"زمستان عربی" در راه است

یورام میتال، تحلیل‌گر روزنامه یدیعوت آحارونوت می‌نویسد: « درگیری‌های شدید میان گروه‌های مختلف در مصر علیه محمد مرسی در چند روز اخیر به بالاترین حد خود رسید. موج اخیر تظاهرات از زمان قیام مردم مصر که باعث براندازی رژیم حسنی مبارک شد، در این کشور بی‌سابقه بوده است.

رقابت میان گروه‌های موافق و مخالف مرسی، جامعه مصر را به صورت بی‌سابقه‌ای به اختلاف و دوگانگی کشانده و تلاش‌ها برای ارتباط برقرار کردن میان گروه‌های مختلف همچنان بی‌نتیجه مانده است. ارتش و نیروهای پلیس مصر نیز در سطح وسیعی مستقر شده و خود را برای مقابله با درگیری‌های خشونت‌بار احتمالی آماده می‌کنند.

مرسی در جریان خطابه ملی خود پیش از کودتای ارتش با قاطعیت اعلام کرد که اقدامات متفاوتی را برای تضمین حضورش و باقی ماندن در قدرت ادامه می‌دهد و تاکید کرد که فرماندهان ارتش باید بدانند که رئیس جمهوری مصر فرمانده عالی نیروهای مسلح است.

یک سال قبل انتخابات رئیس جمهوری در مصر با حضور جمعیتی از شهروندان این کشور که به احزاب و گروه‌های مذهبی مرتبط بودند، برگزار شد و مرسی پیروز این رقابت در سخنرانی خود در میدان التحریر قاهره متعهد شد تا به عنوان رئیس جمهور تمام مصر به خدمت پرداخته و برای دستیابی به اهداف مورد توجه انقلاب ژانویه فعالیت کند.

گام‌هایی که مرسی تاکنون برداشته مناقشه برانگیز بوده و سیاست وی برای خارج کردن مصر از بحرانی که هم اکنون در آن است با ناکامی مواجه شد. اوضاع اقتصادی و امنیت داخلی مصر از بد به بدتر کشیده شد و بازارهای مصر با کاهش محصولات به ویژه سوخت و گازوئیل مواجه شدند. استاندارد شاخص زندگی به پایین‌ترین سطح خود رسید و نرخ تورم و بیکاری رکورد زد. پول رایج ملی و بورس مصر با کاهش ارزش قابل توجهی مواجه شدند. همچنین کمک‌های خارجی به ویژه از قطر در پی کسری بودجه دولت مصر به شدت دچار کاهش شد و دولت این کشور با کاهش نرخ 12 درصدی تولید خالص ملی مواجه شد.

بسیاری از مخالفان دولت مرسی می‌گویند، رئیس جمهور در مواجه با مشکلات داخلی به دلیل حضور اخوان‌المسلمین، ناکام مانده و سیاست‌های دینی در پیش گرفته شده مساله‌ای است که اکنون در مرکز توجه تنش‌ها میان حامیان و مخالفان مرسی قرار گرفته است.

منتقدان مرسی به این مساله اشاره دارند که ناکامی و اشتباهات مرسی در جریان تدوین قانون اساسی جدید و حکمی که وی اعلام کرد باعث شد که او اختیارات غیرمعمولی را کسب کند. آنها بعدا در این مورد به شکایت پرداختند که مرسی افرادی را از حزب اخوان‌المسلمین در پست‌های عالی منصوب کرده است. توصیف مخالفان مرسی از دستاوردهایی که وی تاکنون به دست آورده این است که بهار عربی در مصر در حال تبدیل شدن به زمستان است.

انتقاد شدید مخالفان از سوی جبهه نجات ملی است که ائتلافی چند حزبی تحت رهبری اشخاص برجسته مصری محسوب می‌شود و آنها اقدامات مرسی را نامناسب می‌دانند. انتقادات شدید مخالفان مرسی نسبت به نوع حکومت و نوع رویکرد او در قبال حزب اخوان‌المسلمین در تشکیل دولت مصر است.

این قدامات در عرصه مردمی مصر از سوی گروهی از جوانان که تحت تاثیر هیچ گروه یا حزبی نیستند، دچار تزلزل شده و فعالیت آنها از دو ماه قبل در مصر آغاز شد. این گروه از جوانان کمپینی را با عنوان "تمرد" در مصر آغاز کرده و بیش از 20 میلیون امضا از شهروندان مصری برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری جمع‌آوری کردند. آنها هم‌چنین خواستار تظاهرات در مقابل کاخ ریاست جمهوری مصر همزمان با سالگرد انتخاب مرسی شدند. در پی تظاهرات گسترده این گروه به همراه سایر شهروندان مصری، سازمان دهندگان این کمپین اعلام کردند که "جبهه 30 ژوئن" را تشکیل داده و یک "نقشه راه" کلی را برای اداره کشور یک روز پس از سرنگونی رئیس جمهور ارائه کردند.

موافقان اسلام‌گرای دولت مصر برگزاری کمپین و تظاهرات گسترده علیه رئیس جمهوری این کشور را به عنوان تلاشی برای سرنگونی دولت منتخب و دموکراتیک این کشور می‌بینند. بیانیه مرسی و سخنگویان حزب اخوان‌المسلمین و سلفی‌ها نشانگر این بود که آنها به دنبال انجام اقداماتی کلی از جمله استفاده از زور و اجبار برای خنثی‌سازی کمپین مخالفان هستند.

کمپین مخالفان که حمایت میلیون‌ها تن از شهروندان مصری را در اختیار دارد در مورد این موضوع آگاه است که سرنگونی رژیم مرسی ضربه شدیدی بر رویکرد اخوان در مصر است. آنها در این مورد نگران هستند و می‌دانند که منافع کلان و مهم آنها بیش از نقش رئیس جمهوری مصر در خطر است.

پایان تظاهرات و درگیری‌ها میان گروه‌های رقیب در مصر را نمی‌توان پیش‌بینی کرد اما یکی از مهمترین نتیجه‌گیر‌هایی که می‌توان از تحولات مصر به دست آورد این است که نیروهای جامعه مدنی مصر که رژیم مبارک را برانداختند همچنان به عنوان فاکتور حساس در صحنه نبرد در این کشور به منظور شکل دادن یک رژیم جدید در نظر گرفته می‌شوند. درگیری‌ها و ناآرامی‌های چند روز اخیر این مساله را ثابت کرده که پیش‌بینی این امر که بهار عربی در مصر در حال تبدیل شدن به زمستان است در پی روند تغییرات سیاسی و اجتماعی در سرزمین اهرام، در حال تبدیل شدن به واقعیت است.»