افسردگی چگونه به مغز آسیب می‌زند؟

اختلال افسردگی ماژور (MDD) یک بیماری روانپزشکی شایع و یکی از دلایل عمده ناتوانی در جهان محسوب می‌شود. بین ۲۰ تا ۲۵ درصد بزرگسالان ممکن است حداقل یک بار در برهه‌ای از زندگی خود افسردگی ماژور را تجربه کنند. کودکان، نوجوانان و سالمندان نیز می‌توانند از این شرایط رنج ببرند.

افسردگی ماژور یا افسردگی بالینی با خلق و خوی افسرده و گرفته در بیشتر طول روز، گاهی اوقات به طور ویژه هنگام صبح، و از دست دادن علاقه فرد به انجام فعالیت‌ها و روابط عادی بروز می‌کند، که علائم حداقل به مدت دو هفته هر روز ادامه دارند.

بنابر DSM-۵، راهنمایی که برای تشخیص اختلالات سلامت روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، از دیگر نشانه‌های اختلال افسردگی ماژور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

خستگی یا فقدان انرژی تقریبا در هر روز

احساس بی ارزشی یا گناه تقریبا در هر روز

ناتوانی در تمرکز، تردید

بی خوابی یا هایپرسومنیا (خواب بیش از حد) تقریبا در هر روز

از دست دادن علاقه یا رضایت برای انجام فعالیت‌های مختلف تقریبا در هر روز (این نشانه به طور قابل توجهی توسط دیگران قابل گزارش است)

بی قراری یا احساس کرختی

تفکرات عودکننده مرگ یا خودکشی

کاهش یا افزایش چشمگیر وزن

به رغم تلاش‌های صورت گرفته برای بررسی و مطالعه لایه‌های مختلف افسردگی، از جمله دلایل اختلال افسردگی ماژور، درک دانشمندان از افسردگی همچنان محدود باقی مانده است. انجام مطالعات در اندازه‌های کوچک، زیر مجموعه‌های بسیار افسردگی، روش‌های درمان مختلف، و جمع آوری و تفسیر مختلف از داده‌ها امکان نتیجه گیری‌های یکسان و یکپارچه را دشوار کرده اند.

برای غلبه بر محدودیت‌های پژوهش‌های پیشین، دانشمندان طی مطالعه‌ای که در نشریه Molecular Psychiatry منتشر شده است، از یک متا-آنالیز استفاده کرده که داده‌های ۱۵ مطالعه مختلف را ترکیب کرده است. پژوهشگران این مطالعه بر این باورند که یافته‌های آن‌ها نشان دهنده دقیق‌ترین نتایج تاکنون هستند، زیرا با دلایل و اثرات نوروبیولوژی افسردگی مرتبط هستند.

تیم پژوهشی از ۸،۹۲۷ اسکن مغزی انجام شده توسط دستگاه MRI استفاده کرده اند. ۷،۱۹۹ اسکن به افراد سالم و ۱،۷۲۸ اسکن به بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور تعلق داشتند.

یافته‌های اصلی پژوهشگران به طور خلاصه شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور از حجم هیپوکامپ به طور قابل توجهی کمتر نسبت به افراد سالم برخوردار بوده اند.

هیپوکامپ بخشی از سیستم لیمبیک مغز است و نقش‌های مهمی در ترکیب اطلاعات از حافظه کوتاه مدت و بلند مدت، و در حافظه فضایی که ناوبری را امکان پذیر می‌سازد، ایفا می‌کند.

هیپوکامپ بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور تقریبا ۱۱.۲ درصد کوچک‌تر از افراد سالم بوده است.

۲. بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور دارای آمیگدال مغز کوچکتری نیز بوده اند.

آمیگدال بخشی بادامی شکل از نورون‌ها در عمق لوب گیجگاهی میانی مغز است، که نشان داده است نقش مهمی در پردازش احساسات ایفا می‌کند.

آمیگدال بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور تقریبا چهار درصد کوچک‌تر از افراد سالم بوده است.

۳. بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور بزرگ شدن بطن‌های جانبی مغز را نشان داده اند.

بطن‌های مغز شبکه‌ای ارتباطی از حفره‌های پر شده با مایع مغزی نخاعی (CSF) هستند. بزرگ شدن بطن‌های جانبی با کاهش حجم مغز پیوند خورده است.

اسکن‌های مغزی تفاوت حدود سه درصدی در اندازه بطن‌های جانبی بین دو گروه از افراد مورد مطالعه را نشان داده اند.

۴. کوچک شدن مغز در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی ماژور که نشانه‌های بیماری در آن‌ها پیش از سن ۲۱ سالگی پدیدار شده بود، چشمگیرتر بوده است.

۵. تشخیص زودهنگام اختلال افسردگی ماژور ممکن است برخی اثرات تغییر دهنده مغز را مهار کند.

سخن پایانی

درک اثرات افسردگی فرصتی برای درمان هدفمندتر را فراهم می‌کند.

همچنین، اثرات افسردگی بر مغز با درمان مناسب قابل بازگشت هستند. اخیرا دانشمندان دانشکده پزشکی هاروارد و بیمارستان مک لین دریافتند که درمان‌های غیر دارویی، از جمله استفاده از تمرینات شناختی، به بهبود حافظه، عملکرد اجرایی و سرعت پردازش در بیماران مبتلا به افسردگی کمک می‌کنند.