قیمت نفت تا کجا بالا می‌رود؟

در جریان تحولات اخیر خاورمیانه و بالا گرفتن اختلاف بین ایران و عربستان قیمت نفت با نوسانهایی روبرو شد و باعث شد تا شماری از تحلیل‌گران انتظار افزایش قیمت نفت و رسیدن آن به مرز ۷۰ دلار تا انتهای سال جاری و سال ۲۰۱۸را مطرح کنند ولی صندوق بین‌المللی پول قیمت نفت در سال ۲۰۱۸ میلادی را بین ۵۰ تا ۶۰ دلار امریکا پیش بینی کرده است. این پیش‌بینی با توجه به تحولات سیاسی خاورمیانه و نظرات بحث برانگیز دونالد ترامپ در مورد پیمان‌ها و توافق‌های جهانی ارایه شده است.

اما قیمت نفت را می‌توان از منظر دیگری هم مورد مطالعه قرار داد و ان قیمتی است که برای کشورهای نفت خیز و صادرکنندگان مطلوب است. قیمتی که با آنمی توانند از مشکل کسری بودجه بکاهند و نیازهای جاری کشور را تامین کنند. قیمتی که در اصلطلاح اقتصادی به ان قیمت سربسری نفت می گویند.

سایت اویل پرایس قیمت سربسری نفت برای کشورهای خاورمیانه به خصوص کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را مورد بررسی قرار داده است.

طبق این گزارش عربستان توانسته است قیمت سربسری نفت را به شدت کاهش دهد و از وابستگی بودجه به درامد نفتی بکاهد. در نتیجه اقتصاد این کشور تحت تاثیر نوسانهای قیمت نفت آسیب کمتری متحمل خواهد شد.

طبق این گزارش عربستان سعودی برای اینکه بتواند هزینه های جاری کشور را تامین کند و کسری بودجه اش را در سال ۲۰۱۸ میلادی به صفر برساند نیاز دارد، نفت را با قیمت ۷۳.۱۰ دلار به فروش برساند. این در حالی است که در براورد سال ۲۰۱۶ صندوق بین المللی پول قیمت سر بسری نفت برای کشور عربستان برابر با ۹۶.۶۰ دلار امریکا اعلام شده بود.

عربستان کشوری است که بیشترین کاهش در قیمت سربسری نفت را تجربه کرده است و دلیل ان سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادیوکاهس وابستگی بودجه به نفت بود.

اما با وجود موفقیت عربستان در کاهش قیمت سربه سری ،ولی این کشور پایین‌ترین قیمت سربه سری نفت در منطقه را ندارد. در سال ۲۰۱۸ میلادی قیمت سربسری نفت برای کویت برابر با ۴۶.۵۰ دلار و برای قطر برابر با ۴۶.۸۰ دلار امریکا خواهد بود.

اهمیت این مساله در عملکرد بودجه کشورهای صادرکننده نفت است. در صورتی که نفت که اصلی ترین منبع درآمد در بودجه است با قیمت پایینی به فروش برسدبرای تامین هزینه های کشور باید از ذخایر مالی دیگر استفاده شود. در این حالت درامد کمتر از هزینه است و دولت با کسری بودجه روبرو می شود.

کسری بودجه در کشورهای صادرکننده نفت خاورمیانه در سال ۲۰۱۶ برابر با ۱۰.۶ درصد تولید ناخالص داخلی بود،این در حالی است که در سال ۲۰۱۴ میلادی یعنی سالی که ما شاهد رسیدن قیمت نفت به مرز ۱۳۰ دلار هم بودیم، کسری بودجه در این کشورها برابر با ۱.۱ درصد تولید ناخالص داخلی بود.

به دنبال افزایش تدریجی قیمت نفت در سال ۲۰۱۷ میلادی و تلاش کشورهای نفت خیز برای کاهش وابستگی بودجه به نفت و درآمد حاصل از آن، پیش بینی می‌شود کسری بودجه در کشورهای خاورمیانه به مرز ۵ درصد تولید ناخالص داخلی تنزل پیدا کرده باشد و در خوش‌بینانه‌ترین حالت در همین سطح باقی خواهد ماند.

البته باید در نظر داشت که تنها قیمت پایین نفت باعث کسری بودجه در این کشورها نشده بود، بلکه افت نرخ رشد اقتصادی هم زمینه را برای کاهش منابع درآمدی دیگر این کشورها فراهم کرده بود.

طبق گزارش‌ صندوق‌بین‌المللی پول در فاصله سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ میلادی متوسط نرخ رشد اقتصادی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برابر با ۶.۷ درصد بود در حالی که در فاصله سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ میلادی به کمتر از ۳.۴ درصد تقلیل خواهد یافت.

مساله مهم دیگری که در این گزارش به آن اشاره شد، این است که هیچ یک از کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا که اقتصادهای وابسته به نفت دارند برای حمایت از اقتصاد خود در زمانی که منابع نفت شان تمام می شود برنامه ریزی نکرده‌اند و این مساله بسیار نگران کننده است.