چگونه بعد از زایمان لاغر شوید

چاق شدن بعد از زايمان در خانم‌هاي ايراني شايع است اما متخصصان تغذيه، بارداري و زايمان را دليل موجهي براي افزايش وزن و چاقي نمي‌دانند و تاکيد مي‌کنند خانم‌ها بعد از زايمان و در دوران شيردهي به وزن مطلوب برسند و خودشان را از شر چربي‌هاي اضافه خلاص کنند...

نسرين بحيره‌اي هم که از خوانندگان ما در نهاوند استان همدان است، بعد از زايمان چاق شده‌ و حالا بعد از سال‌ها تصميم گرفته‌ وزنش را کم کند. اين خانم 39 ساله با قد 153 سانتي‌متر، وزن 80 کيلوگرم و شاخص توده بدني 34 از چاقي، به‌خصوص چاقي شکمي، ‌شکايت دارد و از متخصصان «سلامت» براي کاهش وزن راهنمايي خواسته است.

خانم بحيره‌اي كه از اضافه وزنش شكايت دارد، مي‌گويد:

وزنم بعد از زايمان زياد شد

سلامت: از کي چاق شديد؟

من در بارداري‌ها و بعد از زايمان چاق شدم. 3 بار سزارين کرده‌ام. فاصله 2 زايمان اولم يک سال و زايمان سوم 13 سال بعد بوده است. بعد از 2 زايمان اول، وزنم زياد شد و به 74 کيلوگرم رسيد. 12 سال روي همين وزن مانده بودم اما درست بعد از سومين جراحي، شکمم بيش از حد چاق شده و 6 سال است وزنم 80 کيلوگرم مانده‌ است.

سلامت: مشکل و بيماري خاصي نداريد؟

کم‌خوني دارم. به خاطر حالت‌هاي سرگيجه، بي‌حالي، خستگي و ريزش موي شديد به پزشک متخصص مراجعه کردم که تشخيص دادند فقرآهن شديد دارم. 3 ماه دارو خوردم و قرار شد بعد از 6 ماه دوباره به پزشک مراجعه کنم. در مدتي که دارو مي‌خوردم، بهتر بودم اما الان که يک ماه است دارو نمي‌خورم، همان حالت‌ها دوباره برگشته‌اند. با مصرف قرص آهن ريزش مويم کمتر شده است. در ضمن فشارم هميشه پايين و روي 8 و 9 است و بالا نمي‌رود. تپش قلب هم دارم که وقتي اضطراب دارم، شديدتر مي‌شود.

ــ براي کنترل اضطراب به پزشک مراجعه کرده‌ايد؟

يک بار به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کردم که گفتند اضطراب شديد و افسردگي خفيف دارم. ايشان دارويي به من دادند که خيلي اذيتم مي‌کرد. 2 بار اين دارو را خوردم اما به دليل اينکه دچار حالت تهوع و گيجي شدم، نتوانستم آن را ادامه دهم. الان شبي يک قرص «پرومتازين» مي‌خورم.

ــ تا به حال وزن کم کرده‌ايد؟

نه،‌ تا به حال رژيم نگرفته‌ام اما قصد دارم وزن کم کنم و رژيم بگيرم. از عوارض چاقي مي‌ترسم و مي‌ترسم کمردرد بگيرم.

ــ زياد غذا مي‌خوريد؟

تنقلات، قند و چربي نمي‌خورم اما زياد غذا مي‌خورم.

ــ اشتهايتان زياد است؟

نه،‌ اتفاقا اول که سر سفره مي‌نشينم زياد اشتها ندارم اما وقتي شروع مي‌کنم، دير سير مي‌شوم و آنقدر مي‌خورم که نمي‌توانم بلند شوم.

ــ ميان‌وعده نمي‌خوريد؟

نه، ساعت 10 صبح صبحانه، ساعت 2 بعدازظهر ناهار و ساعت 9 شب شام مي‌خورم.

ــ ورزش مي‌کنيد؟

نه، فقط کارهاي خانه را انجام مي‌دهم و گاهي حدود 20 دقيقه پياده‌روي دارم.

نگاه متخصص تغذيه

توصيه هاي دکتر مسعود کيمياگر

در بارداري2 برابر نخوريد

ــ وزن مناسب براي خانم بحيره‌اي چقدر است؟

وزن ايشان با توجه به قدشان بايد 48 کيلوگرم باشد و 32 کيلوگرم اضافه وزن دارند بنابراين مشخص است چاقي ايشان فقط چاقي شکمي ‌نيست بلکه بخش کوچکي از چاقي‌شان مربوط به چاقي شکمي ‌است.

ــ ايشان براي کاهش وزن راهنمايي خواسته‌اند. چطور مي‌توانند اين کار را انجام دهند؟

با توجه به قدشان و با توجه به اينکه تحرکشان کم است، تنها توصيه‌اي که مي‌توان به ايشان داشت اين است که کم بخورند. صبح يک کف دست نان، ظهر 6 قاشق غذاخوري برنج و شب يک کف دست نان ميل كنند. روزانه 3 سهم گوشت (2 سهم ظهر و يک سهم شب)، يک و نيم تا 2 سهم لبنيات و 2 واحد ميوه بخورند.

بهتر است به متخصص تغذيه مراجعه کنند تا اين مقدار را با توجه به عادت‌هاي غذايي‌شان برايشان تنظيم و راهنمايي‌شان کند تا به روش صحيح وزن کم کنند تا دچار مشکل نشوند. در ضمن ايشان براي اينکه بتوانند وزن کم کنند، ممکن است به مشاوره رواني هم نياز داشته باشند.

ــ اين خانم اضطراب زيادي دارند. توصيه شما براي کنترل و کاهش اضطراب چيست؟

بايد اضطرابشان را در قدم اول با مراجعه به پزشک متخصص و مصرف دارو کنترل و در کنار آن از غذاهاي آرامش‌بخش مانند شير، دوغ، کاهو و ريحان نيز استفاده کنند.

ــ خانم بحيره‌اي مبتلا به فقرآهن هستند. با توجه به اين موضوع آيا لازم است ملاحظه تغذيه‌اي خاصي داشته باشند؟

بايد ديد فقرآهنشان چقدر شديد است. مقدار دارو با نظر پزشک متخصص تعيين مي‌شود. به هر حال براي تامين آهن مورد نياز بدن لازم است از مکمل استفاده کنند. کم‌خوني معمولا با مکمل درمان مي‌شود. اگر بخواهيم از طريق غذا آهن موردنياز بدنشان را تامين کنيم، بايد مقدار زيادي گوشت بخورند که ممکن است نتوانند چنين کاري انجام دهند. البته از طريق سبزي‌هايي که ويتامينC دارند هم مي‌توان جذب آهن گياهي را افزايش داد اما بهتر است نياز بدن به مواد خونساز از طريق مکمل‌ها برطرف شود. درواقع، کم‌خوني تنها موردي است که در آن مصرف مکمل توصيه مي‌شود.

ــ ايشان بعد از بارداري و زايمان چاق شده‌اند، اتفاقي که براي خيلي از خانم‌ها مي‌افتد. اضافه وزن در دوران بارداري طبيعي است اما چطور مي‌توان پس از زايمان، اضافه وزن دوران بارداري را از بين برد؟

اضافه‌وزن دوران بارداري کاملا طبيعي است. خداوند چند کيلوگرم چربي اضافه را در بدن مادر به وديعه قرار مي‌دهد تا وقتي بچه به دنيا آمد، در شيردهي خرج شود. اگر تغذيه مادر در دوران شيردهي درست باشد و به توصيه‌هاي اشتباه ديگران گوش ندهد، قطعا مي‌تواند در اين دوران هم وزن کم کند.

نياز کالري خانمي ‌که نياز روزانه کالري‌اش 2000 تا 2500 كيلوکالري بوده است، در دوران شيردهي به 2500 تا 3000 كيلوكالري مي‌رسد و ممکن است به دليل نداشتن اشتها، نتواند اين کالري را دريافت کند. در اين صورت بخشي از کالري مورد نيازش از چربي‌هاي ذخيره شده برداشت مي‌شود.

توصيه اشتباهي که به خانم‌هاي باردار و شيرده مي‌شود، اين است که به آنها مي‌گويند بايد به اندازه 2 نفر غذا بخورند. در حالي که نياز کالري يک خانم در دوران شيردهي فقط 25 درصد و در دوران بارداري 15 درصد بيشتر مي‌شود. يعني يک خانم در دوران بارداري فقط به 300 كيلوكالري و در دوران شيردهي فقط به 500 كيلوكالري بيشتر از نياز روزانه?اش نياز دارد اما چون اغلب خانم‌ها توجهي به اين موضوع ندارند و بيشتر از نيازشان غذا مي‌خورند، چاق مي‌شوند.

اشتباه رايج ديگر که باعث چاقي در دوران شيردهي مي‌شود مصرف بيش از حد شير است. وقتي گفته مي‌شود مادر به 4 واحد شير نياز دارد ماست، پنير و دوغي که مصرف مي‌کند هم بايد محاسبه شود. نبايد خانم‌ها را مجبور کرد بدون علاقه 4 ليوان شير بخورند. علاوه بر اين، 4 ليوان شير 600 كيلوكالري دارد و ممکن است باعث دريافت کالري اضافه و چاقي شود. همين توصيه‌هاي اشتباه و بي‌توجهي خانم‌ها باعث اضافه‌وزن و چاقي‌شان مي‌شود. متاسفانه بيشتر دختراني که با اندام خوب ازدواج مي‌کنند، بعد از يک يا دو زايمان به افرادي چاق تبديل مي‌شوند.

ــ حرف يا توصيه آخر؟

در کنار مراجعه به متخصص تغذيه و دريافت رژيم غذايي مناسب تحرک و فعاليت بدني‌شان را بيشتر کنند و ورزش را در برنامه روزانه‌شان قرار دهند. ورزش علاوه بر اينکه کاهش وزن را آسان مي‌کند، کمک مي‌کند زودتر و بهتر به وزن مطلوب برسند و باعث تقويت عضلات، شادابي و نشاط بيشتر و حفظ و ارتقاي سلامت مي‌شود.

نگاه متخصص قلب و عروق

رابطه چاقي شكمي و سکته قلبي

دکتر منوچهر قاروني

استاد دانشگاه علوم پزشكي تهران

توصيه من به خانم بحيره‌اي اين است که حتما وزن کم کنند. چاقي شکمي، ‌چاقي نامتناسبي است و خطر سکته قلبي هم در افرادي که مبتلا به اين نوع چاقي هستند، بيشتر است ، بنابراين بايد توجه داشته باشند که چاقي شکمي ‌خطرناک است و حتما بايد آن را برطرف کرد اما پايين بودن فشارخون اشکالي ندارد و مشکل خاصي ايجاد نمي‌کند. فقط کافي است بيشتر نمک بخورند. کم‌خوني‌شان هم به احتمال زياد به خاطر خونريزي زياد ماهانه است و بايد در دوران عادت ماهانه قرص آهن بخورند.

نگاه فوق‌تخصص هماتولوژي

علت زمينه‌اي فقرآهن بايد مشخص شود

دکتر فريده موسوي

عضو هيات علمي ‌دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي

شايع‌ترين سن ابتلا به کم‌خوني فقرآهن، 9 ماهگي تا 2 سالگي است که به دليل نوع تغذيه و ناکافي بودن آهن در غذاهايي که کودک مصرف مي‌کند، ايجاد مي‌شود. اگر فقر آهن در سنين بالاتر ايجاد شود، قاعدتا بايد علت زمينه‌اي داشته باشد. در مورد اين خانم هم بايد علت زمينه‌اي شناخته شود. در خانم‌ها در زايمان و بعد از آن ممکن است به علت خونريزي فقرآهن ايجاد شود که معمولا پزشک زنان قرص آهن تجويز مي‌کند. خونريزي‌هاي زياد ماهانه نيز مي‌تواند باعث فقر آهن شود. گاهي وجود فيبروم يا ميوم هم افزايش خونريزي و درنتيجه فقر آهن را در پي دارد. با توجه به اينکه خانم بحيره‌اي 3 ماه دارو مصرف کرده‌اند، در مرحله اول بايد بررسي شوند تا مشخص شود هنوز فقرآهن دارند يا نه. اگر مشخص شد با وجود اينکه درمان لازم را انجام داده‌اند هنوز دچار فقرآهن هستند، بايد علت زمينه‌اي آن مشخص شود تا همزمان با درمان فقرآهن علت زمينه‌اي هم درمان شود چون تا زماني که علت زمينه‌اي شناسايي و برطرف نشود، فقرآهن با وجود درمان دوباره عود خواهد کرد.

نگاه متخصص بيماري‌هاي زنان

علاج واقعه قبل از وقوع بايد کرد

دکتر طاهره افتخار

عضو هيات علمي‌دانشگاه علوم پزشكي تهران

چاقي ايشان ربطي به جراحي سزارين ندارد بلکه خودشان رعايت نکرده‌اند و چاق شده‌اند. چاقي شکمي، ‌بدترين نوع چاقي است و باعث مي‌شود چربي‌هاي بد مانند ال‌دي‌ال بالا برود و احتمال ابتلا به بيماري قلبي و ديابت افزايش يابد. ايشان بايد شيوه زندگي‌‌شان را تغيير دهند. به اين ترتيب که زير نظر متخصص تغذيه فرهنگ غذايي‌شان را تغيير دهند و رژيم غذايي مناسب داشته باشند. غذاهاي چرب و پرکالري نخورند. تنقلات مضر مانند بستني و شيريني را از برنامه غذايي‌شان حذف کنند. تحرکشان را افزايش دهند و فعاليت فيزيکي منظم داشته باشند. ايشان بايد بدانند اگر به همين رويه ادامه دهند، اضافه وزنشان از اين بيشتر مي‌شود و دردسرهاي زيادي برايشان ايجاد خواهد شد. آن وقت است که بايد زانو و قلبشان را جراحي و عوارض و بيماري‌هاي ناشي از چاقي و شيوه زندگي نادرست را يکي‌يکي درمان کنند.

نگاه متخصص پوست

آهسته وزن کم کنيد تا مويتان نريزد!

دکتر اميرهوشنگ احساني

عضو هيات علمي‌دانشگاه علوم پزشكي تهران

همه افرادي که رژيم‌هاي سفت و سخت مي‌گيرند و در مدت کوتاه مقدار زيادي وزن کم مي‌کنند، دچار ريزش مو مي‌شوند. علت اين موضوع اين است که در محدوديت‌هاي غذايي، ريزمغذي‌هايي که براي رشد مو لازم است، تامين نمي‌شود. اين اتفاق در مورد ناخن نيز مي‌افتد. براي پيشگيري از اين مشکل، توصيه مي‌شود افراد برنامه غذايي مناسبي داشته باشند و به سرعت وزن کم نکنند مثلا به جاي 10کيلوگرم کاهش وزن در 2 ماه، ماهي يک و نيم تا 2 کيلوگرم وزن کم کنند تا مو و ناخن‌هايشان دچار آسيب نشود. ايشان براي درمان ريزش مو بايد از مکمل‌هايي که براي مو لازم و حاوي بيوتين، روي، آهن و سلنيوم است، استفاده کنند.

منبع: هفته نامه سلامت