ضمانت اجرای حقوقی عدم تمکین زن چیست؟

با جاری شدن صیغه عقد بین پسر و دختر و رسمیت یافتن ازدواج هریک نسبت به یکدیگر دارای وظایف و تکالیف حقوقی می‌شوند که عدم رعایت این حقوق و تکالیف جرم محسوب شده و مجازات‌هایی را به‌همراه دارد. یکی از وظایفی که زوجین در روابط زناشویی خود می‌بایستی آن‌را رعایت کنند بحث تمکین می‌باشد. این لفظ به خودی خود به معنای الزام آور است یعنی زن در مقابل مرد وظایفی دارد که عدم انجام آن (عدم تمکین) در صورت اثبات توسط مرد پسامد‌هایی را به دنبال خواهد داشت البته تمکین برای مرد در مقابل زن نیز مطرح است.

به طور کلی تمکین برای زن به دو دسته تقسیم می‌شود:

تمکین خاص
تمکین عام

مفهوم تمکین خاص بدین صورت است: اطاعت از نیاز‌های غریزی مرد از طرف زن.
تمکین خاص، معنای مبهم و پیچیده‌ای نداشته، بدین جهت فق‌ها در تعریف آن اختلاف ندارند. صاحب شرایع الاسلام در این رابطه می‌فرماید: تمکین برداشت موانع بین زن و شوهر است (برای برقراری ارتباط) به نحوی که از جهت زمان و مکان محدویتی وجود نداشته باشد. مفهوم تمکین عام فرمانبرداری در تمام امور کلی زندگی است و زن موظف به پیروی و اطاعت از شوهرمی‌باشد همچنین قانون هم به این موضوع اشاره کرده است که ریاست از ویژگی‌های مرد است. تمکین به معنای پاسخ‎گویی به نیاز‌های جنسی هر یک از زوجین وظیفه‎ای مشترک است.

شرایط و حدود تمکین

البته میزان و حدود تمکین نسبت به هر کدام متفاوت می‌باشد. به طور زنان به دلیل این که غالباً در منزل هستند و امکان پاسخ‎گویی به این نیاز از طرف آنان بیشتر است، باید در حد ممکن و مشروع به این نیاز پاسخ دهند و مردان به دلیل این که اکثراً به جهت تامین معاش و شغل‌هایی که ایجاب می‎کند، مدت طولانی در منزل نباشد، امکان پاسخ‎گویی کمتر است، لذا انتظار کمتری از آن‌ها باید داشت. همان طور که اگر زن با اجازه زوج شاغل باشد، دیگر زوج نمی‎تواند آن انتظاری که از زوجه خانه‎دار محض دارد از وی نیز داشته باشد. از این رو بر مردان نزدیکی با فاصله واجب شده است و هم‌بستری نیز به اعتقاد بسیاری از فق‌ها در صورت تک همسری هر چهار شب، یکبار واجب گردیده است و این جزء حقوق زوجه به شمار می‎رود. در نحوه رفتار زوجین تاکید‌های زیادی در قرآن به عنوان رفتار عرفی و متعارف شده است. شهید مطهری به نقل از آیت الله حلی در مورد آیه «فامساک بمعروف او تسریح باحسان» و آیه «و لاتمسکوهن ضرراً لتعتدوا» می‎فرماید: «از این آیات این اصل کلی استفاده می‎شود که هر مردی در زندگی خانوادگی یکی از دو راه را باید انتخاب کند یا تمام حقوق و وظایف را به خوبی و شایستگی انجام دهد یا علقه زوجیت را قطع و زن را رها نماید.

ضمانت اجرای حقوقی عدم تمکین زن چیست؟

ضمانت اجرای مستقیم عدم تمکین، محروم شدن زن از حق نفقه است و این امر مورد اتفاق همه فق‌های شیعه و اهل سنت می‎باشد و ماده ۱۱۰۸ ق. م. نیز همان طور که قبلاً بیان شد، محرومیت از استحقاق نفقه را ضمانت اجرای امتناع زوجه از تمکین دانسته است و در صورت ادامه چنین سوء رفتاری از ناحیه زن و عدم امکان صلح بین آنها، چاره‎ای غیر از طلاق نخواهد بود. تمکین و نفقه دو تعهد متقابل هم می‌باشند که به طور طبیعی عدم اجرای تعهد از طرفی، می‎تواند مجوزی برای امتناع طرف مقابل از اجرای تعهد باشد.

نتیجه‌ی عدم تمکین چیست؟

عدم استحقاق زن نسبت به نفقه (مستنداً به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی)

کسب اجازه ازدواج مجدد از دادگاه (مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۵ بهمن ماه ۱۳۵۳)

بنابراین برای آنکه مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه‌ی ازدواج مجدد بگیرد.

امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد.

همچنین زن اگر از مرد تمکین کند (ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی) و مرد نفقه ندهد مثلاً مرد خانه را ترک و ناپدید شود یا به علت بدرفتاری مرد زن خانه را ترک نماید (۱۱۱۵ قانون مدنی) زن می‌تواند دادخواست نفقه بدهد. عدم پرداخت نفقه جرم است و مجازات دارد و دادگاه او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم خواهد نمود (ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی).

زنان از کدامیک از خواسته‌های جنسی شوهر خود می‌توانند تمکین نکنند؟

در شرع اسلام و قانون وظیفه زن تامین خواسته‌های مشروع جنسی می‌باشد به موجب آن، زن می‌تواند در مورد خواسته‌های جنسی بر گرفته از انحرافات جنسی مرد عدم تمکین را در پی بگیرد. از حمله این موانع جنسی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

رابطه جنسی که آسیب جسمانی برای زن بهمراه داشته باشد
درخواست شوهر مبنی بر رابطه جنسی زن با فردی غیر از شوهر اعم از مرد یا زن (که در صورت شکایت زن و اثبات همراه با مجازات برای مرد می‌باشد)
در خواست شوهر مبنی بر صحبت‌های جنسی و محرک جنسی زن با غیر از شوهر از طرق مختلف نظیر تلفن - گفتگوی مستقیم - پیامک - چت و هر مسیر ارتباطی دیگر
درخواست رابطه جنسی مقعدی و عدم رضایت زن
درخواست شوهر مبنی بر حضور فرد سوم اعم از زن و مرد در رابطه جنسی آن‌ها
خواسته‌های جنسی مرد بر گرفته از اختلالاتی نظیر سادیسم جنسی، ضرب و شتم زن در رابطه یا امثالهم


شکایت عدم تمکین به چه صورتی است؟

مرد باید در جلسه اول دادگاه ثابت کند و دلایلی را بگوید که بر اساس آن مشخص شود همسرش بدون اجازه او خانه را ترک کرده است؛ البته پیش از هر اقدامی برای این‌که زن نیز از این شکایت مطلع شود، باید نشانی دقیقی از محل سکونت فعلی زن به دادگاه ارائه شود تا برای زن اخطاریه جهت حضور در دادگاه ارسال شود. قاعدتا مرد نمی‌تواند نشانی منزل خود یعنی همان منزل مشترک را بدهد، چون مرد می‌گوید همسرش از خانه خارج شده و دیگر بازنگشته است. اگر نشانی دقیقی ارائه نشود و اخطاریه مطابق روال قانونی ارسال نشود، تشکیل جلسه دادگاه به صدور حکم منجر نخواهد شد.»
ابلاغ باید واقعی و قانونی باشد. ابلاغ واقعی به این صورت است که اخطاریه به دست خود خوانده یا یکی از بستگان او داده شود یا بر در محل سکونت او الصاق شود و ابلاغ قانونی نیز به این معنی است که فاصله ابلاغ تا رسیدگی به شکایت کمتر از ۵ روز نباشد؛ البته با در نظر گرفتن ۲ روز ابلاغ و تشکیل جلسه، باید فاصله‌ای ۷ روزه میان ابلاغ تا تشکیل جلسه دادگاه وجود داشته باشد. البته اگر در کمتر از این فاصله طرفین با حضور در جلسه دادگاه نسبت به رسیدگی به پرونده خود اعلام آمادگی کنند، منع قانونی برای رسیدگی به پرونده وجود ندارد.

حق حبس و عدم تمکین توسط دختر

دختر می‌تواند تا پیش از شروع زندگی با همسر خود مطالبه تمام مهریه نماید و تا دریافت کامل آن عدم تمکین نسبت به شوهر داشته باشد. به این حق، "حق حبس" گفته می‌شود. مادهٔ ۱۰۸۵ قانون مدنی در این مورد گفته است: «زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود».
به‌صورت خلاصه طبق نظرات و آراء مطرح‌شده منظور از عدم تمکین فقط محدود به تمکین خاص است و در موارد دیگر تمکین، مثل خروج از منزل ملزم به اطاعت است.
به این مفهوم که زنی که از حق حبس استفاده می‌کند فقط از تمکین خاص می‌تواند خودداری کند و اگر در بقیه امور سرپیچی کند حق نفقه نخواهد داشت. لازم است بدانید که مهریه نصف آن قبل از دخول به زن تعلق می‌گیرد و اگر دخولی صورت گرفته باشد تمام مهریه بایستی پرداخت شود.