آرمان/ نگاهی به حضور زنان بر سر قدرت

آرتمیس (Artemis) نخستین زن دریانورد ایرانی است كه حدود 2480 سال پیش، فرمان دریاسالاری خویش را از سوی خشایارشا هخامنشی دریافت كرد و اولین بانویی می‌باشد كه در تاریخ دریانوردی جهان در جایگاه فرماندهی دریایی قرار گرفته است. در سال 484 پیش از میلاد، هنگامی كه فرمان بسیج دریایی برای شركت در جنگ با یونان از سوی خشایارشا صادر شد، آرتمیس فرماندار سرزمین كاریه با پنج فروند كشتی جنگی كه خود فرماندهی آنها را در دست داشت به نیروی دریایی ایران پیوست.

اما امروز و بعد از گذشت 2500 سال از آن زمان هنوز بر سر حضور زنان در قدرت مجادلاتی وجود دارد به شکلی که 60، 70 سال قبل در ایران کمتر سیاستمداری پیدا می‌شد که از حضور زنان در کابینه دفاع کند.

با شروع انقلاب اسلامی زنان گرچه شانس حضور در کابینه را نیافتند اما بسیاری از آنان برای نخستین‌بار رای دادند و در مجلس هم نمایندگانی از بانوان حضور داشتند. زهرا شجاعی در خاطراتش می‌نویسد: « یادم است زمان کنفرانس جهانی پکن در سال 74 ما هیچ گزارش مستندی از وضعیت سازمان‌های غیردولتی زنان برای ارائه در بخش غیردولتی کنفرانس نداشتیم.

برخی تشکل‌ها مانند خیریه کهریزک و برخی حوزه‌های علمیه مانند مکتب نرجس در مشهد که مرحوم خانم طاهایی مسئول آن بودند، مشغول به فعالیت بودند، اما هیچ گزارشی از بخش غیردولتی وجود نداشت لذا شورای هماهنگی سازمان غیردولتی به ریاست خانم دکتر ابتکار تشکیل شد و درنهایت در سال 76، 55 سازمان غیردولتی زنان در ایران ثبت شد که ترکیبی از سازمان‌های مختلف حقوقی، فرهنگی، اجتماعی و... بود؛ 28 شرکت اجتماعی، 19 شرکت خیریه و 20 شرکت تخصصی صنفی و در سال 84 حدود 450 سازمان غیردولتی زنان داشتیم که شامل 245 شرکت اجتماعی، 132 خیریه و 112 شرکت تخصصی صنفی می‌شد.»

معاونت زنان در دولت در زمان دولت‌ هاشمی تشکیل شد اما در دولت اصلاحات بود که دو زن در جلسات کابینه حضور پیدا می‌کردند. به جز معاون امور زنان، این«معصومه ابتکار» یا به قول نیروهای خط امام(ره)، خواهر مری بود که در سمتی که پدرش در دولت بازرگان عهده‌دار آن بود، در کابینه حضور داشت. حضور موفق معصومه ابتکار در این پست او را به مشهورترین چهره زن سیاسی ایران بدل کرده است. به‌طوری که تنها زنی است که در ایام ثبت‌نام برای انتخابات به عنوان یک رجل سیاسی درخواست‌هایی برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری دارد.

این روزها هم اسم او به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی شهرداری تهران شنیده می‌شود. زهرا شجاعی در جلسه‌ای که در پایان دولت اصلاحات برای تقدیر از زنان فعال تشکیل شده بود از بعضی فشارها به کابینه درمورد انتخاب زنان خبر داد که پس از گذشت سال‌ها هنوز در خاطر همگان است.

حضور اولین زن در کابینه

چهار سال بعد در بحبوحه انتخابات سال 1380 یکی از 9 رقیب رئیس‌جمهور وقت ادعا کرده بود نیمی از وزیرانش را از میان بانوان انتخاب می‌کند. اما برای حضور اولین زن در کابینه به هشت سال انتظار بیشتر نیاز بود. سال 1388 دولت احمدی‌نژاد سه وزیر زن را به کابینه معرفی کرد. مرضیه وحیددستجردی به عنوان وزیر بهداشت و فاطمه آجرلو به عنوان وزیر رفاه و سوسن کشاورز به عنوان وزیر آموزش و پرورش به مجلس معرفی شدند. از این میان تنها دستجردی بود که توانست رای مثبت نمایندگان را برای تصدی وزارت بهداشت به دست آورد. پس از بحث‌ها بررسی مجلس درباره وزرای پیشنهادی، مرضیه وحیددستجردی با ۱۷۵ رأی موافق، ۲۹ رأی ممتنع و ۸۲ رأی مخالف به عنوان وزیر در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پذیرفته شد. اینکه تا چه حدی دستجردی در مسئولیت خود موفق بود را باید به اهل فن سپرد اما وزارت یک زن در جمهوری اسلامی ایران خانم دکتر را بدل به مشهورترین وزیر بهداشت بعد از انقلاب کرد و البته مثل برخی دیگر از وزیران کابینه بدون هیچ توضیح مشخصی از مسئولیت کنار گذاشته شد. دوره مسئولیت او همزمان با افزایش قیمت دلار و قیمت داروهای خارجی و ساخت داخل بود که انتقاداتی را از نخستین وزیر زن بعد از انقلاب به وجود آورد.

حضور زنان در دولت یازدهم؟

به هر حال این روزها که بازار گمانه‌زنی برای دولت روحانی گرم است، اسم هیچ زنی در میان وزیران گمانه‌زده شده، دیده نمی‌شود. به هر حال باید تا نزدیک به 40 روز دیگر صبر کرد تا این گمانه‌زنی‌ها که از سوی پایگاه‌های منتقد رئیس‌جمهور منتخب منتشر شده و از سوی رئیس‌جمهور منتخب تکذیب شده است، به سرانجام برسد.