و تنها به نیازمندان یارانه نقدی پرداخت کند

این عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس می گوید دولت باید هرچه سریع تر دهک های درآمدی را شناسایی و بر اساس آن یارانه نقدی پرداخت کند و سایر درآمدهای هدفمندی را در بخش تولید و اشتغال و سلامت هزینه کند.

وی می گوید در صورتی که دولت در تیرماه یارانه نقدی را به تمام متقاضیان پرداخت کند خلاف قانون عمل کرده و باید پاسخگو باشد.

حال آن که عزت الله یوسفیان ملا، عضو دیگر این کمیسیون در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری خانه ملت تاکید دارد که دولت الزامی به حذف یارانه بگیران در قانون ندارد و می تواند تمامی متقاضیان فعلی را نیازمند شناسایی کند.

یوسفیان ملا در مقابل معتقد است که در صورتی که دولت کسی را به صورت اجباری از دریافت یارانه حذف کند اقدام درستی انجام نداده است چرا یارانه متعلق به همه مردم است.

در زیر جدول نظرات برخی از اعضای کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس در خصوص پالایش یارانه بگیران در فاز دوم هدفمندی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری خانه ملت قید شده است:

نام نماینده	سمت در کمیسیون	نظر در مورد پالایش یارانه بگیران توسط دولت
غلامرضا تاجگردون	رییس	دولت بر اساس قانون بودجه سال 93 موظف است تا نیازمندان را در بین یارانه بگیران شناسایی کند اما بدون شک این اقدام نیاز به زمان دارد اما در مقابل نیز انتظار داریم هر چه سریع تر با اقدامات لازم این پالایش صورت بگیرد.
الیاس نادران	نایب رییس	قانون بودجه سال 93 دولت را ملزم کرده است که تنها به نیازمندان یارانه پرداخت کند و دولت نمی تواند هر ماه به همه متقاضیان یارانه بدهد
علی محمد احمدی	نایب رییس	دولت در مورد حذف اقشار مرفه از دریافت یارانه نقدی صاحب اختیار است و در حال حاضر نیز تیم اقتصادی دولت در حال بررسی و شناسایی اقشار مرفه بوده و حداقل 10 درصد از مردم از دریافت یارانه حذف خواهند شد.
غلامرضا اسداللهی	دبیر	مجلس دولت را ملزم به شناسایی نیازمندان کرده است اما باید توجه داشت که شناسایی اقشار مرفه و نیازمند نسازمند زمان و کار متمرکز است بدون شک دولت به راحتی نمی تواسنت تا تیر ماه این اقدام را به صورت کامل انجام دهد اما می توانست بخشی از یایارنه بگیران را پالایش کند.
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی	عضو	قانون بودجه دولت را ملزم به شناسایی نیازمندان کرده است و از دولت آقای روحانی که معتقدیم دولت قانون مداری است انتظار داریم حدالمقدور در مهلت قانونی این اقدام را انجام دهد چرا که تجربه هدفمندی در دولت احمدی نژاد نشان می دهد که توزیع یارانه به همه یعنی عین بی عدالتی.
اسماعیل جلیلی	عضو	هدفمندی یارانه ها راهکاری برای حمایت از اقشار نیازمند است و نمی توان به تمامی مردم یارانه داد اما برای پالایش نیز باید زیر ساخت هایی وجود داشته باشد که متاسفانه این زیر ساخت ها بسیار ضعیف است.
موسی الرضا ثروتی	عضو	آقای روحانی با شعار پالایش یارانه بگیران در عرصه انتخابات حاضر شد و امروز نیز ملزم است مطابق قانون تنها به نیازمندان یارانه بدهد و نمی تواند به هر کس متقاضی بود یارانه نقدی بدهد.
جعفر قادری	عضو	اقدام دولت در توزیع یارانه نقدی در تیز ماه به تمامی متقاضیان خلاف قانون مصوب مجلس است.
شهباز حسن پور بیگلری	عضو	مصوبه مجلس دولت را ملزم کرده است که تنها و تنها به نیازمندان یارانه بدهد بنابراین دولت باید این پالایش را انجام دهد اما در مقابل نیز باید به دولت زمان داد تا این پالایش و شناسایی نیازمندان به درستی صورت گیرد.
غلامرضا مصباحی مقدم	عضو	محاسبات نشان داد که بیش از 75 میلیون نفر در دور جدید پرداخت یارانه نقدی ثبت نام کرده اند و در حال دریافت یارانه هستند که در صورت عدم حذف این افراد با کسری بودجه جدی مواجه می شویم و نگران هستیم مبادا دوباره تکرار تجربه غلط دولت قبل را در دولت یازدهم نیز شاهد باشیم.
محمد علی عبدالله زاده	عضو	دولت در راستای اجرای قانون پالایش یارانه بگیران را آ؛آِ‌کرده است و اگر چه در تیر ماه به همه متقاضیان یارانه می دهد اما پیش از این گام هایی در جهت شناسایی نیازمندان برداشته است که این گام ها باید ادامه دارذ باشد.
عزت الله یوسفیان ملا	عضو	دولت مختار است تا تمامی متقاضیان را نیامند شناسایی کند و در خصوص یارانه تیر نیز هیچ اقدام خلاف قانونی انجام نشده است چرا که قانون هدفمندی یارانه ها این اختیار را به طور کامل به دولت داده است.

پیدا کنید نیازمند را !

واقعیت این است که قوه مقننه با نگاه حمایت از تولید و بهداشت این مصوبه را در قانون بودجه برای دولت یازدهم در نظر گرفت تا با ذخیره سازی منابع مالی این اعتبارات را در راستای اشتغال و حمایت از تولید صرف کند

مجلس شورای اسلامی و شاکله نمایندگان معتقد هستند که دولت حسن روحانی قصد اجرای صحیح هدفمندی را دارد اما گلایه هایی دارند مبنی بر این که دولت همت یا جرات اجرای هدفمندی را ندارد.

در مقابل نیز دولت حسن روحانی با چالش روانی حذف یارانه بگیران رو به رو است به شکلی که پالایش یارانه بگیران به نیازمند و غیر نیازمند به اذعان دولتمردان مقوله ای زمان بر است که نمی توان طی مدت کوتاهی به آن دست یافت.

گذشته از این پالایش یارانه بگیران نیازمند یک سیستم آماری دقیق و قوی در عرصه آماری و اقتصادی است که فقر آن به شدت دیده می شود کما این که دولت تنها حساب دریافتی کارمندان، افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی را دارد که جملگی بدون شک نیازمندا دریافت یارانه هستند.

یارانه تیر ماه در هر صورت بنا به گفته دولت بدون تمایز نیازمند از غیر نیازمند واریز خواهد شد. در عین حال دولت ملزم به شناسایی نیازمندان است و باید پله به پله نیازمندان را از مابقی یارانه بگیران جدا کند.

بدون گردآوری یک بانک اطلاعاتی برای پالایش یارانه بگیران - که نخستین قدمی است که باید توسط دولت برداشته شود- پپالایش یارانه بگیران ممکن نیست. بانک اطلاعاتی که تا به امروز دو دولت - دهم و یازدهم- برای تشکیل آن تصمیم گرفته اند اما هنوز خروجی قابل دست یابی نداشته است.

دولت حسن روحانی وارث یک انتظار اجتماعی است که باید مدیریت شود. انتظار اجتماعی که حذف یارانه را ممکن است به راحتی قبول نکند. در مقابل نیز برای اجرای قانون و نداشتن نگاه به صندوق توسعه ملی و حساب ذخیره ارزی راهی جز حذف یارانه بگیران وجود ندارد.

یارانه تیرماه به اذعان نمایندگان نخستین تخلف از بودجه 93 تعبیر می شود که شاید در جایگاه خود فشار زیادی بر بودجه و کسری بودجه نیاورد اما بدون شک در صورت استمرار دولت حسن روحانی را با چالش بودجه ای مواجه می کند. چالشی که نه اقتصاد توان رو به رو شدن با آن را دارد و نه دولت زمان پرداختن به آن را.