اگر در معرض ویروس اچ آی وی قرار گرفتیم برای پیشگیری از ابتلا چکار کنیم؟

پیشگیری بعد از مواجه عبارت از اقداماتی است که فرد بلافاصله پس از مواجه شده با ویروس اچ آی وی HIV انجام می دهد تا خطر ابتلا به آن کاهش یابد و آن عبارت از مصرف یک عده داروهائی است که از تکثیر ویروس و منتشر شدن آن در بدن جلوگیری می کند.

دو نوع پیشگیری بعد از مواجه وجود دارند:
1. مواجه شغلی
در افرادی است که بنا به ماهیت کارشان (مثل پرسنل بهداشتی درمانی) ممکن است در معرض ویروس اچ آی وی قرار گیرند مثل فرو رفتن سوزن آلوده به دست یا بریده شدن دست جراح و کمک جراح توسط چاقو.

2. مواجه غیر شغلی
در افرادی است که خارج از محل کار در معرض این ویروس قرار می گیرند مثل رابطه جنسی، تجاوز جنسی توسط فرد آلوده، استفاده از سرنگهای مشترک جهت تزریق و غیره.

برای اینکه پیشگیری بعد از مواجه موثر واقع شود باید حتما ظرف 72 ساعت پس از مواجه باشد، چون در این مدت ویروس به اندازه کافی نمی تواند تکثیر یاد.

پیشگیری بعد از مواجه شامل مصرف 3-2 داروی ضد ویروس اچ آی وی است که باید به مدت 28 روز مصرف شوند. این پزشک است که مشخص می کند که چه نوع درمانی برای شما شروع شود و آن بر اساس تاریخچه مواجه می باشد. تجویز دارو بدون خطر است ولی ممکن است در بعضی ها سبب ایجاد عوارضی مثل تهوع نماید. تاثیر پیشگیری بعد از مواجه 100 درصد نیست و تضمین نمی کند که فرد دچار بیماری اچ آی وی نخواهد شد.

چه کسانی نیاز به پیشگیری بعد از مواجه دارند؟
پیشگیری بعد از مواجه در هر فردی که فقط یک بار مواجه با این ویروس شده است توصیه می شود. اگر اتفاقات زیر در پرسنل بهداشتی درمانی اتفاق بیفتند، پیشگیری بعد از مواجه توصیه می شود:

فرورفتن یا بریده شدن بدن توسط سوزنی که در فرد مشکوک به ابتلا به ویروس اچ آی وی مورد استفاده قرار گرفته است.

ورود خون یا سایر مایعات بدن فرد آلوده و یا مشکوک به آلودگی به بدن پرسنل بهداشتی درمانی

تماس پوست خراشیده شده (پوست پرسنل بهداشتی) با خون یا هر نوع مایعات بدن فرد آلوده یا مشکوک به آلودگی.

باید بخاطر داشته باشیم که پیشگیری بعد از مواجه برای موارد ناخواسته و غیر مترقبه است، یعنی فرد نمی تواند بدون کاندوم رابطه جنسی داشته باشد به امید اینکه از پیشگیری بعد از مواجه استفاده خواهد کرد. چون پیشگیری بعد از مواجه 100 درصد موثر نیست، بنابراین فرد در مدت زمانیکه تحت درمان است باید تمام احتیاطات لازم جهت جلوگیری از ابتلا و مبتلا کردن دیگران به ویروس اچ آی وی را انجام دهد.

اگر فرد در مواجه با ویروس اچ آی وی قرار گرفت کی باید پیشگیری بعد از مواجه شروع شود؟

برای موثر بودن پیشگیری، باید هرچه زودتر و حتما ظرف 72 ساعت پس از مواجه شروع شود. وقتی شما در معرض احتمالی ویروس قرار گرفتید لازم است 6 هفته، 3 و 6 ماه پس از مواجه، از نظر وجود ویروس اچ آی وی در بدن چک شوید.

رژیم درمانی برای پیشگیری بعد از مواجه

کلا داروهائیکه برای درمان ویروس اچ آی وی بکار می روند داروهای ضد رتروویروس یا Antiretroviral نامیده می شوند. شش گروه داروی ضد رتروویروس مورد تائید قرار گرفته و هم اکنون مورد استفاده قرار می گیرند این شش گروه عبارتند از:

مهارکننده های تکثیر نوکلئوتید و نوکلئوزید یا Nucleoside and Nucleotide Reverse-Transcriptase Inhibitors به اختصار (NRTIs)

غیر مهارکننده های تکثیر نوکلئوزید یا Nonnucleoside Reverse-Transcriptase Inhibitors به اختصار (NNRTIs)

مهار کننده های پروتئاز یا Protease Inhibitors به اختصار (PIs)

مهار کننده های اتصال یا Fusion Inhibitor به اختصار (FI)

مهار کننده انتقال انتگراز یا Integrase Strand Transfer Inhibitor به اختصار (INSTI)

ضد گیرنده کموکین 5 یا Chemokine (C-C motif) Receptor 5 (CCR5) Antagonist

برای انجام پیشگیری بعد از مواجه باید یکی از داروهای زیر

Raltegravir یا (Isentress; RAL)

(Prezista; DRV) + ritonavir (Norvir; RTV) یا Darunavir

Etravirine یا (Intelence; ETR)

Rilpivirine یا (Edurant; RPV)

(Reyataz; ATV) Atazanavir + ritonavir (Norvir; RTV)

(Kaletra; LPV/RTV) یا Lopinavir/ritonavir

همراه با یکی از داروهای زیر

Tenofovir DF (Viread; TDF) + emtricitabine (Emtriva; FTC); Truvada

Tenofovir DF (Viread; TDF) + lamivudine (Epivir; 3TC)

Zidovudine (Retrovir; ZDV; AZT) + lamivudine (Epivir; 3TC); Combivir

Zidovudine (Retrovir; ZDV; AZT) + emtricitabine (Emtriva; FTC)
تجویز شوند.

بعنوان داروی منفرد می توان یکی از موارد زیر را تجویز کرد. تجویز آن حتما توسط فرد متخصص خواهد بود:

Kaletra سه قرص دو بار در روز

Combivir یک قرص دو بار در روز

Trizivir یک قرص دو بار در روز

Epzicom یک قرص در روز

Truvada یک قرص در روز
هر یک از رژیمهای فوق باید 28 روز ادامه یابند و بیمار از نظر عوارض داروها تحت نظر باشد.

مصرف داروهای زیر برای پیشگیری بعد از مواجه توصیه نمی شوند:
(Videx EC; ddI) یا Didanosine

(Viracept; NFV) یا Nelfinavir

(Aptivus; TPV) یا Tipranavir
مصرف داروی Nevirapine (Viramune; NVP) برای پیشگیری بعد از مواجه ممنوع است.

اگر فردیکه لازم است درمان پیشگیری پس از مواجه دریافت کند یک خانم حامله یا شیرده باشد چه اقدامی لازم است؟
در اینجا هم خطر ابتلا مادر مطرح است و هم خطر ابتلا جنین، بویژه اینکه انتقال ویروس به جنین در مرحله عفونت حاد بالاست. برای خانمهای حامله نیز داروهای موثر وجود دارند که باید توسط پزشک متخصص در این زمینه تجویز شوند.

منبع: سیمرغ