نشانه‌های خودکشی در کودکان و توصیه‌هایی برای والدین

علی رغم پیشرفت‌های فراوانی که بشر در بخش‌های مختلف به دست آورده است، اما گاهی خلاء عاطفی و وجود یک اختلال روانی او را به پایان دادن به زندگی ترغیب می‌کند. اگر اختلالات روانی و روانپزشکی افراد در مراحل مختلف زندگی و به ویژه در دوره کودکی و نوجوانی جدی گرفته شود و درمان آن از طرف والدین او دنبال شود، جان کودک و نوجوان از وقوع اتفاق تلخی، چون خودکشی در امان می‌ماند.

به عقیده متخصصان و پژوهشگران علم روانشناسی و روانپزشکی، وقوع بیش از ۹۰ درصد خودکشی‌ها به وجود یک اختلال روانی و روانپزشکی، بی‌تفاوت بودن و بی‌اهمیتی افراد به خلق و خوی فرد فوت شده در اثر خودکشی باز می‌گردد. کودکی که به یکباره حرف از مرگ و مردن به میان می‌آورد و درباره مواردی این چنینی صحبت می‌کند و استرس و اضطراب مداوم دارد، باید توسط والدین خود به روانشناس و پس از آن در صورت تجویز روانشناس به روانپزشک ارجاع داده شود.

افراد در مراحل مختلف زندگی با مشکلات و فراز و نشیب‌های بسیاری روبرو می‌شوند که در صورت داشتن مهارت حل مسئله می‌توانند به سلامت و با موفقیت آن مرحله را پشت سر بگذارند.

اهمیت آموزش پذیرفتن محدودیت‌های واقع بینانه به کودکان
بهناز عطاری، روانشناس و مشاور خانواده اظهار کرد: یکی از نیاز‌های ضروری و مهمی که والدین باید از ابتدای پرورش فرزند خود در بستر خانواده مدنظر قرار دهند، آموزش آن‌ها برای پذیرش یک سری از محدودیت‌های واقع بینانه در زندگی است.

او افزود: والدین باید در عمل، به فرزندان خود بیاموزند که همیشه و در همه حال قرار نیست که اوضاع زندگی باب میل و مورد دلخواه فرد باشد و او برای به دست آوردن هر چیزی باید تلاش کند. گاهی فرد علی رغم تلاش فراوان، ممکن است به نتیجه مطلوب و خوشایندی که مدنظر داشته نرسد بنابراین وقوع این اتفاق نباید او را ناامید و سر خورده کند.

این روانشناس ادامه داد: آموزش چگونگی مواجهه با ناکامی‌هایی که در علم روانشناسی، واقع‌گرایانه محسوب می‌شوند، نوعی از مهارت‌های مهم و حیاتی زندگی هستند که فراگیری آن برای توانمندی و مدیریت صحیح رفتاری همه افراد در دوره کودکی، امری ضروری و اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود.

او گفت: عدم آموزش و نداشتن مهارت‌های مواجهه با مسائل و مشکلات مختلف در کودکان باعث افسردگی می‌شود البته بی تفاوتی والدین نسبت به این مشکل، وضعیت روانی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

عطاری تاکید کرد: والدین باید بروز کوچکترین نشانه افسردگی کودک خود را جدی بگیرند و در صورت مشاهده علائمی مثل گوشه‌گیری و به یکباره کم حرف شدن کودکان با مشاور و روانشناس متخصص موضوع را در میان بگذارند.

این روانشناس بیان کرد: دوستی والدین با کودکان و نوجوانان و بها دادن به نظرات آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های خانه و خانواده ضمن اینکه، اعتماد به نفس آن‌ها را افزایش می‌دهد، از بروز افسردگی و خود کم بینی کودکان و نوجوانان جلوگیری می‌کند.

ضرورت اصلاح رفتار والدین

او افزود: برخی از والدین برای کودکان خود افرادی "بد الگو" محسوب می‌شوند و رفتار و مدیریت رفتاری آن‌ها بیش از آنکه موجب مهارت آموزی کودک برای چگونگی رویارویی با مشکلات و کنترل هیجانات باشد، برای او بدآموزی داشته و کودک را دچار اختلالات روحی و روانی مختلف می‌کند.

این مشاور خانواده تصریح کرد: نحوه غلط بروز هیجانات توسط پدر و مادر در برخی از موارد مثل مواقعی که والدین به دلایلی از دست یکدیگر عصبانی هستند و به جای پیدا کردن راهی برای حل مشکل، به کتک زدن خود اقدام می‌کنند. این موضوع یکی از آسیب‌های جدی است که کودک را برای آرام کردن و تحقق خواسته‌اش، در برخی از موارد ترغیب به تقلید از آن‌ها می‌کند.

عطاری تاکید کرد: والدین ضمن اصلاح رفتار خود باید با رفتار صحیح خود به کودکان بیاموزند که هیجاناتشان را در مواقع مختلف به طور صحیح و بجا بروز بدهند و بدین گونه از وقوع اتفاقات ناخوشایندی مثل تصمیم به خودکشی کودکان خودداری کنند.

او اضافه کرد: والدین باید ضمن کاهش تنش‌ها و بگو مگو‌های بین خود و جلوگیری از ایجاد فضای اضطراب آور در خانه، رابطه‌ای صمیمی و گرم با کودک و نوجوان خود برقرار کرده و طعم لذت همراهی با کودک در تمام لحظات زندگی در این دوره را به او بچشانند تا فرزند آن‌ها به آرامش برسد.

چگونگی تخلیه هیجانات کودکان

این مشاور خانواده گفت: امروزه اغلب کودکان دارای گوشی تلفن همراه شخصی هستند و در نظر داشته باشید که برخی از آن‌ها علاوه بر آنکه نحوه صحیح بروز هیجانات را از والدین خود یاد نگرفته‌اند، توسط دوستان و همسالان خود در چالش‌های مختلفی که در فضای مجازی مطرح می‌شود، شرکت کرده و گاهی با جان خود بازی می‌کنند.

عطاری روانشناس یادآوری کرد: طی سال‌های اخیر چالش‌های مختلفی در فضای مجازی مطرح شده است و سازندگان و طراحان آن در بسیاری از این چالش‌ها کودکان و نوجوانان را به انجام حرکات و رفتار‌های پرخطری مثل خودزنی و خودکشی ترغیب کرده و متاسفانه جان بسیاری از این کودکان و نوجوانان با خطرات و صدمات جبران ناپذیری روبرو شده است.

او اضافه کرد: یاد نگرفتن مهارت‌های زندگی و همچنین عدم آموزش صحیح در نحوه بروز هیجانات ضمن اینکه کودکان را با تنش‌های روحی و روانی فراوانی روبرو می‌کند. برای مثال خشم نوعی هیجان است که باید به طور صحیح بروز داده شود. اهمیت این موضوع در کودکانی که دچار اختلال روانی هستند بیش از سایر کودکان و نوجوانان محسوس بوده و گاهی درمان آن نیازمند ارجاع فرد به روانپزشک و مداخلات دارویی است.

عطاری تاکید کرد: والدین ضمن اهمیت دادن به هیجانات رفتاری کودک و نوجوان باید نظارت مستمر خود را روی ابزاری که مثل گوشی تلفن همراه و تبلت برای انجام کار‌ها و امورات درسی در اختیار او قرار می‌دهند، را اعمال کنند و البته داشتن چنین وسایلی برای کودکان به طور شخصی و اختصاصی ضرورتی ندارد و اگر پدر یا مادری برای فرزند نوجوان خود تبلت و گوشی تلفن همراه خریداری می‌کنند، باید به طور غیر مستقیم او را رصد و نظارت کنند.

سوالاتی که از تصمیم به خودکشی کودک خبر می‌دهد

این روانشناس ادامه داد: کودکانی که از افسردگی رنج می‌برند و به خودکشی فکر می‌کنند، پیش از اقدام به این اتفاق تلخ و دردناک، سوالات عجیب و غریب فراوانی را درباره مرگ از پدر و مادر یا یکی از دوستان و نزدیکان مورد اعتماد خود می‌پرسند.

او یادآوری کرد: متاسفانه برخی از کودکان و نوجوانانی که توسط افراد دور و نزدیک مورد تعرض و تجاوز قرار می‌گیرند، به دلیل نداشتن مهارت‌های مورد نیاز دچار افسردگی و ترس شدید شده و به جای طرح موضوع با والدین خود، تصمیم به خودکشی گرفته و یا به کار‌های مرگبار مشابه دیگر اقدام می‌کنند.

این روانشناس و مشاور خانواده تاکید کرد: اگر والدین و متولیان امر پرورش، به موقع صدای کودکان و نوجوانان را بشنوند و به حرف‌های آن‌ها گوش فرا داده و اهمیت بدهند، موضوع اقدام خودکشی این افراد تا حد زیادی منتفی خواهد بود. به طور کلی هر گونه تغییر در عادات رفتاری و فیزیکی و کلامی فرزند خود را جدی بگیرید و از قرار دادن وی در شرایطی که برایش استرس آور است و اضطراب فرزند شما را بیشتر می‌کند، جلوگیری کنید.