ریتالین چیست و چه عواقبی دارد؟

قرص ریتالین به قرص شب امتحان معروف است. این قرص در زمان امتحانات بیش از دیگر ایام مورد توجه برخی افراد قرار می‌گیرد. برخی از دانش آموزان و دانشجویان نیز تحت تاثیر تبلیغات کذایی این قرص مبادرت به مصرف آن می‌کنند، غافل از اینکه تبلیغاتی همچون افزایش تمرکز و تقویت حافظه ذهن آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده و تاثیرات سوء را برای مصرف کنندگان به دنبال دارد.

ریتالین یک محرک از خانواده آمفتامین‌ها است که باعث ترشح دوپامین و نهایتاً سرخوشی بدون دلیل می‌شود و ظاهراً مغز فرد مصرف کننده گزارشی مبنی بر خستگی بدن و نیاز به خواب را درک و دریافت نمی‌کند و فرد می‌تواند با کمبود خواب تا مدتی دچار مشکل نشود. در حالی که این بی‌نیازی به استراحت، کاذب است و همین کمبود استراحت منجر به پرخاشگری در فرد می‌شود. به طور کلی، اگر ریتالین مطابق دستور پزشک مصرف شود، برای افزایش تمرکز و کاهش خواب‌آلودگی مفید است، اما تاثیری در کاهش اضطراب ندارد. حتی ممکن است، اضطراب‌زا نیز باشد. عوارض کلی مصرف آن علاوه بر اعتیادآور بودن، ایجاد روان پریشی است. ترکیبات این دارو اشتراکاتی با دارو‌های محرکی، چون کوکایین، حشیش و اکستازی دارد؛ بنابراین مصرف نادرست و خودسرانه آن می‌تواند فرد را مستعد اعتیاد به محرک‌های خطرناک کند. بسیاری از زنان و دختران در اثر تبلیغات سالن‌ها و باشگاه‌های ورزشی این قرص را به عنوان یک داروی لاغری مصرف می‌کنند.

داروی کودکان بیش فعال و دوپینگ دانشجویان

با بررسی داروی "ریتالین" که برای کنترل کودکان بیش فعال بکار می‌رود، باید گفت که امروز داروی محبوب دانشجویان شب امتحانی شده است. دارویی که عوارض آن بهایی بیش از چند ساعت بیدار ماندن برای درس خواندن دارد، اما دانشجویان از آن بی خبرند. متیل فنیدات (Methylphenidate) که بیشتر به نام تجاری آن ریتالین (Ritalin) شناخته می‌شود، از مشتقات گروه آمفتامین‌ها است که برای درمان بیش فعالی، نشانه‌های نارکولپسی و برخی از مبتلایان به افسردگی تجویز می‌شود. از این دارو همچنین در درمان خواب آلودگی مزمن (Narcolepsy) در میان افراد میانسال و کهنسال استفاده می‌شود. مصرف این دارو برای افراد دارای اضطراب زیاد، فشار عصبی، عصبانیت همراه با بی‌قراری، حساسیت مفرط نسبت به دارو، فشار خون بالا، گلوکوم، افسردگی‌های قابل درمان با دارو‌های ضد افسردگی رایج، تیک‌های حرکتی و کودکان زیر ۶ سال منع می‌شود.

مصرف کنندگان تصور می‌کنند ریتالین بی‌خطر است. در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص‌ها می‌تواند در حد مواد مخدر دیگر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد و پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می‌کنند ترک کردن دارو‌های محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، سخت‌تر و پیچیده‌تر از سایر مواد مخدر است. استفاده محدود و کنترل شده ریتالین باعث عادت کردن بدن مصرف کننده به دوز‌های پایین و در نتیجه ایجاد علاقه فرد به استفاده از دوز‌های بالاتر و حتی مصرف دارو‌های سنگین‌تر و خطرناک‌تر می‌شود. علاوه بر آن تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است.

نظرات متخصصان درباره عوارض ریتالین چیست؟

استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مصرف ریتالین و تاثیرات سوء آن گفت: این دارو از دسته آمفتامین‌ها است و تحریک کننده سیستم عصبی محسوب می‌شود. این دارو برای برخی از بیماری‌ها کاربرد دارد، اما مصرف خودسرانه آن به کاهش کارآیی سیستم مغز و اعصاب مرکزی منجر می‌شود. خیرالله غلامی یادآور شد: دانشجویانی که فکر می‌کنند شب امتحان باید درس بخوانند باید بدانند که همانطور که خواندن لازم است، خوابیدن هم لازم است. چرا که زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات می‌شود، در صورتی که مغز استراحت کند، این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می‌گیرد. غلامی اضافه کرد: در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد، مغز نمی‌تواند آن اطلاعات را پردازش کند، پس بیدار ماندن طولانی نمی‌تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند. وی اظهار داشت: داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز می‌شود و خواب را کم می‌کند، اما این موضوع که افراد بالغ به منظور افزایش یادگیری و زمان بیشتر بیدار ماندن از آن استفاده می‌کنند دارای عوارضی خواهد بود که شناخته شده‌ترین آن پرخاشگری و ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است. متخصص داروسازی بالینی در مورد نحوه دسترسی به این دارو از سوی دانشجویان گفت: این دارو بدون نسخه فروخته نمی‌شود و افرادی که آن را مصرف می‌کنند به صورت غیرقانونی آن‌ها را بدست می‌آورند. همچنین سرپرست دفتر مرکزی مشاوره وزارت بهداشت در مورد گزارش سوء مصرف ریتالین در فضای خوابگاه‌ها گفت: معمولاً به دلیل آشنایی دانشجویان علوم پزشکی با عوارض دارویی، این دارو از سوی آن‌ها مصرف نمی‌شود، اما با این وجود، مراکز مشاوره گزارشی از سوء مصرف ریتالین در دانشگاه‌ها نداشته اند. افسانه صادقی افزود: دفاتر مشاوره سعی می‌کنند، دانشجویان را با نکات متعدد در مورد مخدر‌ها آشنا کنند و به همین منظور ویژه نامه‌ای برای ریتالین و عوارض مصرف آن تهیه شد و در قالب مجله عمومی در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی و خوابگاه‌ها به منظور آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان با مشکلات مصرف این نوع دارو‌ها توزیع شد. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، حبیب الله منصوری، مدیر دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در این باره گفت: مصرف ریتالین به دلیل مشخص بودن عوارض ناخوشایند آن از سوی دانشجویان علوم پزشکی استقبال نمی‌شود، ولی مصرف این دارو در میان دانشجویان به دلیل نبود آشنایی با عوارض آن است که باید آگاهی‌های لازم در این خصوص داده شود.

با عوارض ریتالین آشنا شوید

ریتالین هم مثل هر دارویی عوارضی دارد که شایع‌ترین عوارض مصرف خودسرانه‌اش عبارتند از: عصبانیت و بی‌خوابی، حالت تهوع و استفراغ، احساس سرگیجه و سردرد و افزایش ضربان قلب و فشار خون. چهره واقعی ریتالین در پشت داستان‌های مثبت و منفی که برایش گفته‌اند در ابهام فرو رفته است، اما کجای این ابهام مشکل‌زاست؟ آنجا که استفاده بی‌رویه از این دارو و بدون تجویز و نظارت پزشک از یک سو و گفته‌هایی مبنی بر اعتیادآور بودن این دارو در همه موارد، استفاده این قرص را برای بچه‌های بیش‌فعال که به آن نیاز دارند، دچار مشکل و خانواده‌های آن‌ها را دچار تردید کرده است