از شهرت می ترسم

یلدای «هیچ کجا، هیچ کس»، شادی مستشارنیای «کلاه پهلوی» و جوان آینده دار سینمای ایران از مسیر بازیگری اش می گوید؛ این شما و این گفتگو با بهاره کیان افشار.

تا جشنواره سال پیش «بهاره کیان افشار» برای اهالی سینما اسم آشنایی نبود. اسمی که با دو فیلم «هیچ کجا، هیچ کس» ابراهیم شیبانی و «گناهکاران» فرامرز قریبیان شناخته شد و بازیگر جوانی را به سینمای ایران معرفی کرد که هم تجربه حضور در یک فیلم خلاف جریان عادی سینما را پشت سر گذاشته، هم از پس بازی برای یک بازیگر - کارگردان کهنه کار برآمده.

چهره کیان افشار اما برای آنهایی که از قسمت اول اول سریال «کلاه پهلوی» تماشاگرش بودند، چهره آشناتری است؛ دختر جوانی که در نقش «شادی مستشارنیا» خوب بازی می کند و در فیلمنامه و ساختارهای کلاه پهلوی، به چشم می آید.

این روزها اما کیان افشار هم برای اهالی سینما و هم برای اهالی تئاتر اسم - به نسبت - آشنایی است. «هیچ کجا، هیچ کس» با بازی او در نقش یلدا (که برخلاف شادی، دختری منفعل است و بازی آرام و درونگرایی از او طلبیده) روی پرده سینماهاست و چند روزی است که دومین تئاتر حرفه ای اش - بعد از «بازرس هاند واقعی» (بورژین عبدالرزاقی) - روی صحنه رفته.

«بوی قهوه و بلال و کباب» به کارگردانی احسان کرمی، فرصتی است که او توانایی هایش را در بازیگری و روی صحنه ای که حضور در آن آرزوی کودکی اش بوده، نشان دهد.

با بهاره کیان افشار که به طرز غیرقابل حدسی، آرام و متین و بی ادعاست.

یک روز مانده به بازبینی نمایش «بوی قهوه و بلال و کباب» گپ زدیم. حرف هایی که بیشترش ضبط خاموش بود چون دختر جوان سینما دلش نمی خواست پرادعا جلوه کند.

آغاز راه - از یک سال تا 7-6 سال

من سال 83 به پروژه کلاه پهلوی دعوت شدم. همان موقع هفت ماه بود که در گروه تئاتر خانم حاجیان تمرین می کردم. خانم پاکروان - که همکحلاسی دوران دبیرستانم بودند - من را به آقای شریفی نیا معرفی کرد. همان یکی دو جلسه اول که رفتم سر صحنه کلاه پهلوی، عوامل تصمیم گرفتند من نقش «شادی مستشارنیا» را بازی کنم. تیر 85 بود که تصویربرداری کلاه پهلوی کلید خورد.

عملا قرار بود پروژه یک سال و نیم طول بکشد ولی ما نزدیک به 7-6 سال مشغول کار بودیم. در همه آن سال ها، چند تئاتر کوچک هم کار کردم.

در همه آن مدت منتظر بودم کلاه پهلوی تمام شود و بتوانم بیشتر فعالیت کنم ولی خب، نمی شد. هیچ وقت نمی دانستی بعد از یک هفته چه کار خواهی داشت. به خاطر همین نمی شد به هیچ پروژه ای قول داد.


کلاه پهلوی - هم دانشگاه هم محل کار

من برای مسیر بازیگر شدنم، هیچ برنامه ریزی دقیقی نداشتم. اتفاقی که برایم افتاد واقعا مثل یک هدیه از سمت خدا بود. اگر تصمیم داشتم که از سنی شروع به بازیگری کنم، می رفتم کلاس بازیگری و بعد تئاتر را شروع می کردم و ... ولی بایم پیش آمد. الان هم حضور در کلاه پهلوی، برایم اتفاق خوشایندی محسوب می شود؛ اتفاقی که البته ساده نبود. شاید خیلی ها بگوید چرا سه تا نقش اول این سریال را تازه کارها بازی می کنند؟


جواب این است که هیچ بازیگری حاضر نبود 7-6 سال با دستمزد، شرایط و بی برنامگی مقطعی که داشتیم، با پروژه کنار بیاید.

برای ما بازیگرهای جوان، کار در کنار بزرگان و پیشکسوتان کلاه پهلوی مثل یک دانشگاه محسوب می شد.

برای اینکه هم در آن کار می کردیم، هم آموزش می دیدیم. من در تمام مدت کار کلاه پهلوی صبور شدم. صبری که هر بازیگری به ویژه در تلویزیون به آن نیاز دارد.


هیچ کجا ... - فیلمنامه ای پیچیده، هیجان جوانی

مهمترین عنصری که در «هیچ کجا هیچ کس» برای من وجودداشت، فیلمنامه جذاب آن بود. فیلمنامه نویس هیچ کجا، هیچ کس ساختار جالبی برای قصه اش در نظر گرفته بود که مشابهش را در سینمایمان کمتر سراغ داریم.

البته فیلمنامه ای که من بار اول خواندم تا زمان ساخت دچار تغییراتی شد که من همچنان آن نسخه اولی را بیشتر دوست دارم.

در نسخه اول دلایلی که به شما انگیزه می دادند تا فیلم را پیگیری کنید و از سرنخ ها به اصل موضوع برسید، خیلی قوی تر بودند. دلیل دومی که من را مجاب کرد بازی در هیچ کجا، هیچ کس را بپذیرم، گروه خوب بود.

از گروه بازیگران تا عوامل پشت دوربین همه حرفه ای بودند و واقعا برای هر بازیگری آرزو است که در چنین گروهی کار کند، مخصوصا برای بازیگر تازه کاری مثل من که می خواهد تجربه کسب کند.

یلدا - کند و غمگین

یلدا شخصیت منفعلی دارد؛ یعنی اتفاقات را به خاطر دلایل و زمینه هایی که دارد، می پذیرد چون عاشق شده با داود همراه می شود، چون باردار است شرایط را می پذیرد. شرایطش نه در خانواده ایده آل است، نه همراه با داود.

چیزی مطلوب او نیست ولی کاری هم از دستش برنمی آید. نه از نظر سن و سال، نه وضعیت مالی اش، قابلیت هیچ حرکتی را به او نمی دهد.

به همین خاطر منفعل است ولی عملا آنجایی که می بیند، از نظر ذاتی و روحی نمی تواند با شرایط همراهی کند و نشانه ای مثل زن حامله سر راه او برای او اتفاق می افتد، فکر می کند که باید برگردد.

همه این ویژگی ها یلدا را به شخصیتی درونگرا تبدیل می کند که من سعی کردم درکش کنم. به دلیل همین ویژگی های یلدا، ریتم بازیم را کند کردم و حتی کندتر از حالت عادی ام حرف می زدم.

سعی کردم غم و فشاری را که خانواده و شرایط جدید به او آورده، در نگاه و چشم هایش بازی کنم. با شناخت من از یلدا، لازم بود قیافه اش مثل چهره هایی باشد که می گویند «از قیافه طرف غم می بارد». یلدا حتی وقتی لبخند کوچکی هم می زند، لبخندش تلخ است.



کسب تجربه - باید ریسک داشته باشی

من آدم تجربه گرا و ریسک پذیری در بازیگری هستم. یکی از محاسن کارگردان جوان، این است که گیرنده هایش باز است. حرف و انتقاد و پیشنهاد را می شنود، چون خودش را در ابتدای مسیر می داند، ظرفیت بیشتری برای دریافت نظرات عوامل از خودش نشان می دهد.

مقابلش کارگردانی که سن و سالی از او گذشته هم برای خودش سبک پیدا کرده، هم خودباوری دارد. البته خودباوری که منفی نیست.

این خودباوری از تجربه ای می آید که شاید میزانش 10 برابر جویای نام بودن در جوانی می ارزد.

من به عنوان بازیگر سعی می کنم به هر دو این کارگردان ها اعتماد کنم. هنوز هم دوست دارم با کارگردانی پخته کار کنم چوناز او چیزهای زیادی می گیرم.

چشم هایم را می بندم، خودم را به او می سپارم و آنچه را که بگوید انجام می دهم و از حاصلش هم لذت می برم.

کارگردان جوان هم من را به خلاقیت، تکاپو، جست و جو و پیشنهاد دادن وادار می کند. پیش آمده که فیلم کوتاهی از تیم های جوان به من پیشنهاد داده اند و با کمال میل قبول کردم؛ یعنی اصلا در هیچ کدام از این تجربه ها را روی خودم نبستم.


کار حرفه ای - شانه به شانه حرفه ای ها

همبازی بودن با صابر ابر و مخحمدرضا فروتن برایم جذاب و سخت بود. من درباره نقش خیلی فکر و تحلیل کردم تا بتوانم بازیم را در سطح باقی بازیگرها نگه دارم.

آقای شیبانی هم پیشنهادهای خیلی خوبی برایم داشت. شرایط کار هم خیلی به من کمک کرد تا در شکل دادن یلدا موفق باشم.

اگر این شخصیت باورپذیر و همسطح بقیه دیده می شود، قطعا بخش خیلی زیادی از شکل گیری اش را مدیون طراحان صحنه و لباس، فیلمبردار، گریمور، تدوین گر و صداگذار فیلم هستم.

جز شرایط بیرونی، خودم هم سعی کردم همان ارتباطاتی را که در داخل صحنه با هر بازیگری دارم، در بیرون از صحنه هم حفظ کنم تا حس و حالم تغییر نکند و یلدا باقی بمانم.

یعنی سعی کردم با صابر ابر خیلی دوستانه تر، روان تر و صمیمی تر باشم و برعکس با آقای فروتن - که بسیار انسان نازنینی است و بازیگر خوبی - همان حالت فضای فیلم بین یلدا و مهران را داشته باشم.

هر شب قبل از سکانس های فردا، با صابر ابر تمرین، روخوانی و بحث داشتیم. قبل از گرفتن هر سکانسی، مثل صحنه تئاتر آن سکانس را کامل بازی می کردیم. در هر قسمت هم شرایط همان فضا کمک کرد تا حس و حالمان تقویت شود.


شهرت - دغدغه ای ندارم

می خواهم بازیگر خوبی باشم. دلم می خواهد وقتی اسمم در 60-50 سالگی می آید، بگویند فلانی بازیگر خوبی بود.

این برایم بهترین هدیه است تا اینکه معروف شوم و ستاره معروف و ستاره شدن ممکن است برای هر کسی برحسب شانس اتفاق بیفتد ولی برای بازیگر خوب بودن شانس دخیل نیست و تلاش، زحمت و صبر مهم است.

من 9 سال است که دارم بازی می کنم ولی تازه بعد از 9 سال، کم کم دیگران درباره بازیگری ام حرف می زنند و کارم دیده شده. این دغدغه را ندارم که چرا زودتر شناخته نشدم. من آنجایی بودم و هستم که می خواستم باشم.

من وقتی نمی توانستم به واسطه مخالفت خانواده ام به سمت بازیگری بیایم، گفتم خوب است چون حداقل مشهور هم نمی شوم! چون یک جورهایی از شهرت می ترسم.

چیزی که من از بازیگری می خواهم، لذت خودم از آن اتفاق است. اگر دیگران هم از آن لذت من، لذت ببرند و تحسینش کنند، کار برایم خیلی مطلوب است.


فیلم بینی - کشف راه بزرگان

برای اینکه بدانم در سینمای دنیا و ایران چه خبر است، فیلم زیاد می بینم. مخصوصا فیلم های ایرانی. هم در بازیگرهای خانم ایرانی، بازیگرهای ارزشمندی وجود دارد، هم قطعا در خارجی ها.

شاید اگر اسم ببرم، اسم کسی از قلم بیفتد ولی به نظرم پانته آ بهرام واقعا بازیگر ارزشمندی است، نگار جواهریان، فاطمه معتمد آریا، آزیتا حاجیان، رویا تیموریان، گوهر خیراندیش هم همینطور.

در بازیگران خارجی هم قطعا عاشق مریل استریپ هستم. سعی می کنم همه کارهای این بازیگرها را هم نگاه کنم ولی به نظرم اگر بخواهم سبک بازیگری کسی را برای خودم الگو کنم و ادامه اش بدهم، مسیر را اشتباه رفته ام.

برای اینکه هر بازیگری با توجه به ویژگی های فیزیکی، چهره صدا و تجربه های شخصی خودش از زندگی، یک نقش را متفاوت از بازیگر دیگر بازی خواهد کرد.

به خاطر همین فقط می شود به مسیر بازیگرهای خوب نگاه کرد.

اینکه چه انتخاب هایی داشتند، چه کار کرده اند که بازیگری آنها تقویت شده و اینکه چه رفتار و شخصیتی داشتند که در سینما ماندگار شدند.


چهره - از این دست و پاگیری ها

چهره من گاهی نه تنها کمک حال من نیست، بلکه مانع من برای حرکت است. برای اینکه من از اول بازیگری را به خاطر نقش آفرینی و تجربه های مختلف از شخصیت های گوناگون و لذت از این کار انتخاب کردم.

چهره ام شاید بعضی جاها کمکم کند ولی ویژگی است که نه خودم ایجاد کرده ام، نه می توانم از خودم بگیرم. تا امروز با نگاهی که به مسیرم داشته ام چهره ام بیشتر برایم مضر بوده.

به هر حال هر چهره ای وجوهی از شخصیت را دارد.

یعنی هم می توانم منفی باشم، هم می توانم پاک و معصوم و مهربان باشم.

من تمام تلاشم را می کنم که از آنچه به عنوان چهره در اختیار من است، در راستای آن نقش استفاده درست کنم.

هیچ وقت سعی نکرده ام چیزی را تبلیغ کنم که فقط به چهره من برگردد. هیچ وقت نخواسته ام چیزی را مثل یک شیء ارائه کنم.

واقعا دلم می خواهد درباره کارم که برایش وقت گذاشته ام، صحبت کنم. واقعا دلم می خواهد که درست باشم و درست پیش بروم.