مراکز مشاوره، قرص مسکن نیستند

برنامه "گفت‌وگوی اجتماعی" با موضوع پاراکلینیک های تخصصی ازدواج و با حضور دکتر مهدی بیاتی روانشناس، دکتر ایراندخت فیاض عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی و دکتر فاطمه فراهانی عضو هیئت علمی دانشگاه و مدیر گروه فرهنگی روانه آنتن شد.

دکتر مهدی بیاتی در ابتدا با تاکید بر اهمیت و ضرورت وجود پاراکلینیک های تخصصی ازدواج، اظهار داشت: متاسفانه در کشورمان، سراغ راهکارهایی می رویم که جوابگوی مشکلات نیست. شاید اگر سه دهه پیش وارد گستردگی مشکلات می شدیم، امروز بزه ها، آسیب ها و پدیده های نوظهور اجتماعی در حوزه ازدواج را کمتر شاهد بودیم.

وی با اشاره به وقوع بحران خانواده گفت: این بحران توسط جامعه شناسان و روانشناسان در دهه های گذشته فریاد زده می شد ولی کسی باور نداشت اما امروز وقتی فرآیند طلاق به مرحله ای رسیده است که از هر چهار ازدواج یکی به جدایی می انجامد، جامعه تازه به تکاپو افتاده است.

وی افزود: خیلی ها در پاسخ به این سوال که چه باید کرد، تک بعدی می نگرند. بدون شک وجود کلینیک های تخصصی ازدواج ضروری است ولی اشکال اینجا است که افرادی که برای مشاوره به این کلینیک ها مراجعه می کنند، افرادی هستند که در آستانه جدایی قرار دارند و قصد دارند خودشان را اثبات کنند، بنابراین در این حالت زیاد بودن کلینیک ها باعث کم شدن مسئله طلاق نمی شود.

بیاتی با اشاره به کم بودن افرادی که علاقه مند به حضور در کلینیک های تخصصی ازدواج هستند، بیان داشت: افرادی که وارد این کلینیک های می شوند، دائما از سوی اجتماع و خانواده به عنوان افراد مشکل دار، تلقی می شوند.

این روانشناس با تاکید بر اینکه باید برای رفتن افراد به مشاوره ها ایجاد انگیزه کرد، اظهار داشت: باید به وسیله تبلیغات به آنها گفته شود که اگر به مشاوره بروند، در زندگی موفق تر خواهند بود که این باعث ایجاد انگیزه می شود و اجباری بودن شرایط را تغییر نمی دهد زیرا ما می خواهیم آمار طلاق کاهش پیدا کند که با اجبار این اتفاق نمی افتد.

وی ادامه داد: زمانی این موضوع باعث تحکیم خانواده خواهد شد که به این ضرورت برسیم که این کلینیک ها می تواند در پروسه دوام تحکیم خانواده به من کمک کند و نقش های پدر و مادر و دیگر افراد در زندگی باعث موفقیت فردی من می شود. متاسفانه این باور در افراد وجود ندارد.

در ادامه دکتر ایراندخت فیاض، وجود کلینیک های تخصصی را ضروری دانست و عنوان داشت: وجود این کلینیک ها برای تقویت بنیان خانواده موثر است و در این شکی نیست. البته این کلینیک ها دو وجه دارند؛ یک وجه آن مربوط به کاهش اختلالات خانوادگی و درمان آن مشکلات است که نقش کلینیک ها تسهیل کننده است.

عضو کمیسیون مشورتی شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: بخش دیگر و وجه دیگر کلینیک ها پیشگیری است که قبل از ازدواج می باشد یعنی زوج ها در این زمان به این کلینیک ها می روند و چگونگی زندگی با دوام را آنجا آموزش می بینند که در هر دو حالت این کلینیک ها مورد نیاز خانواده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا این کلینیک ها توانسته اند رسالت خود را انجام دهند، گفت: اگر جامعه ناموفق بوده است، ارتباطی به کلینیک های تخصصی ندارد، زیرا کلینیک ها خیلی محدود است و جامعه آماری که این کلینیک ها پوشش می دهند، خیلی کم است و به همین جهت نقش زیادی ندارند. اگر بخواهیم نقش واقعی اینها را بدانیم، باید از میان کسانی که به این مراکز مراجعه کردند بررسی انجام دهیم که تا چه میزان تاثیر گذار بوده اند.

در ادامه دکتر فاطمه فراهانی کارکرد مراکز مشاوره در جوامع را آگاهی بخشی و مهارت افزایی افراد دانست و بیان داشت: متاسفانه به دلیل اینکه هنوز نگرش کلی جامعه برای بهره مندی از این ظرفیت ها، نگرش صحیحی نیست، این کلینیک ها نیز نتوانسته اند جایگاه تعریف شده ای داشته باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تصریح کرد: این کلینیک ها می توانند هم در بعد تشکیل خانواده و هم در بعد تحکیم و تعالی و پیشرفت خانواده در مسیر اهداف ارزشی، کمک شایانی کنند. وجود مراکز مشاوره به این شکل در میان افراد جامعه جا افتاده است که نقش قرص مسکن را دارد یعنی افراد هنگامی که به یک شرایط بدی رسیده اند، برای اینکه این مشکل بتواند حل شود تا این درد تسکین پیدا کند، به این مراکز مراجعه می شود. بنابراین این کلینیک ها نتوانسته اند نقش خودشان را برای جلوگیری از روند رو به افزایش طلاق ایفا کنند.

در ادامه فیاض با بیان اینکه در ایران ارزیابی ملی یا کلان بابت تاثیرگذاری مراکز مشاوره نداشته ایم، گقت: در مراکز مشاوره بحث تحکیم مطرح نیست؛ زیرا این کلینیک ها تخصصی عمل می کنند و اساسا جهان به سمت دانش تخصصی پیش می رود. اینکه کلینیک ها باورها و نگرش افراد را تغییر می دهند، نشان دهنده این است که این مراکز یک مسکن محسوب نمی شود، بلکه راه درمان را در اختیار افراد قرار می دهند.

در ادامه دکتر فراهانی با تاکید بر وجود مراکزی که نتیجه عملکرد کلینیک های تخصصی را بررسی کرده اند اظهار داشت: این مراکز نشان می دهند، کلینیک های تخصی علی رغم اینکه باید به تشکیل زندگی و ازدواج آگاهانه و پایدار کمک کند و همچنین از روند رو به ازدیاد طلاق جلوگیری کند، این موفقیت را نداشته اند.

شایان ذکر است؛ برنامه "گفت‌وگوی اجتماعی" هر روز ساعت 13:30 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود رود و فایل صوتی آن در سایت شبکه موجود است.