بازار آماده دلار کمتر از ۱۰ هزار تومان می‌شود؟

کاهش قیمت دلار در چند روز گذشته، از اتفاقاتی بوده که خبر‌های اقتصادی زیادی را به خود معطوف کرده است. قیمت دلار که سال گذشته و در فصل بهار تا حدود ۱۷ هزار تومان افزایش داشت و در میانه سال گذشته با ریزش ۶ هزار تومانی به حدود ۱۰ و ۱۱ هزار تومان نیز رسیده بود، دوباره از اواخر سال گذشته روند افزایشی به خود گرفت.

گرچه افزایش قیمت‌ها هرگز قابل مقایسه با نوسانات ابتدای سال ۹۷ نبود، ولی به هر حال قیمت دلار آمریکا را تا حدود ۱۵ هزار تومان افزایش داد. روز یکشنبه قیمت‌ها تا مرز ۱۲ هزار و ۱۰۰ تومان کاهش یافت که این سبب شده برخی انتظارات از تداوم کاهش قیمت‌ها خبر می‌دهند، اما برخی کارشناسان این روند را مقطعی می‌دانند.

در همین رابطه محمد تقی فیاضی، کارشناس اقتصادی گفت: در بازار ارز پس از محدودیت‌هایی که ایجاد شد، عملا امکان افزایش تقاضا از بین رفت. به بیان دیگر شکل دادن به بازار‌های موازی، در کنار سخت‌تر شدن ثبت سفارش و محدود کردن ارز مسافران، سبب شد تا بازار ارز بخشی از تقاضای خود را از دست بدهد. این امر به معنای از دست رفتن بازار تعادلی و قیمت تعادلی است. در کنار این مساله، چند قیمتی شدن ارز در چند بازار موازی نیز عملا مانعی مهم برای یافتن قیمت واقعی است.

او با بیان اینکه قیمت تعادلی قیمتی حاصل از مناسبات بازار است ادامه داد: عاملی که نقش اصلی را در کنترل و کاهش قیمت ارز در ایران دارد، کنترل تقاضا است که به لحاظ فیزیکی دسترسی به ارز را محدود کرده است. از سوی دیگر چند برابر شدن قیمت‌ها در کوتاه مدت عملا کاهش تقاضای مردم را هم که با کاهش قدرت خرید مواجه شده بودند به همراه داشت که پایین آمدن آمار واردات ناشی از همین عامل است.

این کارشناس اقتصادی افزود: از دیگر عوامل می‌توان به افزایش قیمت سامانه نیمایی و اجبار دولت برای سوق دادن بخشی از تقاضای دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومانی به سامانه نیما اشاره کرد. از سوی دیگر دستورالعمل بانک مرکزی در رابطه با صادرکنندگان هم عملا انگیزه عمده صادرکنندگان به ویژه پتروشیمی‌ها را برای عرضه ارز ناشی از صادرات افزایش داده است. به این اعتبار فکر می‌کنم سیاست‌های بانک مرکزی تاثیر خوبی بر کاهش قیمت‌ها داشته، ولی به هر روی محدودیت‌ها فعلا بازار را کنترل می‌کنند.

فیاضی در رابطه با نقش کاهش قیمت ارز بر نرخ قیمت کالا‌ها در کشور تاکید کرد: قیمت‌ها به خودی خود علائمی هستند برای تولیدکننده و مصرف کننده، مساله اصلی نوسانات نابهنگام و سریع است که عملا موجب مشکلات می‌شود. ثبات نرخ به هر حال از تلاطم چه مثبت و چه منفی اثر بهتری خواهد داشت. با این همه چنانچه قیمت‌ها به کاهش ادامه دهند و این روند تثبیت شود آن گاه می‌توان از کاهش قیمت‌ها صحبت کرد.

وی در رابطه با تداوم کاهش قیمت ارز تصریح کرد: پول ملی ایران اغلب از راه تزریق پول نفت به شکل مصنوعی تقویت می‌شد که این امکان فعلا موجود نیست. از سوی دیگر رشد اقتصادی کشور هم برای دومین سال پی‌درپی منفی خواهد شد، از سوی دیگر احتمال کسری بودجه نیز وجود دارد که آن نیز عملا به چاپ پول و متعاقب آن کاهش ارزش پول ملی می‌انجامد، با این وصف چگونه می‌توان از تقویت پول ملی در میان مدت سخن گفت؟ من فکر می‌کنم نهایتا در کوتاه مدت و کمتر از یک سال آینده می‌توان به این شکل قیمت‌ها را اداره کرد و به ادامه مسیر کاهشی دلار کمک کرد، اما پس از آن وضعیت دگرگون خواهد شد.

فیاضی در ادامه با اشاره به احتمال کاهش بیشتر نرخ دلار در بازار‌ها تاکید کرد: با توجه به نوسانات شدید در کوتاه مدت و کنترل دستوری نرخ ارز طی این مدت در صورتی که از چرخه سرکوب دستوری قیمت‌ها خارج نشویم بعید نیست ظرف دو تا سه سال آینده دوباره با جهش قیمت ارز مواجه شویم.

کاهش قیمت دلار؛ روزی ۱۰۰ تومان

هر عاملی که کاهش قیمت را موجب شده باشد در هفته گذشته قیمت دلار آمریکا را حدود ۷۰۰ تومان ارزان‌تر کرده است. نمودار‌ها نشان می‌دهند طی روز‌های ۲۰ تا ۲۴ تیرماه بیشترین کاهش قیمت دلار و رسیدن آن به مرز ۱۲ هزار تومانی ثبت شده است. به این اعتبار می‌توان گفت: نرخ دلار در بازار تهران و ظرف یک روز گذشته به طور میانگین روزی ۱۰۰ تومان کاهش داشته است.