۱۱عارضه مصرف خودسرانه کورتون‌ها

دکتر فرخ رامش اظهار کرد: کورتون‌ها (کورتیکواستروئیدها) دسته‌ای از داروها هستند که در درمان بیماری‌های متعدد، به صورت کوتاه‌مدت و گاه نیز طولانی‌مدت تجویز و مصرف شده و می‌توانند منجر به حفظ حیات یا بالا بردن کیفیت زندگی بیماران شوند.

وی افزود: داروهای کورتون در صورت مصرف خودسرانه و خارج از رویه علمی آن، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سلامت مصرف‌کننده وارد کنند. داروهای کورتونی موجود در بازار دارویی کشور عبارت است از دگزامتازون، بتامتازون، هیدروکورتیزون، پردنیزولون، متیل پردنیزولون، فلورومتولون، کلوبتازول و غیره هستند.

این داروساز ادامه داد: متاسفانه داروهای کورتون در موارد متعددی به صورت خودسرانه مورد استفاده قرار گرفته و در برخی موارد نیز علی‌رغم تجویز ابتدایی توسط پزشک، مصرف آن در دوره‌ای فراتر از محدوده ایمن، توسط خود بیمار ادامه پیدا می‌کند. باید توجه داشت که مشکلات مصرف خودسرانه و ناصحیح کورتون‌ها می‌تواند با تمام شکل‌های دارویی این گروه از داروها از جمله شکل‌های موضعی آنها هم رخ دهد.

وی با اشاره به برخی عوارض مصرف خودسرانه داروهای کورتون گفت: نازک شدن و تحلیل رفتن پوست، افزایش فشار درون چشم، آب مروارید، افزایش فشار خون، پوکی استخوان، ضعف عضلانی، بالا رفتن قند خون، آسیب در فرایند ترمیم بافت‌ها و اختلال در فرایندهای سیستم ایمنی بدن، افزایش امکان بروز عفونت‌ها و نارسایی ثانویه غده فوق کلیوی از جمله عوارض مصرف خودسرانه و نادرست داروهای کورتون هستند.

این داروساز تصریح کرد: یکی از بیشترین موارد سوءمصرف داروهای کورتون، استفاده از آنها به صورت خوراکی در افزایش اشتها و چاقی است. با توجه به این که یکی از عوارض این داروها افزایش اشتها است، ممکن است به منظور چاقی نیز از سوی افراد استفاده شود. عارضه دیگر این نوع داروها، احتباس آب و نمک و نیز تغییر در توزیع چربی است که منجر به پف کردن و گرد شدن صورت می‌شود. این وضعیت به عنوان چاقی قلمداد شده و موجب افزایش سوءمصرف این داروها می‌شود؛ در حالی که این افزایش کاذب اشتها و پف کردن ظاهری صورت با عوارض جبران‌ناپذیر در مصرف طولانی‌مدت همراه است.

رامش با تاکید بر لزوم رعایت اصولی مصرف کورتون‌ها بیان کرد: در برخی موارد نیاز به مصرف طولانی‌مدت این داروها وجود دارد. در این شرایط مصرف نکردن دارو از ترس عوارض جانبی احتمالی، می‌تواند خطر بسیار جدی‌تری نسبت به عوارض جانبی آنها داشته باشد.

وی افزود: باید توجه داشت منفعت کاملا آشکار مصرف دارو به همراه برخی تمهیدات که پزشک معالج در ویزیت‌های منظم بیمار به کار می‌گیرد، می‌تواند برخی عوارض جانبی کورتون‌ها را به حداقل برساند.

این داروساز ادامه داد: مصرف داروهای کورتون باید حتما با نظر پزشک باشد و دوره درمان نیز توسط وی مشخص شود. مصرف خودسرانه بر اساس توصیه دیگران یا مصرف کردن با توجه به شباهت علائم با دفعات قبل که منجر به تجویز کورتون شده بود، کاملا مردود است. باید توجه داشت تجویز ابتدایی توسط پزشک هرگز به معنای سلامت تکرار مصرف خودسرانه دارو نیست.

رامش اظهار کرد: در صورت مصرف مقادیر بالا یا مصرف بیش از سه هفته، قطع ناگهانی دارو می‌تواند به شدت آسیب‌رسان باشد؛ بنابراین در صورت نیاز به قطع دارو، این اقدام حتما باید زیر نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.

وی گفت: باید در نظر داشت گاهی اوقات فراورده‌هایی تحت عناوین مختلف از جمله فراورده‌هایی که ادعا می‌شود گیاهی هستند و خارج از داروخانه‌ها و به شکل ترکیبی قابل تهیه‌اند، حاوی ترکیبات کورتون هستند بدون این‌که نامی از آنها بر روی جلد آن برده شده باشد.

این داروساز افزود: برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی داروهای کورتون رعایت سه شرط تجویز توسط پزشک، تهیه دارو اعم از گیاهی یا غیرگیاهی تنها از داروخانه و مصرف آن با مشورت داروساز، ضرورری است.