.svg)
تاریخ «ری» روی خط مترو می لرزد
پارسینه: محسن سرخو عضو شورا : با عبور مترو، اتفاقي براي آثار تاريخي نمي افتد، مردم شهر ري نگران زلزله ۵.۷ ريشتري باشند
این‌بار نوبت شهرری است. این‌بار قرار است مترو، شهرری‌ای‌ها را به تهران بیاورد و آثار تاریخی‌شان را با خود ببرد: «دژ رشکان، چشمه علی، برج طغرل و ابن بابویه». ماموریت این‌بار به عهده خط ۶ متروی تهران است؛ خطی که ۳فاز دارد و حالا یک فاز به آن اضافه شده؛ فاز۴ که قرار است در چشمه علی، ابن بابویه و در ضلع شمالی و جنوبی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) ۴ایستگاه داشته باشد و مسیرش علاوه بر این آثار تاریخی از دژ رشکان و برج طغرل هم بگذرد.ماجرا از ۲سال پیش شروع شد؛ وقتی فرماندار سابق به بازدید از پروژه درحال ساخت خط۶ متروی تهران رفتند و از مجری آن خواستند تا مسیر این خط را از دولت‌آباد کمی عوض کند و به شهرری بیاورد تا شهرری‌ای‌ها هم نزدیک خانه‌هایشان مترو داشته باشند. مجری طرح هم این پیشنهاد را پذیرفت و قرار شد به شرط تامین اعتبار این پیشنهاد از سوی فرمانداری شهرری، طرحش را بنویسد. این طرح حالا درحال آماده شدن است و حالا این فرماندار جدید بخش مرکزی شهرری است که مخالف عبور خط مترو از زیر این آثار تاریخی است. او دیروز دراین‌باره به «مهر» گفته: «قرار است خط ۶ مترو نیز از زیر چهار بنا رد شود.
زیرساخت و ریشه این بناهای تاریخی داخل زمین است و عبور قطارهای مترو به شاکله بنا آسیب می‌زند درحالی‌که ما فقط ظاهر بنا را می‌بینیم.» «حسن خدادادی» گفته است: «میراث فرهنگی تهران با عبور این خط مترو موافق است و با این حال ما درخواست داده‌ایم که مسیر مترو تغییر کند با این‌که می‌دانیم این کار هزینه‌بر است ولی نمی‌خواهیم این آثار تاریخی به سرنوشت تئاتر شهر دچار شوند.» او از احمد مسجدجامعی، رئیس شورای شهر تهران که برای بازدید از بناهای تاریخی به شهر ری رفته بود خواسته تا به این موضوع رسیدگی کند.
این خبر دیروز درحالی منتشر شد که مسئولان سازمان میراث فرهنگی و اعضای شورای شهر در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گویند از این موضوع بی‌خبرند و اولین‌بار است که آن را می‌شنوند. «رجبعلی خسروآبادی»، رئیس اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران یکی از آنهاست. او با وجود اعلام فرماندار بخش مرکزی شهرری مبنی بر این‌که مسئولان سازمان میراث فرهنگی تهران با عبور خط مترو از زیر چهار اثر تاریخی شهرری موافقت کرده‌اند، به «شهروند» می‌گوید از این موضوع بی‌خبر است و مسئولان شرکت مترو تابه‌حال با او دراین‌باره حرفی نزده‌اند: «مسئولان مترو تابه‌حال دراین‌باره با ما صحبتی نکرده‌اند و اگر قرار باشد این خط مترو از زیر این آثار بگذرد و به آنها آسیب بزند، من قطعا با آن مخالفم و این موضوع را پیگیری می‌کنم.»
خسروآبادی دليل به وجود آمدن چنین مشکلاتی را وجود داشتن تفکر توسعه شهری در مسئولان شهری به‌عنوان راحت‌ترین انتخاب می‌داند: «مشکل بزرگ دراین‌باره این است که این مسئولان فکر می‌کنند برای توسعه شهری مجازند به چنین انتخاب‌هایی دست بزنند. این درحالی است که همه جای دنیا توسعه ایجاد می‌شود و چنین اتفاق‌هایی نمی‌افتد. مثلا در شهر رم کوچه‌های یک متری وجود دارد و در مواقع آتش‌سوزی، آتش‌نشانی قطعا ماشین‌های دو متری به آن‌جا نمی‌فرستند، بلکه سازوکار مشخصی برای آن دارند. درحالی‌که ایران این‌طور نیست و راه‌هایی برای توسعه شهری انتخاب می‌شود که ممکن است ده‌ها صدمه دیگر به ما بزند. به هرحال اگر قرار است خط ۶ متروی تهران از اطراف این آثار بگذرد، باید حتما تغییر مسیر داشته باشد و از زیر آنها عبور نکند ولو این‌که هزینه‌های زیادی داشته باشد.»
«امیر رحیم‌زاده»، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرری اما دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید که درباره این موضوع با شهرداری و فرمانداری مکاتبه کرده تا طرح عبور خط ۶ متروی تهران از زیر آثار تاریخی تهران را به این اداره تحویل دهند: «ما در این‌باره مکاتبه کرده‌ایم و اجازه نمی‌دهیم اگر این طرح برای آثار تاریخی شهرری آسیب‌زا باشد، اجرا شود. ما قبل از این به فرمانداری اعلام کرده‌ایم که یک نسخه از هرگونه پروژه عمرانی در شهرری باید از سوی فرمانداری به کلیه ادارات ارسال شود و بنابراین اگر احداث خط مترو در اطراف این آثار تاریخی آسیبی داشته باشد قطعا درباره آن نظر کارشناسی خواهیم داد.»
اما علاوه بر خسروآبادی، رئیس اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران این «هابیل درویش»، مدیرعامل شرکت متروی تهران و اعضای شورای شهر تهرانند که می‌گویند از این موضوع بی‌خبرند و این خبر را برای اولین‌بار است که می‌شنوند. درویش در گفت‌وگوی کوتاهی با «شهروند» دراین‌باره می‌گوید که خبری از عبور خط ۶ متروی تهران از زیر آثار تاریخی شهرری ندارد و آن را پیگیری می‌کند. «اقبال شاکری» و «محمدمهدی تندگویان» دو عضو شورای شهر تهرانند که می‌گویند از این موضوع بی‌خبرند.
شاکری، رئیس کمیته عمران دراین‌باره می‌گوید تابه‌حال چندین بازدید از خطوط درحال ساخت متروی تهران داشته و تابه‌حال درباره این موضوع اطلاعی به او داده نشده است. «محسن سرخو»، عضو دیگر شورای شهر تهران و رئیس کمیسیون عمران این شورا هم در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید که از این موضوع بی‌خبر است و اگر خط مترو از زیر آثار تاریخی شهرری عبور کند، آسیبی نخواهد داشت و بهتر است مردم شهرری نگران زلزله احتمالی ۵.۷ریشتری در شهرشان باشند: «من دراین‌باره خبری ندارم و فکر هم نمی‌کنم چنین اتفاقی بیفتد.
اما اگر قرار هم باشد که این خط مترو احداث شود، برای آثار تاریخی آسیبی نخواهد داشت. عبور مترو، زلزله که نیست تا باعث تخریب و آسیب در این آثار شود.
به نظر من خبرنگاران به جای این‌که نگران این موضوع باشند به فکر جان مردم در شهرری باشند که هر لحظه ممکن است زلزله ۵.۷ ریشتری در آن بیاید و آنها را بکشد. عبور خط مترو از زیر این آثار تاریخی اصلا مهم نیست. مگر این همه خط مترو از زیر ساختمان‌های مردم در شهر تهران رد می‌شود، کدام ساختمان ریخته است که این آثار بریزند؟» سرخو می‌گوید که دراین‌باره هیچ نگرانی‌ای ندارد و آن را قابل پیگیری نمی‌داند.
مجری خط ۶ مترو: هنوز تکلیف فاز ۴ این پروژه معلوم نیست
این اولین‌بار نیست که عبور خطوط متروی تهران از زیر آثار تاریخی خبرساز می‌شود. همین چند سال پیش بود که احداث ایستگاه چهارراه ولیعصر در نزدیکی تئاترشهر تهران با انتقاد کارشناسان میراث فرهنگی روبه‌رو شد و البته در آخر هم افتتاح شد.
این کارشناسان و هنرمندان در آن زمان می‌گفتند عبور مترو از نزدیکی ساختمان تئاترشهر به آن آسیب می‌زند و باعث فرونشست زمین خواهد شد؛ موضوعی که حالا و بعد از گذشت چند سال از افتتاح خط چهارمترو کم‌کم درحال اتفاق افتادن است. مشابه این داستان از چند سال پیش تابه‌حال درباره آثار تاریخی اطراف میدان بهارستان تهران و شهر اصفهان هم وجود دارد. داستانی که با عبور خط مترو از اطراف آثار تاریخی نقش جهان، سی‌وسه پل و چهارباغ شروع شد و بعد کم‌کم تبدیل به یک پرونده حقوقی شد.
به‌طوری‌که سال ۸۵ نیز بازپرس شعبه ۵ دادگاه‌های اصفهان دستور توقف عملیات عمرانی مترو را صادر کرد و رئیس قطار شهری به بازپرسی فراخوانده شد اما فعالیت مترو متوقف نشد تا این‌که بخش جنوبی سی‌وسه پل ریزش کرد.
حالا و اگر قرار باشد قسمتی از خط ۶ متروی تهران از زیر آثار تاریخی شهرری بگذرد، این چهارمین‌بار است که توسعه شهری و حفظ میراث فرهنگی روبه‌روی هم قرار می‌گیرند. اما با وجود انتشار خبرهایی در این باره، «حسین شهرآزاد»، که سه سالی می‌شود مجری خط ۶ متروی تهران است و قبل از این مجری خط ۳ متروی تهران بوده به «شهروند» می‌گوید هنوز مشخص نیست ایستگاه‌های نزدیک چهار اثر تاریخی شهرری کی و به چه صورتی ساخته شود: «من نمی‌دانم آقای خدادادی، فرماندار بخش مرکزی شهرری این اطلاعات را از کجا آورده. ما قطعا درباره سخنان ایشان، به او پاسخ کتبی خواهیم داد. درحال حاضر مشاور مدیر طرح ما درحال طراحی این ایستگاه‌ها و آن هم به درخواست فرماندار سابق هستند. به هرحال اگر قرار باشد خطی را در اطراف این آثار تاریخی احداث کنیم با چند مبادی ذی‌ربط مانند اداره میراث فرهنگی هماهنگ می‌کنیم تا به این آثار خسارتی وارد نشود. ما سعی می‌کنیم که مسیر این خط از زیر این آثار نباشد ولی اگر این اتفاق بیفتد، مسائل ایمنی را رعایت خواهیم کرد.» به گفته شهرآزاد، عبور خط ۶ متروی تهران، فاز چهارم این پروژه است و تا قبل از سال ۹۵ راه‌اندازی نخواهد شد. خط ۶ متروی تهران ۳۱ کیلومتر طول دارد.
این خط از منطقه دولت‌آباد در جنوب‌شرقی تهران و محدوده پارک جنگلی توسکا در بزرگراه آزادگان عبور می‌کند و درنهایت به شهرک کن و محله سولقان در شمال غربی تهران می‌رسد. این خط در طول مسیر خود از نقاط مهم و پرتردد شهر مانند میدان خراسان، میدان شهدا، میدان امام حسین(ع)، میدان سپاه، میدان هفت‌تیر، میدان ولیعصر(عج) و بلوار کشاورز عبور می‌کند.
اهمیت تاریخی شهرری
شهرری، اثر تاریخی کم ندارد. دژ رشکان، چشمه علی، برج طغرل و ابن‌بابویه از معروف‌ترین آثار تاریخی شهرری‌اند. برج طغرل در شرق آرامگاه ابن‌بابویه در شهر ری و از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان است. دژ رشکان در نزدیکی صفاییه شهر ری و تپه چشمه علی است. این بنا در گذشته یکی از قلعه‌های محافظ هسته اولیه ری بود. این دژ با ساختاری متشکل از لاشه سنگ و ساروج، متعلق به دوره اشکانیان است و در گذشته فخرآباد نامیده می‌شد. این آثار نه‌تنها در ایران که شهرت جهانی دارند و باستان شناسان مختلفی درباره آنها مطالعه کرده‌اند.
«ناصر پازوکی» مدیرکل پیشین اداره میراث فرهنگی تهران و باستان‌شناس درباره اهمیت این آثار تاریخی به «شهروند» می‌گوید: «شهرری قدمت تقریبا ۷هزار ساله دارد و در سه دوره به‌عنوان پایتخت ایران بوده. این شهر یکی از معدود شهرهای باستانی ایران است که به لحاظ پیشنیه تاریخ دارای اهمیت زیادی است.
این چهار بنا تقریبا معدود آثاری‌اند که از تاریخ ۷ هزار ساله ری باقی مانده و عبور مترو از زیر آنها می‌تواند صدمات جدی‌ای وارد کند. از نظر من برنامه‌ریزان شهری باید تدابیری بیندیشند که این اتفاق نیفتد چون این آثار متعلق به یک فرد و شهر و کشور نیست بلکه مظاهر تمدن بشری‌اند و باید حفظ شوند. شهرری وسیع است و این‌طور نیست که نشود مسیر مترو را تغییر داد. اگر این مسیر عوض نشود، ممکن است آنچه در عمارت مسعودیه اتفاق افتاد یا تئاترشهر، دوباره بیفتد.»
او درباره آسیب‌های عبور مترو از زیر آثار تاریخی می‌گوید: «این موضوع چند لطمه به آثار تاریخی وارد می‌کند: یک وزن سنگینی مثل قطار زیرزمینی است با حدود هزار مسافر لرزش‌هایی ایجاد می‌کند که ترکیب ساختار زمین‌شناختی منطقه را تغییر می‌دهد. از طرف دیگر این موضوع باعث جابه‌جایی لایه‌های خاک می‌شود. بعضی وقت‌ها نشست ایجاد می‌کند اولین آسیبش هم ترک و ریزش و فرسایش است.
برج طغرل مربوط به قرن ۵ است یعنی هزار سال از عمرش می‌گذرد و ایجاب می‌کند ملاحظات بیشتری برای آن داشته باشیم. از طرف دیگر متخصصان باستان‌شناسی جهان چشمه علی را به‌عنوان یکی از شاخصه‌های تمدن فلات مرکزی ایران می‌شناسند و اهمیتش به اندازه شوش و شهر سوخته و تپه سیلک کاشان است و آسیب به آن، این برگ تاریخی ایران را مخدوش مي کند.»
او از تجربه دیگر کشورها دراین‌باره می‌گوید: «من درباره آثار تاریخی لندن و رم و پاریس مطالعاتی داشته‌ام و با مسئولان شهری آنها حرف زده‌ام. همه‌شان معتقدند که زمانی خط مترو به بناهای تاریخی می‌رسد، از ۲۰۰ متر قبلش، چرخشی را باید به مسیر ریل‌گذاری یا تونل‌ها داد تا از زیر آنها عبور نکند و اگر ناچار شوند عبور دهند، شیب کلی تونل‌ها را به گونه‌ای در نظر می‌گیرند كه از عمق ۱۰۰متری این آثار خط مترو عبور کند. اینها راه‌های سختی نیست، ممکن است کمی هزینه‌ها را افزایش دهد ولی گاهی برای قناعت کاری می‌کنیم که هزینه‌های خیلی بیشتری
خواهد داشت.»
الناز محمدی/شهروند
ارسال نظر