تصمیمی سرنوشت‌ساز برای دریاچه ارومیه

ودود فخاری - کارشناس اکوتوریسم و بومگردی استان آذربایجان غربی - گفت: سه سال پیش جهاد کشاورزی طرحی داد که بر آن اساس تا شعاع ۵۰ کیلومتری دریاچه هیچ‌کسی حق کشاورزی محصولات پُرآب را نداشت، در عوض به آن‌هایی که محصول کم آب کاشته بودند، یارانه می‌داد. اگر در کارگروه تخصصی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان طرح اشتغال گردشگری در روستاهای حاشیه‌ای دریاچه ارومیه مصوب و حمایت مالی شود، می‌توان آن را مثل تجربه‌ی قبلی اجرا کرد.

او ادامه داد: گردشگری روستایی در استان آذربایجان غربی یکی دو سال است که خیلی رو آمده، از زمانی که اقامتگاه‌های بومگردی مطرح شد. این جریان در سال ۹۶ بیشتر هم تقویت شد، چرا که در گذشته به ندرت نامه‌هایی درباره گردشگری روستایی به ما ارجاع داده می‌شد، اما حالا از هر ۱۰ نامه‌ی مرتبط با گردشگری، حداکثر ۸ نامه به گردشگری روستایی ارتباط دارد.

این کارشناس اکوتوریسم با اشاره به وضعیت گردشگری روستایی در استان آذربایجان غربی اظهار کرد: در حال حاضر سه روستا برای اجرای طرح اشتغال ضربتی و ۴۹ روستای هدف گردشگری درنظر گرفته شده که باید روی آموزش آن‌ها بیشتر متمرکز شد. ما در دوره‌ای به آموزش ساکنان روستاهای هدف گردشگری پرداختیم و در زمان آقای رحمانی‌موحد ـ معاون سابق گردشگری ـ هم یکی دو بار اعتباری به این منظور تخصیص داده شد، اما آن روند ادامه پیدا نکرد و دیگر اعتباری برای آموزش نرسید.

وی با بیان این‌که مردمِ این منطقه بیشتر از کشاورزی معیشت می‌کنند، افزود: حتی حالا که گردشگری مطرح شده باز هم مردم به کشاورزی گرایش دارند. متاسفانه در سال‌های گذشته مردم آن‌چنان که باید از گردشگری درآمد نداشته‌اند، برای همین نمی‌توانند کشاورزی را کامل رها کنند، اما از آنجا که مصرف بی‌رویه‌ی آب‌های زیرزمینی در کشاورزی، آسیب جبران‌ناپذیری به دریاچه ارومیه وارد کرده، ستاد احیای دریاچه ارومیه طرحی برای روستاهای حاشیه‌ای تعریف کرده که از طریق گردشگری، مشاغل جایگزینی را تعریف کند تا از این راه به احیا و حفظ دریاچه ارومیه کمک شود.

فخاری تاکید کرد: البته هدفِ این طرح رها کردن کشاورزی نیست، چون بیشترین درآمد مردم منطقه از این راه بدست می‌آید. این ایده فقط برای جایگزین کردن یک شغل مناسب‌تر که آسیب کمتر و اثرگذاری بیشتر داشته باشد، مطرح شد.

او ادامه داد: ‌متاسفانه برای ساکنان روستاهای حاشیه دریاچه، محصول گردشگری تعریف نشده و آن‌ها نمی‌دانند از این راه چگونه درآمد کسب کنند، آموزشی هم داده نمی‌شود، چون اعتباری برای این کار وجود ندارد.

این کارشناس اکوتوریسم و بومگردی در ادامه با یادآوری این‌که استان آذربایجان غربی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان هم‌مرز است، در پاسخ به این پرسش که از این ظرفیت چه بهره‌ای در گردشگری برده شده است، گفت: در این استان چهار نقطه‌ی ترانزیتی بازرگان، رازی، پلدشت و تمرچین وجود دارد، اما بیشتر مسافرانی که از این مرزها وارد استان می‌شوند، مثل آن‌هایی که از جمهوری آذربایجان می‌آیند به تبریز می‌روند و کمتر در آذربایجان غربی می‌مانند. بیشترین ورودیِ این استان از عراق است که آن‌ها هم به قصد زیارت وارد ایران می‌شوند و مقصد دیگری دارند. آژانس‌های گردشگری استان هم بیشتر در ترکیه و یا کردستان تور اجرا می‌کنند و کمتر دنبال جذب گردشگر به این استان هستند.

او افزود:‌ ما در این نقاط مرزی حتی فعالیت تبلیغاتی هم داشته‌ایم، اما هنوز ضعیف هستیم. اگر گردشگر بیاید خیلی نمی‌توانیم او را نگه داریم، چون زیرساخت مناسب نداریم، سرمایه‌گذار آن‌چنانی هم در استان نداریم که هتل و جاده بسازد، این درحالیست که آذربایجان غربی دو اثر جهانی تخت سلیمان و قره کلیسا را دارد که مسیر دسترسی چندان مناسبی ندارند.

فخاری تاکید کرد: برای جذب و ماندگاری بیشتر گردشگران فقط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کافی نیست، همه‌ی دستگاه‌ها باید همکاری کنند، این استان به زیرساخت نیاز دارد.

آذربایجان غربی از ابتدای سال ۹۶ تا مردادماه، ۲۷۷ هزار و ۲۵۱ گردشگر خارجی داشته که بیشترین آن‌ها از عراق، ترکیه، جمهوری آذربایجان، آلمان، فرانسه و ایتالیا بوده‌اند که متوسط اقامت آن‌ها در این استان ۱.۵ روز بوده است. پیش‌بینی شده این استان در سال ۹۶ مجموعا ۲ میلیون گردشگر داخلی و خارجی داشته باشد.