تاثیرات منفی استرس مادران بر رشد جنین

اگر مادر باردار به مدت طولانی با استرس و فشارهای روانی زیاد و مستمر روبرو باشد؛ خطر ابتلای فرزندش به بیماری جسمی یا روانی مانند اختلال کم توجهی- بیش فعالی یا بیماری های قلبی و عروقی افزایش می یابد.

سازوکار دقیق اینکه استرس چطور بر جنین در رحم مادر تاثیر می گذارد، هنوز کاملا مشخص و تشریح نشده است؛ اما محققان بیمارستان دانشگاهی زوریخ و موسسه ماکس پلاک مونیخ کشف کرده اند که استرس فیزیکی مادر می تواند متابولیسم را در جفت تحت تاثیر قرار دهد و بر رشد جنین تاثیر بگذارد.

** تاثیر منفی هورمون های استرس بر رشد جنین

بدن انسان در زمان مواجهه با استرس هورمون هایی برای مقابله با افزایش استرس ترشح می کند؛ مانند هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین که منجر به افزایش ترشح هورمون کورتیزول می شود. این سازوکار در زمان بارداری نیز عمل می کند و جفت که جنین از آن تغذیه می کند، همچنین می تواند هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین را ترشح کند؛ در نتیجه میزان کمی از این هورمون وارد مایع آمنیوتیک و متابولیسم جنینی می شود.

مطالعات روی حیوانات نشان داده است که این هورمون می تواند رشد جنین را تقویت کند. شرایط رشد نامناسب در مادر آزادشدن میزان زیادی از هورمون را دربردارد و به همین دلیل احتمال زنده ماندن جنین را در صورت تولد پیش از موعد افزایش می دهد. اما این افزایش هورمون در شرایط مشخص می تواند پیامدهای منفی هم داشته باشد.

به گفته محققان، ممکن است رشد سریع (در پی افزایش هورمون کنترل کننده استرس) روی دهد اما در عوض اعضای بدن به اندازه کافی تکامل پیدا نکنند.

** تاثیر استرس کوتاه مدت

محققان برای پاسخ به این سوال که استرس روانی مادر چگونه بر آزاد شدن هورمون ها در جفت تاثیر می گذارد، وضعیت ۳۴ مادر باردار سالم را که در آزمایش آمنیوسنتز شرکت کرده بودند، بررسی کردند. این آزمایش تا حدی برای مادر استرس زا است و بدن در کوتاه مدت کورتیزول ترشح نمی کند.

محققان برای مشخص شدن اینکه آیا جفت نیز می تواند هورمون استرس ترشح کند، میزان کورتیزول مادر را در آب بزاق او با میزان سطح کورتیزول در مایع آمنیوتیک سنجیدند و مشخص کردند که هیچ رابطه ای بین آنها نیست.

به گفته محققان، اگر مادر با استرس کوتاه مدت منفی روبرو باشد، نوزاد در برابر آن مصون می ماند.

** تاثیر استرس درازمدت

شرایط ناشی از استرس درازمدت مادر بسیار متفاوت است و محققان با استفاده از پرسشنامه ای فشارهای اجتماعی فراوان و مزمن را بر مادران بررسی کردند.

محققان می گویند اگر مادر در بازه زمانی طولانی در معرض فشار و استرس باشد، سطح هورمون در مایع آمنیوتیک افزایش می یابد. اما به طور کلی ترشح هورمون نقش پیچیده و در همان حال فعالی در رشد جنین انسانی دارد که باید بیشتر و بهتر روی آن تحقیق شود.

روانشناسان به مادران باردار در معرض استرس های طولانی مدت توصیه می کنند از روان درمانگرها برای مدیریت استرس کمک بگیرند. به گفته محققان، استرس در زمان بارداری همیشه قابل پیشگیری نیست؛ اما برقراری رابطه ای پایدار و مطمئن بین مادر و نوزاد بعد از تولد می تواند تاحدی تاثیرات منفی استرس در زمان بارداری را کاهش دهد.