باب المندب؛ گذرگاه کلیدی صادرات نفت خام دنیا

اگرچه دولت یمن یکی از تولیدکنندگان کلیدی نفت خام محسوب نمی شود، اما قرار گرفتن آن در حاشیه شمالی تنگه راهبردی باب المندب که یک باریکه آبی میان شاخ آفریقا و خاورمیانه می باشد، به این کشور موقعیت جغرافیایی ویژه ای بخشیده است.

باب المندب که در مسیر صدور محموله های نفت خام و ال ان جی و فرآورده های نفتی مختلف تولید شده در منطقه خاورمیانه به سوی بازارهای اروپا، آمریکای شمالی و شمال آفریقا قرار دارد، محل گذر نفتکش های بارگیری شده در اروپا و شمال آفریقا و رهسپار شده به سوی آسیا نیز محسوب می شود.

این تنگه در باریک ترین بخش خود 18 مایل عرض دارد، هرچند نفتکش های غول پیکر تنها از محدوده ای دو مایلی می توانند عبور کنند.


در سال های اخیر، مقدار نفت خام و محصولات نفتی عبور نموده از باب المندب رو به افزایش بوده است. مقدار این محموله ها از 7/2 میلیون بشکه در سال 2010 میلادی به 7/4 میلیون بشکه در سال 2014 میلادی افزایش یافته است.

مقدار محموله های نفتی در سال 2014 میلادی نسبت به سال پیش از آن رشدی بیش از 20 درصد را نشان می دهد.

بخشی از این افزایش در صادرات جنوب به شمال به دلیل قراردادهای جدید فروش نفت عراق به دولت های اروپایی در سال گذشته بوده که روزانه بیش از 200 هزار بشکه می باشد. اما در مقابل در محموله های صادراتی شمال به جنوب، بیشترین افزایش به محموله های نفتی صادر شده از روسیه به کشورهای آسیایی مربوط می شود.

با محدودیت های اقتصادی اعمال شده علیه روس ها، رهبران مسکو به دنبال تقویت جایگاه خود در بازارهای آسیایی می باشند. همچنین با بازگشت لیبی به جمع صادرکنندگان نفت خام پس از رویدادهای بهار عربی و سرنگونی دولت پیشین، بار دیگر نفتکش ها در پایانه های صادراتی این کشور پهلو می گیرند.

ما می دانیم که بر خلاف افزایش عبور محموله های نفت خام از باب المندب در پنج سال گذشته، ترانزیت کشتی های غول پیکر انتقال ال ان جی از این گذرگاه در این مدت با کاهش روبرو گردیده است.

صادرکنندگان بزرگ ال ان جی خاورمیانه به ویژه قطری ها در تغییری آشکار به ویژه با کاهش تقاضای سوخت های فسیلی در اتحادیه اروپا، محموله های بیشتری را روانه بازارهای جذاب و رو به رشد آسیایی می نمایند. در سال 2011 میلادی، بیش از 2 تریلیون فوت مکعب ال ان جی از این گذرگاه عبور نموده بود.

این عدد برابر با 18 درصد کل ال ان جی عرضه شده در بازارهای جهانی بوده است. اما در سال 2014 میلادی و براساس آمار منتشر شده توسط اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، این عدد به 2/1 تریلیون فوت مکعب کاهش یافته و سهم این محموله ها از کل تجارت ال ان جی دنیا به تنها 10 درصد کاهش یافته است.

افزایش ناامنی در منطقه باب المندب، مانعی در برابر حرکت نفتکش های بارگیری نموده از خلیج پارس به سوی کانال سوئز و یا خط لوله ساخته شده میان دو دریای سرخ و مدیترانه بوده است.

هم اینک تعداد زیادی از نفتکش ها و شناورهای حامل ال ان جی مسیر حرکت خود را از این منطقه تغییر داده و از طریق جنوب آفریقا روانه بازارهای غربی می شوند. اقدامی که به افزایش هزینه ها و زمان مورد نیاز برای رسیدن به مقاصد آنها منجر گردیده است.

همچنین محموله های نفت بارگیری شده از شمال آفریقا و اروپا نیز که به سمت بازارهای آسیایی رهسپار می شوند، با تداوم بحران یمن تمایلی به عبور از این تنگه ندارند. بدین ترتیب با توجه به تداوم بحران یمن به ویژه حملات گسترده ارتش عربستان سعودی به این کشور و سرنگونی دولت پیشین، همچنان برای پیش بینی اتفاقات آینده، باید به انتظار بنشینیم.

نویسنده: الکساندر متلیستا/منبع: AOG
مترجم: محسن داوری