آیا اصول ازدواج در سالمندان و افراد مسن متفاوت است؟

سالمندی دورانی است که انسان می‌تواند از بهترین‌ها برخوردارباشد، اما این دوران برای برخی از سالمندان که به دلیلی از دست دادن همراه و شریک زندگی خود، دوران تنهایی و غم است. ازدواج سالمندان یکی از بهترین تمهیدات برای بهبود شاخص‌های کیفیت زندگی (جسمی روانی، بهداشتی، اجتماعی و معنوی) در سالمندان است. البته هنگامی که برخی از سالمندان برای کاهش مشکلات زندگی، تصمیم به ازدواج و یافتن شریک مناسب می‌گیرند متاسفانه پذیرش ازدواج سالمندان در جامعه و از سوی فرزندان و اطرافیان با سختی‌هایی روبروست.

دوران سالمندی دورانی است که همه ما تجربه خواهیم کرد. افراد سالمند گاهی برای فرار از تنهایی و تجربه کردن زندگی پر نشاط در این سن اقدام به ازدواج می‌کنند. ازدواج در دوران سالمندی اگر به درستی صورت گیرد، نیاز‌های روحی سالمند مانند دوست داشتن، همدلی، حمایت و احساس نیاز به صمیمیت را تامین می‌کند؛ بنابراین انتخاب همسر در سالمندی اهمیت ویژه‌ای دارد و انتخاب همسر نامناسب مشکلات سالمندان را افزایش می‌دهد. در ادامه این بخش به بیان اصول ازدواج در سالمندان می‌پردازیم.

اصول ازدواج در سالمندان چگونه باید باشد؟
ازدواج نیازی فطری است. یکی از اصلی‌ترین عوامل انگیزشی برای ازدواج در سنین جوانی، نیاز مفرط و غریزه قدرتمند جنسی است، اما ازدواج سالمندان از روی غریزه محض نیست بلکه سالمند با نگاهی دیگر به ازدواج به دنبال شخصی برای همدلی، همفکری و هبستگی است. نیاز داشتن به یک همراه و همدل در زندگی مهم‌ترین عامل برای ازدواج سالمندان است.

ازدواج در دوره سالمندی فواید زیادی مانند، تقویت روحیه، دوری از افسردگی و اضطراب، رهایی از تنهایی، یافتن یک همراه، کاهش مشکلات جسمی و… دارد، اما در صورت ازدواج نامناسب، مشکلات سالمندان افزایش می‌یابد. سالمندان در هنگام ازدواج بهتر است به این نکات توجه نمایند.

ازدواج در سالمندان
علت اصلی ازدواج در سالمند را کشف کنید
دلایلی که موجب می‌شود یک سالمند، اقدام به ازدواج کند، هوا و هوس نیست بلکه دلایل ازدواج در سالمندان عبارتند از:

یافتن هم صحبت جدید و فرار از تنهایی
نیاز به نگهداری
ترس از مرگ
سالمند را به لحاظ سلامت روانی مورد بررسی قراردهید
در ازدواج هر دو نفر باید احساس آرامش کنند و ازدواج سبب تعالی جسمی و روحی آنان شود، پس باید سالمند به لحاظ سلامت روانی مورد بررسی قرار گیرد و سلامتش تایید شود، زیرا ممکن است او دچار مشکلات عصبی باشد و در صورت ازدواج، موجب تخریب روحیه فرد مقابل خود نیز شود.

سطح فرهنگی را در ازدواج جدی بگیرند
در ازدواج در هر سنی اگر سالمندان از نظر سطح فرهنگی با هم تناسب نداشته باشند، ازدواج به یک چالش جدی تبدیل می‌شود.

در مورد حضور بچه‌ها در زندگی به توافق برسند
در ازدواج سالمندان موضوع حضور بچه‌ها در زندگی آن‌ها نیز مطرح است پس باید آن‌ها قبل از ازدواج درباره حضور بچه‌ها در زندگی به توافق برسند تا بعد‌ها دچار مشکل نشوند. مثلا مقدار رفت و آمد با فرزندان را تعیین کنند و توافق کنند آیا فرزند مجرد یکی از سالمندان می‌تواند با آن‌ها زندگی کند یا خیر و….

ازدواج در سنین پیری نباید از روی اجباری باشد
اگر ملاک ازدواج در این سن برطرف کردن نیاز مالی و از روی اجبار باشد ممکن است در طولانی مدت مسایل جدی‌ای را در پی داشته باشد، زیرا زندگی مشترک برای هر دوی افراد باید جالب‌تر از زندگی تنهایی باشد.

در ازدواج باید به مشکلات سالمندی توجه شود
دو فردی که تصمیم به ازدواج می‌گیرند، باید تا حدودی توانایی انجام کار‌های خود را داشته باشند و مثلا مرد فقط برای اینکه نیاز به نگهداری دارد ازدواج نکند. ممکن است بیماری باعث ناراحتی فرد مقابل شود و مجبور شود بیشتر وقت خود را برای مراقبت از زوج بیمار بگذارد. در این صورت رابطه خوبی میان آن‌ها شکل نمی‌گیرد. در این موارد برای کمتر شدن مشکلات بهتر است اقدام به گرفتن پرستار نمایند تا ازدواج صورت گیرد.

ازدواج در سنین پیری باید سنجیده و منطقی باشد
ازدواج در دوره سالمندی باید سنجیده، منطقی و حساب شده باشد. در این سن ازدواج‌هایی می‌توانند موفق باشند که تا حد امکان هر دو طرف با یکدیگر هماهنگی، همفکری و نزدیکی دیدگاه داشته باشند.

سالمندان باید از نظر سنی نیز تناسب داشته باشند
اگر سالمند با فردی که همسن خودش است ازدواج نماید این ازدواج می‌تواند پر فایده باشد، اما اگر او با فردی جوان ازدواج کند مشکلاتی برای او و همسر جوانش پیش خواهد آمد. ازدواج فرد جوان و سالمند معمولا به خاطر مسائل مالی و کسب ثروت است.

فواید و مزایای ازدواج کردن سالمندان
اولین چالشی که سالمندان با آن روبرو هستند، حس تنهایی است. سالمندان به ­دلیل آن­که دوستان و ارتباطات اجتماعی خود را از دست داده ­اند بیشتر از بقیه احساس تنهایی می ­کنند. با افزایش سن، حس نیاز به بودن در جمع، در افراد مسن بیشتر می ­شود. آن­‌ها نیاز به یک همدم، هم­خانه و هم­صحبت دارند که درکشان کنند. با توجه به این­که امروزه دیگر امکان حضور فرزندان در کنار والدین خود وجود ندارد، بهترین گزینه ازدواج سالمندان است که هم قانونی و هم شرعی است. در ادامه فواید ازدواج سالمندان را بررسی می‌کنیم.

ازدواج سالمندان سبب بهبود روحیه میگردد
داشتن همسر در سالمندی سبب تقویت روحیه در افراد کهنسال می‌شود، زیرا یک همدل و همراه نیاز‌های روحی او مانند دوست داشته شدن، همدلی، حمایت و احساس نیاز به صمیمیت را برطرف می‌کند.

حمایت در زمان اضطرار
درست است که در ازدواج سالمندان زوجین سالمند هستند و هر دو نیاز به مراقبت از خود دارند، اما در این ازدواج هر دو نفر در شرایط اضطرار می‌توانند به داد یکدیگر برسند و حضور آن‌ها در کنار هم باعث پرشدن خلاء عاطفی و افزایش روحیه و انگیزه می‌شود.

ایجاد شادی و نشاط در زندگی
اکثر سالمندان روز‌های خود را در تنهایی سپری می‌کنند و پیری و کهن سالی برایشان به کابوسی تکراری و اجباری بدل می‌شود. آن‌ها با ازدواج می‌توانند زندگی سالم و پرنشاطی را برای خود رقم بزنند و یار و همدم پیدا کنند.

ایجاد الگوی اجتماعی برای ازدواج
ترویج ازدواج در میان سالمندان تنها به گسترش، تعمیق و حتی اصلاح و ارتقای ازدواج جوانان نیز کمک می‌کند، زیرا جوانان وقتی بزرگسالان را می‌بینند که درمقابله با مشکل تنهایی، ازدواج می‌کنند، به ازدواج ترغیب می‌شوند.

افزایش امید به زندگی
در تحقیقات زیادی ثابت شده است ازدواج سالمندی، استرس‌های آن‌ها را کمتر می‌کند و سالمندانی که در این دوره از زندگی شان ازدواج کرده اند، عمر طولانی تری دارند.

کاهش میزان بیماری
هر فرد، در هر سنی، نیازمند مورد توجه بودن و محبت است، این درحالی است که افرادی که تنها زندگی می‌کنند به دلیل عدم ارضای نیاز‌های عاطفی سیستم بدنیشان تعضیف می‌شود و رفته رفته موجب درماندگی و بیماری آن‌ها خواهدشد و اینجاست که نقش یک همدم جلوه بیشتری پیدا می‌کند.

بهبود تغذیه
تنهایی یا احساس تنهایی اثرات بسیار عمیقی بر جای می‌گذارد و حتی بر میزان خوردن غذا و متابولیسم و تغییرات بیولوژیکی نیز موثر است. احساس تنهایی حتی میزان مصرف دارو‌های آرامبخش و مسکن را در سالمندان افزایش می‌دهد.

دیگر مزایای ازدواج سالمندان
افزایش سطح حمایت عاطفی و رضایت از زندگی
افزایش امید به زندگی
بیرون آمدن از حالت افسردگی و انزوا
کمک به شادابی
بهبود شرایط سلامتی
کاهش سطح استرس
در کنار یکدیگر بودن و حل مشکلات همدیگر
یاری رساندن به همدیگر
کاهش میزان بیماری‌های اعصاب و روان
کاهش روند فراموشی
کاهش آشفتگی
کاهش خودکشی
کاهش یاس و نا امیدی
افزایش عزت نفس و اعتماد به نفش
افزایش خودکارآمدی
افزایش کیفیت زندگی
بهبود خلق
مشکلات ازدواج سالمندان

متاسفانه عرف اجتماعی در ایران برای افراد سالمندی که ازدواج نکرده اند و یا آن‌هایی که همسرانشان را از دست داده اند حقی قائل نمی‌شود. خانواده‌ها گمان می‌کردند این افراد نیاز عاطفی، روحی و روانی، جنسی ندارند به همین دلیل مانع ازدواج آن‌ها می‌شدند و همین موضوع مشکلات زیادی را برای سالمندان ایجاد می‌کرد که مهم‌ترین آن تنهایی بود. در حال حاضر جامعه در حال بسترسازی و فرهنگ سازی است و نسبت به سال‌های گذشته خانواده‌ها و فرزندان برای سالمندان حق ازدواج نیز قائل می‌شوند چرا که به این نتیجه رسیده اند ازدواج این افراد مانع مرگ تدریجی شده و حق حیات دوباره‌ای به سالمندان می‌دهد.

برخی از فرزندان با استخدام پرستار می‌پندارند توانسته اند تمام مشکلات پدر و مادر سالمند خود را برطرف کنند در حالی که تنهایی و مشکلات سالمند با استخدام پرستار اتمام نمی‌یابد و او نیاز به یک همدم و همراه دارد. یکی از مسائل مهم در ازدواج سالمندان این است که فرزندان یکی از زوج‌ها فکر می‌کنند که فرد جدیدی که وارد خانواده شده جای پدر یا مادر آن‌ها را گرفته، در حالی که پدر یا مادر آنان به علت ورود این فرد آن‌ها را ترک و یا فوت نکرده است.

ازدواج ناموفق در سالمندی
اگر سالمندان با هم سن خود ازدواج کنند مشکلی ایجاد نمی‌شود و مطمئنا از سوی او درک می‌شوند، اما متاسفانه در برخی از موارد افراد سالمند با دختران کم سن مجرد ازدواج می‌کنند و مشکلاتی برای هر دو طرف به وجود می‌آید. دلیل این ازدواج‌ها معمولا مسائل مالی است. ازدواج سالمندان با هم سن خودشان ایرادی ندارد، اما در همین موارد نیز اگر فرزندی از زندگی قبلی وجود داشته باشد، بعضا باعث آسیب می‌شود. پس سالمندانی که حقوق ودرآمد کافی دارند باید ازدواج کنند. ازدواج ناخوشایند و ناموفق به سلامت افراد در درون سالمندی آسیب می‌زند و ازدواج موفق و شاد در سلامت پیرترین گروه‌های سنی تاثیر مثبت دارد.

منبع: اندیشه معاصر