سندرم روده تحریک پذیر چه علائم و درمانی دارد؟

خوشبختانه بیشتر بیماران با کنترل شرایط می‌توانند نشانه‌های موجود را بهبود ببخشند. تنها درصد اندکی از افراد مبتلا به IBS نشانه‌های حادی دارند.

در ادامه برخی از نکات کلیدی مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر را با هم مرور می‌کنیم:

علی رغم ناراحتی‌هایی که به خاطر IBS ایجاد می‌شود، این شرایط معمولا به عوارض جدی و حاد منجر نمی‌گردد.
درمان خاصی برای IBS وجود ندارد.
حالات احساسی و عاطفی نقش مهمی در IBS دارد.
کاهش مصرف الکل می‌تواند نشانه‌های موجود را تسکین ببخشد.
مستثنی کردن غذا‌هایی که باعث ایجاد گاز می‌شود می‌تواند نشانه‌ها را بهبود ببخشد.

نشانه‌های سندرم روده تحریک پذیر:
رایج‌ترین نشانه‌هایی که در این افراد دیده می‌شود عبارت است از:

تغییر در عادت‌های اجابت مزاج
درد شکمی و گرفتگی شکم. اغلب بعد از اجابت مزاج تسکین پیدا می‌کند
بعد از رفتن به دستشویی، بیمار ممکن است احساس کند روده کاملا خالی نشده است.
گاز اضافی
عبور مخاط از رکتوم
نیاز ضروری و اورژانسی به دستشویی
تورم یا نفخ در شکم

بیشتر نشانه‌ها بعد از خوردن غذا بدتر می‌شوند. عموما دوره‌های عود ۲ الی ۴ روز طول می‌کشند و سپس نشانه‌ها بهبود پیدا می‌کند یا کاملا برطرف می‌شود. نشانه‌ها و علائم مرتبط با IBS از بیماری به بیمار دیگر متغیر است. این نشانه‌ها اغلب شبیه نشانه‌های بیماری‌ها یا شرایط دیگر هستند. IBS ممکن است نشانه‌هایی را در بخش‌های بدن ایجاد کند.

این نشانه‌ها شامل موارد زیر است:

ادرار مکرر
تنفس بد
سردرد
درد عضلات یا مفاصل
خستگی دائم
درد به هنگام برقراری رابطه جنسی
عادت ماهیانه نامنظم
اضطراب و افسردگی نیز ممکن است در این افراد دیده شود، زیرا چنین شرایطی باعث ایجاد نارحتی و خجالت می‌شود.

علل سندرم روده تحریک پذیر:
هنوز متخصصان در مورد علل این بیماری مطمئن نیستند. با اینحال آن‌ها می‌دانند که این شرایط مسری نیست و باعث ابتلا به سرطان نمی‌شود. متخصصان بر این باورند که فاکتور‌های زیر ممکن است در ابتلای افراد به IBS دخیل باشد:

فاکتور‌های غذایی
فاکتور‌های محیطی همچون استرس
فاکتور‌های ژنتیکی
هورمون‌ها
سیستم عصبی مرکزی که به درستی سیستم گوارش را کنترل نمی‌کند
اندام‌های گوارشی که بیش از حد به درد حساس اند
پاسخ غیر معمول به عفونت
عضلاتی که برای حرکت غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند و به درستی کار نمی‌کنند.

حالات روحی و روانی: شواهد نشان می‌دهد فاکتور‌های روانی و عاطفی می‌تواند نقش بزرگی در سندرم روده تحریک پذیر داشته باشد. افرادی که تجربیات تلخی و دشواری داشته اند بیشتر از سایرین در معرض توسعه IBS قرار دارند.

محرک‌های سندرم روده تحریک پذیر (IBS):
تعداد زیادی از افراد مبتلا به IBS دریافته اند که نشانه‌های آن‌ها بعد از مصرف محصولات خاصی همچون شکلات، شیر یا الکل بدتر می‌شود و باعث ایجاد اسهال یا یبوست می‌گردد. ناراحتی و نفخ ممکن است به خاطر مصرف برخی از میوه و سبزیجات و نیز نوشابه ایجاد شود. محققان در مورد نقش حساسیت‌های غذایی یا عدم تحمل برخی از مواد در IBS مطمئن نیستند. محرک‌های غذایی رایج که باعث نفخ یا گرفتگی می‌شوند عبارتند از:

غذا‌هایی همچون حبوبات، کرفس، پیاز، هویج، کشمش، موز، زردآلو، آلو، کلم بروکسل، چوب شور و نان شیرینی حلقوی که باعث ایجاد نفخ می‌شوند
محصولات لبنی
آدامس‌های عاری از قند
برخی از شکلات‌ها
محصولاتی که کافئین دار هستند.

هورمون ها:
تغییرات هورمونی می‌تواند سندرم روده تحریک پذیر را بدتر کند. تعداد زیادی از خانم‌هایی که به IBS مبتلا هستند بر این باورند که نشانه‌ها در طول دوران قاعدگی بدتر می‌شود. مطالعات انجام شده در Gastroenterology Report نشان می‌دهد که:

نشانه‌های بدتر شده سیستم گوارشی همچون درد شکمی، نفخ یا اسهال در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر در دوران قاعدگی دیده شده است.

عفونت:
گاستروانتریت می‌تواند باعث تحریک IBS شود. این نوع از IBS به عنوان IBS بعد از عفونت شناخته شده است.

درمان سندرم روده تحریک پذیر:
از آنجایی که دلیل ایجاد این بیماری مشخص نیست، درمان به تسکین نشانه‌ها و بهبود کیفیت زندگی افراد می‌پردازد. اینکار معمولا در برگیرنده تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی و نیز آموزش مدیریت استرس است.

موارد زیر می‌تواند نشانه‌های موجود را کاهش دهد:
از مصرف سوربیتول خودداری کنید، زیرا می‌تواند باعث اسهال شود. این ماده در آدامس ها، غذا‌های رژیمی و شیرینی‌های بدون شکر دیده می‌شود.
اگر نفخ یا گاز مشکل اصلی شماست از غذا‌های مبتنی بر جو بیشتر استفاده کنید.
هر وعده غذایی را به درستی مصرف کنید. از هیچ کدام از وعده‌ها نگذرید
مصرف الکل را کمتر نمایید
از مصرف نوشیدنی‌های کربناته مثل نوشابه خودداری نمایید
مصرف برخی از میوه‌ها را محدود کنید. برای اینکار با پزشک متخصص مشورت نمایید.
مصرف قهوه و چای را محدود کنید. روزانه بیشتر از سه فنجان ننوشید
اطمینان حاصل نمایید که مصرف مایعات کافی است.
وعده‌های غذایی باید در زمان مناسبی مصرف شوند
برخی از افراد ممکن است مجبور باشند مصرف نشاسته مقاوم را که در غذا‌های فرآوری شده دیده می‌شود محدود کنند. همچنین برخی از افراد باید مصرف بقولات را کمتر کنند. نشاسته مقاوم در سیستم گئارش تجزیه نمی‌شود.
به آرامی غذا بخورید.

رژیم غذایی:
تغییر در عادت‌های غذا خوردن می‌تواند به کنترل نشانه‌های IBS کمک کند. متاسفانه رژیم غذایی خاصی برای IBS وجود ندارد که برای همه افراد کارساز باشد. بیمار باید خود آزمون و خطا کند تا به رژیم مناسب خود دست یابد.

فیبر:
برخی از افرادی که از IBS رنج می‌برند ممکن است نیاز داشته باشند فیبر بیشتری مصرف نمایند. این در حالیست که برخی از افراد باید برعکس این موضوع عمل کنند. سطح متعادلی از فیبر در رژیم غذایی می‌تواند به سلامت سیستم گوارش کمک کند.

تمرینات ورزشی:
برخی از بیماران ممکن است دریابند که تمرینات ورزشی به تسکین نشانه‌های موجود کمک می‌کند. این در حالیست که در برخی از افراد چنین نیست.

پروبیوتیک ها:
چنین مواردی ممکن است به برخی از بیماران کمک کند. برای اینکه مزایای پروبیوتیک‌ها ظاهر شود حدود ۴ هفته زمان نیاز است.

اضطراب و استرس:
تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر می‌توانند نشانه‌های خود را به کمک موارد زیر بهبود ببخشند:

تکنیک‌های آرام سازی همچون ورزش و مدیتیشن
برخی از فعالیت‌های فیزیکی همچون یوگا یا تای چی
تمرینات جسمی منظم
مشاوره استرس یا درمان شناختی رفتاری

داروها:
دارو‌های زیر برای درمان نشانه‌های IBS مورد استفاده قرار می‌گیرد:

دارو‌های ضد اسپاسم: گرفتگی و درد شکمی را با شل کردن عضلات روده کاهش می‌دهد
ملین ها: برای بیمارانی که از یبوست رنج می‌برند
دارو‌های ضد اسهال برای بیمارانی که اسهال دارند.
دارو‌های ضد افسردگی سه حلقه‌ای (TCA ها): اغلب به کاهش درد و گرفتگی شکمی کمک می‌کند.
دارو‌های خاص IBS عبارتند از: آلوزرتون (Lotronex) برای IBS اسهال غالب در زنان و لیپی پروستون (Amitiza) برای IBS یبوست غالب در زنان. این دارو‌ها به طور کلی آخرین خط درمان هستند، زمانی که تغییر در سبک زندگی یا مداخلات درمانی شکست خورده و علائم همچنان شدید است.

روان درمانی:
برخی از تکنیک‌های روانی که می‌تواند مفید باشد شامل موارد زیر است:

درمان بین فردی روان پویشی (PIT): در این شرایط درمانگر به بیمار کمک می‌کند گذشته خود را کاوش کند و ببیند چیزی ناخودآگاه آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است یا خیر
استفاده از هیپنوتیزم: هیپنوتیزم برای تغییر نگرش ناخودآگاه ذهن به نشانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد
درمان شناختی رفتاری: به بیمار آموزش داده می‌شود از طریق تکنیک‌های آرام سازی و اتخاذ نگرش مثبت، واکنش متفاوتی به شرایط داشته باشند
تحقیقات در زمینه IBS همچنان ادامه دارد. در حال حاضر، مراقبت از رژیم غذایی و مدیریت استرس بهترین ترفند برای کنترل شرایط است.

منبع: مجله سلامت