سرسختی یا نبوغ ، مساله این است ؟

تا به حال به تلاش كودكان حدود يك ساله براي يادگيري راه رفتن دقت کرده اید؟ چه تلاش و سماجتی به خرج مي دهند و تسليم زمين خوردن های پیاپی نمي شوند؛ و یا داستان مشهور ادیسون و اختراع برق، صدها بار آزمايش حتي به قیمت سوختن منزلش در آتش؛ جالب تر اينكه خود او در اين خصوص مي گويد: « نوآوری عبارت است از یک درصد الهام روح و نود و نه درصد عرق ریختن و تلاش کردن.»
نیکلا تسلا فیزیکدان بزرگ و یکی از همکاران ادیسون درباره روش او برای حل مسائل می‌نویسد: «اگر ادیسون می‌خواست سوزنی را در انبار کاهی پیدا کند، با پشتکار فراوان دانه به دانه رشته‌های کاه را کنار می‌زد تا بالاخره سوزن نمایان شود.»
بطور كلي دانشمندان، محققان، ورزشکاران، کنشگران اجتماعی و افراد موفقی که امروزه نامدار هستند، در راه آرمان هایشان چنين رويه اي داشته اند. همه این افراد ویژگی مشترکی دارند و آن سرسختی (Grit) است.
سرسختی برای رسیدن به چیزی که برایشان خوشایند است و به دنبال محقق كردن آن هستند.
شما چطور؟ چند بار تا به حال براي كاهش وزنتان اقدام كرده ايد؟ چند بار تلاش كرده ايد يك عادت را ترك كنيد؟ چند بار تصميم گرفته ايد در تحصیل، حرفه و یا پروژه تان بهترين باشيد؟ چقدر كارهاي نيمه تمام داريد؟ چرا؟ اهدافتان سخت و پراسترس و زمان بَر هستند؟ انگیزه و اشتیاقتان برای اتمام آن به اندازه روزهای نخست نيست؟ در طی مسیر با مشکلات و شکست مواجه شده ايد؟ اگر خودتان را ارزیابی کنید، آیا شما فرد سرسختی هستید؟

سرسختی چیست؟
سرسختی یعنی اشتیاق و پشتکار. سرسختي يعني استقامت، اراده، عزمِ راسخ، شكيبايي، مداومت. سرسختي يعني پايبندي به يك هدف سطح بالا براي مدتي بسيار طولاني.
سرسختی یکی از اصلی ترین عوامل موفقیت افراد است. آنچه که مي تواند همه تلاش ها و سماجت هاي افراد موفق را توجیه كند، سرسختی است. این سرسختی است که باعث می شود برخی از ستاره های ورزشی جهان با وجود خستگي، شکست ها و مصدومیت باز هم موفق شوند و بتوانند به پیروزی دست یابند و يا يك موسيقي دان ما را در ترانه اي كه مي‌نوازد غرق مي كند. سرسختي مفهومی است كه به افراد می آموزد که چگونه با چالش ها، فشارهای نامطلوب و مشکلات زندگی خود مواجه شوند و هرگز دچار خستگی و افسردگي نشوند.
سرسختی با هوش (IQ)، ظاهر خوب، سلامت جسمانی، تحصیلات، استعداد و … مرتبط نيست و از طرفي كارها و موفقيت‌هاي ما بيشتر به علاقه و پشتكارمان بستگي دارد نه به استعداد ذاتي ما.
با اين حال آنچه كه در عموم جامعه، مدارس و خانواده ها بيشتر مورد توجه قرار مي گيرد استعداد است و نه تلاش. اين قضاوت موجب مي شود افراد عمدتاً عامل موفقیت را در استعداد افراد جستجو کنند و نه در تلاش و کوشش آنها. قطعاً استعداد (مجموع توانمندی های یک فرد) عامل مهمی است و در افراد مختلف متفاوت، اما تحقیقات متعدد ثابت کرده اند تأثیر سرسختی و پشتکار در بدست آوردن موفقیت، دو برابر استعداد است. چرا كه انسانها در دنيا از منابعي برخوردارند كه فقط افراد بسيار استثنايي، نهايت بهره را از آن مي برند. پس چرا تصور مي كنيم استعداد ماست كه مقصد ما را تعيين مي‌كند، نه تلاش ما؟
ما با توجه و تمركز بر استعداد، به بقيه امور بي توجه مي شويم و تمركز بر استعداد، حواس ما را از چيزي مهم به نام «تلاش» پرت مي كند. اين در حاليست كه موفقيت ما در ماراتون زندگي به شدت به سرسختي و پشتكار بستگي دارد. (1)
در این خصوص اولين بار بطور جدي آنجلا لی داکورث (Angela Lee Duckworth) نویسنده و استاد روانشناسی دانشگاه پنسیلوانیا تحقیقات طولانی مدتی انجام داد كه مجموعه اين تحقیقات و نتایج آنها در کتاب « Grit - Power of Passion and Persistence » منتشر شده است.

داکورث در سخنرانی خود در TED بیان می کند زمانی که معلم دبیرستان بوده متوجه شده است که بهترین عملکرد تحصیلی مربوط به با استعدادترین دانش‌آموزانش نیست، بلکه مربوط به آن دسته از دانش‌آموزانی است که با داشتن میزان متوسطی از استعداد، اما پشتکار و اشتیاق بالا، سرسختی بالایی از خود نشان می‌دهند. او پژوهش‌هایش را با نمونه‌های دیگری تکرار کرد و دریافت که سرسختی یکی از کلیدی‌ترین عوامل موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان است. او مي گويد:«در تدريس فهميدم با تلاش مي توان به هر چيزي دست يافت و تعصب و سخت كوشي، مهم تر از توانايي فكري است.» (1)(2)
او سرسختی (Grit) را این گونه تعریف می کند:
«پشتکار ( Perseverance ) و اشتیاق ( Passion ) برای دستیابی به اهداف بلندمدت.»
از نظر او، برخلاف تصور عامه‌ی مردم، سرسختی چیزی بیشتر از پافشاری کردن است و منظور از سرسختی، سخت‌کوشی و جا نزدن موقع دشوار شدن شرایط است.

چرا سرسختی مهم است؟
سرسختي در روانشناسی، یک ویژگی مثبت و غیر شناختی است که بر پایه تلاش و پشتکار فردی همراه با اشتیاق برای یک هدف بلندمدت و خاص است. این پشتکار و تلاش، غلبه بر موانع یا چالش هایی است که در مسیر موفقیت قرار دارد و به عنوان یک نیروی محرک در تحقق دستیابی به موفقیت عمل می کند. مفاهیم نزدیک و مرتبط به سرسختی در روانشناسی عبارتند از «استقامت»، «انعطاف پذیری»، «عزم» . سرسختي نیروی لازم برای «ادامه دادن» در میان چالش ها و ناکامی ها را فراهم می کند.
سرسختي یک فرد را قادر می سازد تا با تکیه بر موانع در طول یک دوره طولانی، به هدف خود ادامه دهد. تحقيقات نشان داده افرادی که تاریخ‌ساز شده‌اند بیشتر از این که آدم‌های بااستعدادی باشند، آدم‌های سرسختی بوده اند. داکورث می‌گوید: «وقتی به ورزشکاران، بازیگران و موسیقی‌دانانی که تمرین می‌کنند نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که آن‌ها در حین تمرین هزاران بار مرتکب اشتباه می‌شوند و همین اشتباهات است که موجب می‌شود خودشان را بهبود ببخشند و به ورزشکار، بازیگر و موسیقی‌دان بهتری تبدیل شوند. من معتقدم بیشتر کارهایی که ارزش انجام دادن دارند، زمان بر بوده و نیاز به تعهد پایدار دارند. در واقع هیچ راه میان بری برای موفقیت واقعی و ارزشمند وجود ندارد.
او معادله زیر را برای سرسختی ارائه كرد:
تلاش × استعداد = مهارت
مهارت × تلاش = موفقیت
استعداد يعني مهارت هاي خود را در زماني كه از تلاش خود سرمايه مي گذاريد، به سرعت بهبود بخشيد. موفقيت زماني رخ مي دهد كه مهارت ها را كسب و از آن استفاده كنيد.
اين معادله مي گويد وقتي افراد را در شرايط و محيط مشابه در نظر مي گيريد، موفقيت هر كدام به دو چيز بستگي دارد: استعداد و تلاش .
استعداد به اين عامل بستگي دارد كه با چه سرعتي در مهارت خود پيشرفت مي كنيم، اما عوامل مربوط به تلاش، اهميتي دو برابر دارد. تلاش است كه مهارت را مي سازد و آن را به كاري مفيد تبديل مي كند. بدون تلاش، استعداد شما چيزي جز يك استعدادِ شكوفا نشده است. بدون تلاش هم مهارتِ شما چيزي فراتر از آنچه مي توانستيد انجام دهيد و نداديد، نيست.
با تلاش، استعداد به مهارت تبديل مي شود و در همان حين، تلاش است كه مهارت را مفيد مي سازد.

اجزای سرسختی:
سرسختی دو عنصر دارد: اشتیاق و پشتکار
منظور از اشتیاق این است که به هدف نهایی به صورت وفادارانه، پیوسته و الزام آور اهمیت بدهیم. نباید دمدمی مزاج باشید، تمركز و اشتياق براي قدم برداشتن در مسير آن هدف و تلاش مداوم برای رسیدن به یک هدف معین.
نيمي از پشتكار ثبات قدم است . پشتكار چسبيدن به تعهدات خود است. پشتکار در سرسختی یعنی عزمِ جزم و پایبندی به یک هدف بعد از تصمیم گیری و تمایل به ترک نکردن کارها در مقابله با موانع.

نشانه های سرسختی:
داکورث می گوید اگر شما علاقمند به قهرمان ورزشی شدن هستید، هر روز 6:30 صبح تمرین می کنید تا عملکردتان بهبود یابد. اگر شما عاشق گلف هستید، ساعت های بی شماری را صرف می کنید تا بازیتان را بهبود بخشید. اگر مشتاق فروش هستيد، صدها بار "نه" را تحمل می کنید تا فقط یک "بله" دریافت کنید. سرسختي نيازمند علاقه، تمركز، هدفمندي و اميد به رسيدن است .اما اگر شما برای یک فعالیت اشتیاق نداشته باشید، احتمالاً با حداقل تلاش آن کار را انجام می دهید که در حقیقت این مقدار تلاش برای تکمیل کار خواهد بود، نه موفقیت در آن کار.
داشتن سرسختي يعني پي در پي پيشروي كنيد. براي داشتن سرسختي و پشتكار بايد هدفي پرمعني و جالب داشته باشيد و هفته به هفته و سال به سال سرمايه گذاري و در تمريني چالش برانگيز شركت كنيد.
براي داشتن سرسختي بايد طبق آن ضرب المثل ارزنده ژاپني، 7 بار زمين بخوريد و 8 بار از زمين بلند شويد. از اين شاخه به آن شاخه پريدن و از مهارتي به سراغ مهارت ديگر رفتن، كار افراد سرسخت نيست. افراد سرسخت استقامت دارند و اجازه نمي دهند موانع، آنها را عقب نگه دارد.

بنابراين می توان گفت افراد سرسخت ویژگی های زیر را دارند:

• وفاداری: دستیابی به موفقیت در مقابل قابل اعتماد بودن
  اهداف بلند مدت و استقامت: از طریق دنبال کردن
  انعطاف پذیری: خوش بینی، اعتماد به نفس و خلاقیت
  تعالی در مقابل کمال

مزایای سرسختی:
از آنجا كه هيچ تلاشي بدون خطا و نقص نمي باشد، سرسختي به ما ياد مي دهد كه در شكست نيز درس های ارزشمندی وجود دارد و استقامت در مقابل آسیب ها دستاورد های بزرگي به همراه خواهد داشت؛ فردي كه سرسختي دارد در جستجوي دستاوردهاي بالا است و در بدترين حالت، اگر شكست بخورد، به صورت خستگي ناپذير تلاش خود را كرده تا به موفقيت دست يابد.
سرسختي به ما مي آموزد بعد از عدم پذیرش و ناامیدی از زمین بلند شویم و فرق بین هدف های پایینی که باید سریع رها شوند و هدف های بالایی که نیازمند سرسختی بیشتری هستند را یاد بگیریم. سرسختي همچنین شامل یادگیری، دیدن مشکلات به عنوان فرصت ها و پاسخ دادن به چالش هاست. سرسختی همان چیزی است که افراد برای رسیدن به رویاهای خود نیاز دارند.
به نقل از داكورث: «سرسختي برای دستیابی به اهدافِ عالی ضروری است چرا كه برای تبدیل شدن به یکی از بهترین افراد در حوزه خود بايد سرسختي داشته باشيد.»
سرسختی فوایدی هم برای سلامت روان دارد. پژوهشگران دریافته‌اند، سرسختی به عنوان عامل تعدیل‌کننده اثرات منفی استرس عمل می‌کند و سلامت روانی ما را بهبود می‌بخشد. افرادی که سرسختی زیادی دارند، حوادث و رویدادها را کمتر نگران‌کننده ارزیابی می‌کنند و به توانایی خود برای سازگاری با شرایط جدید خوش‌بین هستند. همچنین ثابت شده است، سرسختی با عزت‌نفس همبستگی مستقیم و قابل‌توجهی دارد؛ یعنی افرادی که دارای سرسختی زیاد هستند، اغلب از عزت نفس زیادی نیز برخوردارند و اجازه نمی دهند که زندگی برایشان تصمیم بگیرد بلکه راهشان را خودشان تعیین می کنند . میزان تعهد این افراد به اندازه ای است که حتی زمانی که کار بسیار دشوار است و همه چیز علیه شان می باشد باز هم دست از هدفشان بر نمی دارند و به آن می چسبند.

نتيجه :
سرسختي سرمايه رواني است.سرسختي با شكل گيري فلسفه زندگي ما افزايش مي يابد. سرسختي با تغيير عملكرد فرهنگي در زندگي و محيطي كه بزرگ مي شويم تغيير مي كند زيرا سرسختي ويژگي ثابتي نيست و قابل ارتقا است.
راه رسيدن به سرسختي هم آسان است و هم دشوار . راه دشوار اين است كه آن را در خود پرورش دهيد و راه آسان، اينكه از هماهنگي با جمع به عنوان انگيزه اصلي استفاده كنيد زيرا اگر در اطراف افراد سرسخت باشد، با سرسختي بيشتري اقدام مي‌كنيد و نقش و قدرت فرهنگ بر سرسختي همين است.
ما مي توانيم سرسختي و پشتكار خود را رشد دهيم. بايد پشتكار و علايق خود را از درون به بيرون پرورش داده و عادت به چالش كشيدنِ افزايش مهارت هايمان را توسعه دهيم. كار خود را به هدفي پيوند بزنيم كه كمي فراتر از حد توانمان باشد و بعد زماني كه همه چيز از دست رفت، اميدوار باقي بمانيم. مي توانيم سرسختي را از درون به بيرون هم تقويت كنيم. (1)
اما سوالي كه مطرح مي شود اين است كه از آنجا كه افراد به دنبال شاد بودن توأم با موفقيت هستند آيا داشتن سرسختي و پشتكار بيشتر، شادي را افزايش مي دهد؟
چند سال پيش براي پاسخ اين سوال نمونه آماري از 2000 بزرگسال گرفته شد و نتيجه نشان داد كه چطور سرسختي به رضايت از زندگي و شادي منجر مي شود. البته سرسختي همه چيز نيست و بسياري موارد ديگر هست كه فرد براي رشد و شكوفايي به آنها نياز دارد.
سرسختی ممکن است برای موفقیت کافی نباشد، اما مطمئناً لازم است. اگر ما به دنبال یک زندگی پربار و رضایت بخش هستیم لازم است که سرسخت باشیم. با آموزش مهارت سرسختی و ارتقای آن می توانیم افراد را تشویق کرده تا از شکست نترسند، بلکه راهشان را ادامه دهند حتی زمانی که دچار اشتباه شده اند و بیاموزند که برای موفقیت نیاز به یک تعهد پرشور نسبت به مأموریتشان دارند.
خلاصه اينكه «كاري را انجام دهيد كه عاشقش هستيد، اما فقط عاشق بودن كافي نيست، عاشق ماندن نيز مهم است.»