.svg)
احتیاط یا انحراف؟ نگاهی به برخی وسواس های مذهبی
۱- خدمت امام کاظم ع از پوستینی پرسید که از بازار خریده و نمی‌داند ذبح شرعی شده یا نه؛ آیا می‌تواند بر آن نماز بخواند؟
حضرت پاسخ فرمودند: «بله، لازم نیست از ذبح آن پرس‌وجو کنید.»
سپس از جدشان - امام باقر ع - چنین نقل فرمودند: «همانا خوارج از سر نادانی بر خود سخت می‌گرفتند، دین خدا سهل‌تر از این‌هاست.»
۲- خدمت امام باقر ع عرض کرد: «شما چطور از پنیر بازار می‌خرید، درحالیکه خودم دیدم برخی از پنیرمایه گوسفند میته استفاده می‌کنند؟»
حضرت فرمودند: «بخاطر یک مورد که دیدی، تمام پنیرهای روی زمین را حرام میدانی؟ اگر جایی دیدی که میته است نخور، ولی اگر نمی‌دانی بخر، بفروش و بخور! به خدا قسم من وارد همین بازار می‌شوم و گوشت و روغن و پنیر می‌خرم و به خدا قسم گمان بسیار دارم که برخی از اینان بدون بسم الله ذبح می‌کنند [و گوشت و روغن و پنیر آن‌ها در واقع میته است].»
۳- نکته این روایات -که مانند این‌ها کم نیست- تنها این نیست که از معتبرترین کتابهای روایی شیعه‌اند و اعتبارشان غیر قابل خدشه است، بلکه از آن مهم‌تر اینکه این روایات از نگاه فقهای شیعه مورد پذیرش قرار گرفته‌اند و فتوای بسیار مشهور "حلیّت سوق مسلمین" بر اساس این دسته روایات صادر شده است؛ هرچیزی که در بازار مسلمانان یافتید بخرید، بپوشید و بخورید که پاک است و حلال، مگر آنکه یقین کنید یک مورد خاص حرام است، ولی فراموش نکنید که تفحص نکنید.
۴- بحث حسن احتیاط و پرهیز از «غذاهای بازار» و همچنین آثار وضعی مواردی که نمی‌دانیم واقعا حلال است یا نه، از مسائلی است که در بین جامعه مومنین بارها مورد بحث قرار گرفته، در این یادداشت علاوه بر فتوای فقها، متن برخی روایات هم ذکر شد تا نشان داده شود که اهل بیت ع نه تنها این احتیاط‌ها را نپذیرفتند، بلکه بارها از آن نهی فرموده‌اند. * آیا اهل بیت ع از این آثار وضعی ادعا شده، بی‌اطلاع بودند یا به خود یا شیعیانشان اهمیتی نمی‌دادند؟
البته برخی گمان کرده‌اند مفاد روایاتی مانند «حلال بین وحرام بین وشبهات بین ذلک ، فمن ترک الشبهات نجا من المحرمات ومن أخذ بالشبهات ارتکب المحرمات وهلک من حیث لا یعلم» + تایید چنین احتیاط‌هایی است، غافل از اینکه وقتی روایات اهل بیت ع و فتوای فقها بر پاکی و حلیت سوق مسلمین است، دیگر گزافه‌گویی است که بازار مسلمین را مصداق «شبهات» دانست و از آن اجتناب کرد، بلکه قطعا از مصادیق «حلال بیّن» خواهد بود.
۵- در زیارت جامعه خوانده‌ایم که آنکه از اهل بیت ع پیشی بگیرد یا عقب بیفتد از دین خارج می‌شود یا در هلاک می‌افتد، نکته جالب اینکه در روایت نخست، امام باقر ع این قبیل احتیاط‌ها را از عمل «خوارج» و ناشی از «نادانی» آن‌ها برشمرده‌اند.
_________________________
* در روایات متعددی از تفحص نهی نیز شده است: «اشتر بدرهم من رجل مسلم ولا تسأله عن شئ»، برای دیدن روایات بیشتر، همچنین منابع و نقل‌های مختلف دو روایت نخست بنگرید: جامع احادیث الشیعه، ج ۲ صص ۱۵۹ - ۱۶۳ و نیز ج ۲۳ صص ۳۵۹ - ۳۶۹
ارسال نظر