مشاوره پیش از طلاق بدون حضور زوجین!

حکمیت یا مراجعه به ریش‌سفیدها برای حل و فصل مشکلات خانوادگی از گذشته در فرهنگ کشور ما وجود داشته است، برخلاف تصور که برخی کم بودن آمار طلاق در چند دهه گذشته را به تحمل کردن شرایط به هر قیمت توسط زوجین مرتبط می‌دانند، وجود نهادهای اجتماعی همچون حکمیت و دل دادن به مشاوره ریش سفیدهای فامیل و محل در کنار روحیه گذشت از جمله عواملی است که در کم بودن آمار طلاق در گذشته تأثیرگذار بوده است.

رجوع به حَکَم هرچند همچنان در صورتی که طلاق به درخواست یکی از زوجین باشد مطرح است اما در طلاق‌های توافقی که مدتی است رواج زیادی یافته است، زوجین به مشاور ارجاع داده می‌شوند.

وظیفه مراکز مشاوره در قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۹۲، سعی در ایجاد سازش عنوان شده است و دادگاه با ملاحظه نظریه کارشناسی مراکز مشاوره خانواده به تشخیص خود مبادرت به صدور رأی می‌کند، اما این مراکز چقدر موفق بوده‌اند و چقدر توانسته‌اند در کاهش آمار طلاق یا انصراف زوجین از طلاق مؤثر واقع شوند؟

*مشاوره قبل از طلاق بدون حضور زوجین!

خانی، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به این پرسش که مشاوره‌های پیش از طلاق خصوصا‌ً در طلاق توافقی چقدر موفق است، گفت: تاکنون در هیچ پرونده‌ای ندیده‌ام و نشنیده‌ام که مشاوره پیش از طلاق باعث انصراف زوجین از طلاق شود. مشاوره‌ها حدوداً ده دقیقه تا یک ربع طول می‌کشد و تنها دلایل طلاق از زوجین پرسیده می‌شود و در واقع حالت تشریفاتی دارد.

وی افزود: در بسیاری از موارد که زوجین اقدام به گرفتن وکیل برای طلاق می‌کنند حتی در جلسه مشاوره هم حضور پیدا نمی‌کنند و مشاوره هم نمی‌روند!

این صحبت را چند وکیل دیگر هم تأیید کردند با این اختلاف که ظاهراً در برخی دادگاه‌ها در برخی شهرها همچون کرج مشاوره‌های پیش از طلاق جدی‌تر گرفته می‌شود و در مواردی هم نتیجه‌بخش است.

فاطمه یکی از زنانی است که به صورت توافقی از همسر خود جدا شده است، وی در خصوص مشاوره پیش از طلاق گفت: تنها چیزی که از ما پرسیدند دلایل طلاق بود، هیچ اثری از مشاوره نبود، مشاور چیزی بیشتر از دلایل طلاق و مواردی که به قاضی گفته بودیم نپرسید، مشاوره کاملاً فرمالیته و فانتزی بود.

شیرین با شنیدن سؤال از مشاوره پیش از طلاق در دادگاه خندید و گفت: مشاوره که نبود فقط پرسیدند چرا جدا می‌شوید و ما هم هرکدام یک دلیل گفتیم و مشاور هم یادداشت کرد و تمام شد، نه راهکار داد، نه حتی گفت جدا نشوید، یک ربع هم بیشتر طول نکشید آن هم چون همزمان یادداشت می‌کرد یک ربع طول کشید.

*تراکم پرونده‌ها عامل عدم سختگیری در صدور حکم طلاق

راحله هادی مقدم وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه مشاوره‌های پیش از طلاق‌های توافقی فرمالیته است، گفت: حتی برای من پیش آمده است که در جلسه مشاوره پیش از طلاق توافقی من و وکیل طرف مقابل حضور داشتیم و صورت‌جلسه را امضا کردیم. برای صدور حکم طلاق در تهران سختگیری زیادی نمی‌شود که شاید به دلیل تراکم پرونده‌ها باشد اما در شهرستان‌ها بعضاً پیش از ثبت دادخواست در موضوع خانواده، ارجاع به مشاوره وجود دارد.

وی افزود: داورهایی هم که در طلاق به درخواست یکی از زوجین معرفی می‌شوند معمولاً تلاشی برای ایجاد تفاهم و حل مشکلات نمی‌کنند و صورت‌جلسه‌ای را پر می‌کنند، هرچند در طلاق‌های یک طرفه هم گاهی قضات به یک جلسه مشاوره ارجاع می‌دهند.

*زندگی‌هایی که تا پای طلاق رفت و برگشت و صمیمی‌تر شد!

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد امین وحدانی‌نیا رئیس مجتمع قضایی شهید مدنی تهران با اشاره به پیش‌بینی ماده 16 قانون حمایت از خانواده برای تأسیس مراکز مشاور خانواده در کنار دادگاه های خانواده، گفت: این قانون تأسیسات خوبی دارد، بهزیستی هم تلاش کرد مراکز مداخله در طلاق را راه‌اندازی کند، اما متأسفانه از آنجا که قضات ما مشکل تراکم پرونده‌ها و کم بودن فرصت رسیدگی به آنها را دارند و در مراکز مشاوره هم وقت مناسبی برای زوجین درنظر گرفته نمی‌شود، مصلحت واقعی خانواده لحاظ نمی‌شود.

وی افزود: متأسفانه برخی قضات اعتقادی به حفظ زندگی زوجین ندارند وگرنه می‌توانستند مختومه کردن دعوای طلاق را به گواهی مراجعه به حداقل پنج جلسه مشاوره موکول کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین وحدانی‌نیا اضافه کرد: برخی می‌گویند زن و شوهری که به مرحله طلاق توافقی رسیده‌اند دیگر به زندگی بازنمی‌گردند، در حالی که شخصاً پرونده‌های زیادی دیده‌ام که افرادی تا پای طلاق رفته‌اند اما با حکمیت و مشاوره چنان به زندگی بازگشته‌اند که از ابتدای زندگی، صمیمیت آنها بیشتر شده است.

وی با بیان اینکه بسیاری از طلاق‌ها ناشی از لجبازی زوجین است، گفت: مشاوره صحیح می‌تواند مسیر طلاق را از لجبازی به ریل صحیح منطقی راهنمایی کند، اما تراکم پرونده‌های حوزه خانواده رسیدن به این مسیر منطقی را سخت می‌کند.

طلاق از جمله آسیب‌های اجتماعی است که هزینه‌های بسیاری بر جامعه تحمیل می‌کند و کاهش آن از طریق سرمایه‌گذاری در تشکیل درستِ نهاد خانواده و ازدواج آگاهانه، حمایت از خانواده‌های در معرض آسیب و از طریق تمرکز بر مشاوره‌های جدی و واقعی پیش از طلاق، می‌تواند از هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری که طلاق برای جامعه ایجاد می‌کند، جلوگیری کند.

هرچند تراکم پرونده‌ها در دادگاه‌ها بسیار زیاد است اما این مسئله دلیل خوبی برای عدم توجه به مشاوره‌های پیش از طلاق توافقی که با ارجاع دادگاه صورت می‌گیرد نیست و به نظر می‌رسد باید مسئولان به واقعی برگزار شدن جلسات این مشاوره‌ها توجه کنند، هرچند یک جلسه مشاوره پیش از طلاق کافی نیست اما همان یک جلسه واقعی مشاوره می‌تواند زمینه‌ساز مراجعه بیشتر به مشاور و تلاش برای حفظ زندگی شود.