وقتی‌ آب‌دریا هم خشکی‌دهان را رفع نمی‌کند

دکتر محمدامین نریمانی‌ - ‌متخصص ارتودنسی نوشت: خشکی دهان همیشه به مفهوم تشنگی نیست. اگر میزان تولید بزاق دهان کاهش یابد یا در موارد نادری کاملا قطع شود خشکی دهان بروز پیدا می‌کند. اینجاست که حتی با نوشیدن مقادیر زیاد و متناوب آب هم خشکی دهان برطرف نمی‌شود. نام این بیماری در دندانپزشکی «Xerostomia» است.

بزاق مایعی است که توسط چند غده بزاقی دهان ترشح می‌شود و کار آن کمک به مزه‌مزه کردن غذا و هضم آن است. بزاق با ایجاد یک لایه محافظ روی دندان از تماس مستقیم ذرات غذایی روی دندان جلوگیری کرده و مانع ایجاد پوسیدگی دندان و حفظ طراوت و بوی مناسب دهان می‌شود. بزاق با مرطوب کردن گوشه‌های دهان به سلامت پوست اطراف دهان هم کمک می‌کند. بنابراین با نبود بزاق لذت چشیدن غذا، هضم غذا و سلامت عمومی دستگاه گوارش و زیبایی و سلامت مروارید‌های دهان به خطر می‌افتد. علاوه بر مشکلات فوق، کاهش بزاق خشکی پوست اطراف دهان را هم در پی دارد. با خشک و نازک شدن پوست اطراف دهان ممکن است زخم‌های دردناکی در گوشه‌های دهان ایجاد شود و لب‌ها دچار خشکی و ترک شو‌د. در موارد شدیدتر با کاهش رطوبت زبان جویدن و تکلم هم بی‌نصیب نمی‌مانند و در نهایت «چو عضوی به درد آورد روزگار/ دگر عضو‌ها را نماند قرار.»

سایر علل خشکی دهان

بیش از 400 نوع دارو وجود دارد که می‌تواند باعث خشکی دهان شو‌د. بسیاری از داروهایی که به طور روزمره و بدون نسخه پزشک عرضه می‌شو‌د مانند داروهای ضدحساسیت و داروهای سرماخوردگی، داروهای ضدفشار خون و داروهای ضدافسردگی هم می‌توانند منشا خشکی دهان باشند. شیمی‌درمانی و رادیوتراپی هم با صدمه زدن به غدد بزاقی باعث خشکی دهان می‌شو‌د. صدمات ناشی از جراحات یا تصادفات هم با تخریب عصب کنترل‌کننده تولید بزاق باعث خشکی دهان می‌شود.

اگر علاوه بر خشکی دهان خشکی چشم‌ها هم وجود داشته باشد ممکن است بیماری فقط مربوط به غدد بزاقی نباشد. در این موارد بررسی عمومی بدن برای وجود بیماری‌هایی مثل بیماری‌های سیستم ایمنی بدن و دیابت توصیه می‌شود.

درمان خشکی دهان

در هر درمان پزشکی بررسی علت ایجاد بیماری نقش اصلی را در درمان به عهده دارد. بنابراین بررسی بیماری‌های ایجادکننده خشکی دهان توسط دندانپزشک و بررسی سابقه پزشکی بیمار اهمیت زیادی در درمان موثر بیماری دارد. قطع یا کاهش عادات و بطور خاص مصرف دخانیات به عنوان مهم‌ترین عادت تشدید‌کننده این بیماری مهم است.

برای مراقبت‌های مناسب دندان‌ها در افراد دارای خشکی دهان کنترل‌های دوره‌ای مناسب توسط دندانپزشک ضروری است. مسواک و نخ زدن دندان‌ها و استفاده از دهانشویه‌های مناسب فاقد الکل برای جبران کمبود بزاق ضروری است.

استفاده از آدامس‌های فاقد قند برای تحریک تولید بزاق توسط غدد بزاقی در برخی افراد مناسب خواهد بود. در موارد شدیدتر استفاده از بزاق‌های مصنوعی می‌تواند به آرامش موقت بیمار کمک کند. دهانشویه کردن با آب بعد از مصرف غذا و هنگام احساس خشکی دهان هم بی‌تاثیر نیست. دوری از رژیم غذایی قندی، اسیدی و کافئین‌دار، استفاده از شیر یا آب هنگام صرف غذا هم بسیار مفید است. بهتر است هنگام خواب از مرطوب‌کننده مناسب هم استفاده شود تا به بهبود خشکی دهان در شب کمک کند.