رئیسی: کرامت انسانی متهم باید حفظ شود

آیت الله سیدابراهیم رئیسی، عصر چهارشنبه (۸خرداد۹۸) در دیدار قضات و کارکنان دستگاه قضایی استان قم که در محل سالن اجتماعات مرکز آموزش‌های قوه قضائیه قم برگزار شد، اظهار داشت: تحول ضرورتی اجتناب ناپذیر برای دستگاه قضائی است تا تشکیلاتی چابک داشته و در نهایت به کارآمدی و سلامت دستگاه قضایی که دو شاخصه مهم است، بیانجامد.

وی با اشاره به نگاه امام خمینی (ره) به کار قضائی، گفت: امام راحل در کتاب القضا، برای ورود به امر قضا بحث احتیاط را مطرح کردند، اما اگر دقت کنیم، ایشان احتیاط را به عکس بیان کرده و فرمودند: کسانی که لیاقت و صلاحیت ورود به کار قضاوت را دارند، اگر این کار را نکنند، مورد سؤال قرار می‌گیرند؛ یعنی احتیاط برای عدم ورود نیست، بلکه احتیاط برای ورود به کار قضا است؛ مقام معظم رهبری هم دقیقا همین نظر را دارند.

رئیس دستگاه قضا با بیان این که امروز یکی از نیاز‌های حتمی قوه قضائیه ارتباط با حوزه‌های علمیه و به ویژه حوزه علمیه قم است، گفت: ما در قوه قضائیه، به ارتباط علمی و فقهی با حوزه علمیه قم نیاز داریم، چون موضوعات علمی و مستحدثه، نیاز به کار اجتهادی دارد و از این رو فضلا و علمای قم باید پاسخ این موضوعات را یافته و به مراجع قضائی اعلام کنند.

وی با بیان این که فقه شیعه از غنایی برخوردار است که می‌تواند پاسخ همه سؤالات را بدهد و هیچ بن بستی در آن نیست، گفت: شاید دلیلی که بسیاری از علمای گذشته از جمله صاحب جواهر به موضوعات و مسائل مستحدثه و مسائلی که امروزه ما با آن‌ها روبرو هستیم پاسخ نگفته‌اند این است که در آن زمان حاکمیت نظام اسلامی وجود نداشته است؛ اما در این زمان فقه حکومت می‌کند و طبعا پاسخ برای سؤالات پیش آمده هم به دوش علماست و باید برای مسائل مستحدثه کار اجتهادی صورت گیرد؛ و در همین راستاست که فقه تمدن ساز خود را نشان می‌دهد.

رئیس دستگاه قضا در ادامه با بیان این‌که یکی از کار‌های حوزه علمیه قم باید کادرسازی برای قوه قضائیه کشور باشد، گفت: حوزه علمیه برای کادرسازی برای دستگاه قضایی می‌توانند نقش مهمی داشته باشند؛ یعنی علما و بزرگان حوزه باید در سخنان و در درس‌های شان، و در مباحث اخلاقی شان، طلاب، علما و افاضل را تشویق کنند که بیایند و کار قضائی کنند؛ البته زمینه این کار هم باید با آموزش در دستگاه قضا فراهم شود.

رئیسی با بیان این که عدالت یک دایره بسیار وسیع است که باید برای تحقق آن تلاش کنیم، گفت: بعد از توحید، هیچ مفهومی بالاتر از عدالت وجود ندارد؛ البته اصحاب قلم و پژوهشگران بسیاری در مورد عدالت سخن گفته‌اند که باید هم گفته شود، اما سخن ما در عدالت اثباتی و اجرایی است.

وی افزود: در کنار توجه به مباحث مختلفی که در مورد عدالت مطرح شده، باید به جواب این سؤال برسیم که چه کنیم تا مردم و جامعه، مزه شیرین عدالت را بکشند و احساس کنند و عدالت به معنای واقعی در جامعه محقق شود.

رئیس دستگاه قضایی، خاطرنشان کرد: خداوند روحیه عدالت‌خواهی را در درون همه انسان‌ها قرار داده و اصولا همه انسان‌ها حق‌خواه و عدالت‌خواه بوده و کوچکترین بی عدالتی را بر نمی‌تابند؛ بر اساس همین آموزه‌ها امام عادل در رأس نظام اسلامی ما قرار دارد، اما فقط این مهم برای تحقق عدالت در جامعه اسلامی کافی نیست، چون باید تک تک افراد نظام اسلامی از ملکه عدالت در وجود درونی خود بهره‌مند باشند و این صفت در درونشان وجود داشته باشد و البته می‌دانیم که مصداق اتم عدالت کار قضائی است.

وی خطاب به قضات حاضر در این جلسه گفت: اقدامات شما برای رسیدگی به پرونده‌ها و دعاوی مردم و ایجاد عدالت، زمینه تقرب الهی است؛ همچنان که در وصیت‌نامه امام علی (ع) آمده است که این کار از بسیاری از نماز‌ها و روز‌های مستحبی با ارزش‌تر است.

رئیسی با بیان این که تحول در دستگاه قضائی کشور، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، گفت: این تحول با بخشنامه و دستورالعمل صرف محقق نخواهد شد بلکه باید همه بخش‌ها و لایه‌های سازمان قضایی کشور، بخواهند که تحول در این دستگاه صورت گیرد و الا در حد بخشنامه و دستورالعمل متوقف می‌ماند.

رئیس قوه قضائیه با بیان این که باید به سمت تحقق عدالت در جامعه حرکت کنیم، گفت: امروز و بعد از گذشت ۴۰ سال از تحقق انقلاب اسلامی، جایی برای آزمون و خطا نداریم؛ ما امروز در ابتدای گام دوم انقلاب اسلامی هستیم و تصمیمات مان باید از یک عزم عملی برخوردار باشد.

وی در ادامه به بحث استقلال دستگاه قضا اشاره کرد و گفت: استقلال قوه قضائیه موضوع قانون اساسی است که باید دنبال کرد تا به نقطه مطلوب آن رسید؛ البته باید توجه داشت که استقلال قوه قضائیه بدون استقلال مالی و اداری ناقص است و به نتیجه نمی‌رسد.

رئیسی با بیان اینکه باید تکریم قضات، کارکنان دستگاه قضا و همه مراجعان و ارباب رجوعان حفظ شود، گفت: تکریم شخصیت همگان و حتی متهم باید در قوه قضائیه حفظ شود؛ یعنی متهم در جایگاه اتهامش گرچه باید مورد سؤال و کیفر باشد، اما کرامت انسانی او باید حفظ شود.

رئیس قوه قضائیه افزود: کرامت انسانی را لحاظ کردن، فقط خوش اخلاقی نیست، بلکه این کار فقط بخشی از کرامت است؛ کرامت انسانی یعنی علاوه بر خوش اخلاقی با ارباب رجوع، سریع انجام دادن کار او و دقیق انجام دادن کار او هم همان کرامت انسانی محسوب می‌شود.

وی در ادامه با بیان اینکه باید از ظرفیت بازنشستگان دستگاه قضائی بعنوان سرمایه‌های این سازمان استفاده کرد، به موضوع شورا‌های حل اختلاف اشاره کرد و گفت: اساس کار شورا‌های حل اختلاف بر اساس کار افتخاری بوده و خداوند آیت الله هاشمی شاهرودی را رحمت کند که بنای این کار را گذاشت؛ بحث این شورا پدیده مبارکی است و ریشه در فرهنگ دینی و ملی ما دارد و از طرفی ورودی پرونده‌ها به دستگاه قضائی را کمتر می‌کند؛ از این رو بنای رونق این شورا‌ها را داریم.

رئیسی با تأکید بر این که شورا‌های حل اختلاف یکی از راه‌های کم شدن پرونده‌ها در دستگاه قضائی کشور است، گفت: این میزان از پرونده در دادگستری‌ها قابل قبول نیست و نتیجه‌اش این می‌شود که قاضی در خود قم کم باشد و چه برسد به جا‌های دیگر مثل سیستان؛ از این رو ما باید مسئله را حل کنیم که یکی از راه‌های آن همین شورا‌های حل اختلاف است.

وی اضافه کرد: البته نباید به آمار دلخوش کنیم، چرا که شاخص خوب بودن، فقط آمار نیست، بلکه آمار فقط یکی از شاخص‌های خوب بودن است؛ اصلا آفت آمارگرایی این است که ملاک بهره‌وری و خوب بودن را آمار خواهیم دانست در حالی که ما در دستگاه قضائی، پرونده‌هایی داریم که گاهی قاضی حتی یک سال آن را بررسی می‌کند تا به یک نتیجه خوب برسد؛ این که یک قاضی مو را از ماست بکشد، خیلی خوب است و ارزش دارد؛ از این رو نباید در کار عدلیه و قضاوت، کیفیت را فدای کمیت و عدد کنیم؛ البته در کنار آمار، شاخص‌های دیگر از جمله کارآمدی و بهره‌وری کامل باید دیده شود.

رئیس قوه قضائیه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره بحث توانمندی زندانیان برای داشتن شغل پس از دوران محکومیت گفت: ایجاد زمینه برای زندگی شرافتمندانه زندانیان برای زمانی که از زندان آزاد می‌شوند، کار خوبی است و ما هم برای این تحقق این مهم، مساعدت می‌کنیم؛ اصولا تولید در همه جا باید رونق گیرد و در زندان هم می‌شود برای این موضوع کار کرد.

وی در ادامه با اشاره به فعالیت اداره‌های ثبت اسناد و املاک، گفت: ظرفیت‌های ادارات ثبت اسناد و املاک را باید احیا کرد، زیرا بسیاری مسائل را می‌توان در همین نقطه حل و فصل کرد تا ورودی‌های به دادگاه‌ها کمتر شود.

رئیسی در پایان با تأکید بر این که بنا داریم دفتر قوه قضائیه در قم، فعالیت بیشتری داشته باشد، گفت: برای من بعنوان رئیس دستگاه قضا، نظرات قم مفید است و این جلسه را بعنوان آغاز ارتباط لحاظ می‌کنیم.