چگونه اختلال "نقص توجه" را در دختران تشخیص دهیم

علی علیزاده - تحریریه پارسینه به طور کلی بیش فعالی ، بی تابی ، آرام و قرار نداشتن و عدم توجه ، از جمله رفتارهایی هستند که در پسران مبتلا به اختلال « بیش فعالی و عدم توجه» بیشتر تظاهر و بروز می کند، در حالیکه وجود این اختلال در دختران الزاماً با واکنش های فوق مشابه نبوده و به همین دلیل این اختلال بین دختربچه ها در ۵۰ تا ۷۵ درصد موارد نادیده گرفته می شود وعدم تشخیص به موقع آن ، مسلماً آنها را در انجام فعالیتهای روزمره و زندگی آینده شان دچار مشکل خواهد کرد.

نشانه هایی که شاید از دید شما بسیار کم اهمیت به نظر برسند می توانند از علائم اولیه و مهم درگیر شدن فرزندتان با این اختلال به شمار آیند.

به عنوان مثال وقتی بر روی کارنامه دختر شما با وجود داشتن نمرات عالی توضیح معلم مبنی بر عدم توجه کافی در کلاس دیده می شود و یا هنگامی که دختر یکی از بستگانتان را بجای آماده شدن برای امتحان در حال بازیگوشی وخیالبافی می بینید، توجه داشته باشید که همین نشانه های به ظاهر پیش پا افتاده می توانند نشان دهنده بروز این اختلال باشند.

بدیهی است که مکانیزم رشد دختران متفاوت از پسران است و این تفاوت نه تنها در رشد و نمو اندامها بلکه در رشد مغزی آنها نیز وجود دارد.

به همین جهت این تفاوت های رشدی، ارزیابی و تشخیص اختلال « بیش فعالی و عدم توجه » در دختران را سخت و پیچیده میکند چرا که « بیش فعالی و نقص تمرکز» نوعی اختلال مغزی است که درقالب عدم توجه کافی و رفتارهای جنبشی و تکانشی درفعالیتهای روزمره خود را نشان می دهد .

از آنجا که نشانه های این اختلال در دختران متفاوت با پسران است، در بسیاری از موارد این اختلال در دختران به درستی تشخیص داده نمی شود و همین موضوع باعث می شود که آنها از روش های مثبت و صحیح که به رفع این اختلال کمک می کنند، برخوردار نشوند.

تحقیقات نشان می دهد در ۵۰ تا ۷۵ درصد موارد ، این اختلال در دختربچه ها نادیده گرفته می شود. حال برای آگاهی از روشهای تشخیصی و راه های درمان این اختلال بهتر است نشانه ها و علائم آنرا بشناسیم.


علائم و نشانه های «اختلال بیش فعالی و عدم توجه » در دختران :

همانطور که اشاره شد ، شایع ترین نشانه های این اختلال، بیش فعالی است. این اختلال در پسران با بیش فعالی ، بی قراری ، بی تابی و آرام و قرار نداشتن خود را نشان میدهد ولی در دختران با رفتارهایی نظیر :

- صحبت کردن مداوم و عدم توجه به درخواست معلم یا والدین برای قطع آن
- گریه کردن های مکرر حتی برای مسائل کوچک و پیش پا افتاده
- بطور مداوم وسط مکالمه دیگران پریدن و یا برهم زدن کارهای دوستان
- مشکل عدم تمرکز و توجه
- داشتن اتاق خواب و میز و کوله پشتی بهم ریخته و نا مرتب
- نیمه کاره رها کردن کارها

همچنین این اختلال در دختران ممکن است با نشانه هایی مانند افسردگی، فشار روحی، اضطراب و التهابات روحی و نیز عدم احساس عزت نفس، همراه باشد.

هنوز مشخص نیست که چرا نشانه های این اختلال در دختران تا این حد متفاوت بروز می کند و همین تفاوت ، تشخیص به موقع این اختلال را در دختران دشوار نموده است.

بسیار از ما با وجود دیدن این نشانه ها ، بسادگی از آنها چشم پوشی کرده و یا حتی آنها را به پای رفتارهای بچگانه و نابالغ بودن آنها و یا مشکلات دیگر می گذاریم.

آیا اختلال بیش فعالی و عدم توجه می تواند به شرایط و مشکلات دیگری منجر شود؟

چنانچه این اختلال در دختران به درستی و به موقع تشخیص داده نشود، می تواند در فعالیتهای روزمره و در هرموقعیتی از زندگی شان مشکل ساز شود و آنها را به درونگرایی ، انزوا و سرزنش کردن خود سوق دهد و یا حتی به نا امیدی و سرخوردگی شان منجر شود و سلامت روانی و پیشرفت تحصیلی آنها را به خطر بیاندازد.

همچنین عدم درمان به موقع این اختلال ، به افت تحصیلی ، نداشتن عزت واعتماد به نفس، عدم توانایی در مدیریت کردن روابط دوستانه و یا حتی مشکلات عمیق تر مانند افسردگی ، اضطراب و اختلال در نحوه تغذیه ، منجر خواهد شد. به تازگی تحقیقات نشان داده است که زنان جوان مبتلا به این اختلال معمولا بین ۳ تا ۵ بار اقدام به خودکشی کرده اند و همچنین ۲ تا ۳ بار رفتارهای خود آزاری از خود نشان داده اند.

چگونگی تشخیص اختلال
در بیشتر موارد این اختلال در دختران برای اولین بار در کلاس درس خود را نشان میدهد. آموزگاران اولین کسانی هستند که این اختلال را به خوبی می توانند در نحوه رفتار دختر بچه ها در کلاس و یا حین بازی در حیاط مدرسه تشخیص دهند و طبعاً در مراحل بعدی از سوی معلم و مشاور مدرسه از والدین برای این مسئله دعوت به عمل می آید.

در این مرحله معمولا مشاور از والدین درخواست می کند که توجه دقیق تری به رفتارهای فرزند خود داشته باشند و کلیه رفتارهای او را در منزل زیر نظر داشته باشند حتی از والدین درخواست می شود بر اساس لیستی که از طرف مشاور تهیه می شود، به برخی از سوالات پزشکی و نیزعواملی که به نظر می رسد باعث ایجاد این اختلالات شده پاسخ دهند. سوالاتی مانند:

-زمان بروز علائم
-شدت علائم
-محل بروز علائم برای اولین بار ( مدرسه یا خانه)
این روش برای گامهای بعدی و کمک به فرزند شما بسیار مفید خواهد بود.


مراجعه به پزشک

بعداز ملاقات با آموزگار و مشاور فرزندتان باید حتما فهرست دقیقی از موارد نگران کننده که به عنوان علائم مربوط به این اختلال است و نیز یک برنامه عملی داشته باشید تا برای تعامل و هماهنگی بهتر بین خانه و مدرسه ، از آن بهره بگیرید.

هنگام مراجعه به پزشک ، فهرست تهیه شده به وی کمک می کند که معاینات مربوطه را انجام داده و برنامه درمانی را ارائه دهد و ممکن است در مراحل بعدی پیشنهاد شود که یک روانپزشک کودک که در زمینه بیش فعالی در دختران تخصص دارد فرزند شما را ویزیت کند.


چگونگی درمان اختلال :

گاهی اوقات یک روش درمانی مرکب از درمان های مختلف ضروری به نظر میرسد.

ممکن است برنامه های ویژه آموزشی از سوی آموزگار ضروری به نظر برسد به عنوان مثال آموزگار با استفاده از علائم و اشارات ، به فرزند شما یادآوری کند که چگونه در چهارچوب کلاس به وظایفش عمل کند.

حتی آموزگار با بکارگیری روش هایی ساده برای فهم آسان یک مطلب ، فرزند شما را به سمت درک بهتر و بزرگتری راهنمایی کند. حتی این روش ممکن است برای رفع کم توجهی و حواس پرتی و نیز بهم ریختگی میز تحریر و کیف مدرسه او مفید باشد.

به موازات روش هایی که در مدرسه از سوی آموزگار صورت میگیرد ، پزشک دستورالعمل هایی برای خانه تجویز می کند که با اجرای این دو روز به روز از علائم این اختلال کاسته شده و فرزندتان بر مشکلات حاصل ازاختلال غلبه خواهد کرد در برخی موارد ممکن است بنا به تشخیص پزشک ، برای تخفیف علائم اختلال دارو نیز تجویز شود.

لازم به یادآوری است که تشخیص به موقع و اعمال روشهای درمانی ، سلامتی روحی روانی و موفقیت تحصیلی و در نهایت زندگی شاد و بهتری را برای فرزند شما رقم خواهد زد ، هرچند این اختلال درمان قطعی ندارد اما بکار گیری روشهای ترکیبی در درمان این اختلال بسیار مثمر ثمر خواهد بود.

رفتار درمانی به همراه مصرف داروهای تجویز شده از سوی پزشک متخصص، می تواند روند بهبود و زندگی بهتر را برای دختران شما به ارمغان بیاورد.