۵+۱ با پیشنهادات معتبر می‌آید؟

ایران و 1+5 در حالی برای دور جدید مذاکرات در هوای سرد و برفی آلماتی پس از هشت ماه تاخیر آماده می‌شوند که مواضع‌شان در این مدت با توجه به استمرار رویکرد‌های اتخاذ شده از سوی دو طرف فاصله بیشتری‌ از هم گرفته است.

در حالی که مذاکرات ایران و 1+5 در 2012 در فصل بهار (ایرانی) آغاز شد، فردا سه‌شنبه، چهارمین دور از این گفت‌وگوها در زمستان برگزار می‌شود.

ایران نیز اعلام کرده است که بهتر است پیشنهاد‌های طرف مقابل "معتبر" باشد و دچار اشتباهات محاسباتی قبلی نشوند.

ایران در مذاکرات استانبول 2 با رویکرد مثبت و همکاری‌جویانه وارد شد و در آن مذاکرات مطرح کرد حالا که موضوع هسته‌یی پیچیده است دو طرف پروسه‌ای‌ را برای حل آن تعریف کنند که در آن شروع و پایان مذاکرات مشخص باشد.

اما 1+5 ورود به چنین پروسه‌ای را ناممکن و دشوار دانست و بیان کرد که برایش مشکل است یک دفعه و یک‌جا این پروسه را به انجام برساند چرا که تصمیم‌گیری شش کشور و رسیدن به یک اتفاق نظر دشوار است، از این رو ایران پیشنهاد همکاری "گام به گام" و "متوازن" را مطرح کرد تا به این شکل کار از یک طرف برای 1+5 آسان شود و از طرف دیگر ایران مطمئن شود که 1+5 در مقابل یک گام برای رفع نگرانی‌ها، یک گام در برداشتن تحریم‌ها برخواهد داشت و این‌گونه نیست که ایران ده گام بردارد و طرف مقابل یک گام!

مذاکرات استانبول از آن‌ جهت که کشورهای 1+5 در بیانیه پایانی مذاکرات حق برخورداری ایران از تکنولوژی هسته‌یی و غنی‌سازی را به رسمیت شناخت مایه خرسندی و امیدواری طرف ایرانی بود. اما 1+5 خیلی زود از حرف خود در بغداد عقب نشست و بار دیگر به تکرار خواسته‌های غیرقانونی‌ از ایران پرداخت.

5+1 در مذاکرات بغداد نه تنها به پیشنهاد ایران برای همکاری متقابل و گام به گام پاسخ نداد، بلکه از گامی که در استانبول 2 برای بهبود فضای گفت‌وگوی متقابل برداشته بود یعنی "پذیرش حق غنی‌سازی برای ایران" عقب نشست. این رویکرد موجب شد تا ایران نیز در بغداد سخت‌گیرانه‌تر به آینده مذاکرات هسته‌یی نگاه کند. از همین‌جا بود که بحث بر سر تعیین زمان و مکان مذاکرات به موضوعی حاشیه‌ای اما مهم و تعیین‌کننده تبدیل شد.

در حالی که به نظر می‌آمد بعد از مذاکرات استانبول، یخ مذکرات هسته‌یی پس از یک سال تاخیر و سخت شدن شرایط در حال آب شدن است، آسمان غبارآلود بغداد مانع از استمرار آن شد.

مذاکرات مسکو جز تکرار جدی و مستند مواضعی که در بغداد اتخاذ شده بود، نبود و باز هم 1+5 پاسخی مستدل به پیشنهاد‌های ایران نداد. بی‌تردید انتخابات ریاست جمهوری 2012 آمریکا در بی‌تصمیمی 1+5 در مسکو در برابر ایران سایه افکنده بود و همین کافی بود تا مذاکرات برای یک مدت طولانی هشت ماهه به تاخیر بیفتد.

به گزارش ایسنا،‌ رایزنی‌ها میان ایران و نماینده 1+5 برای رسیدن به چارچوبی مشخص و از سرگیری دور دیگری از مذاکرات در ماه‌های گذشته استمرار داشت.

دور جدید مذاکرات در قزاقستان در 8 اسفند با وجود حرف و حدیث‌های بسیار درباره زمان و مکان برگزاری مذاکرات بالاخره میان دو طرف نهایی شد. اما دستور کار مذاکرات هم‌چنان در هاله‌ای از ابهام است.

در این رابطه مصطفی دولتیار، عضو تیم مذاکره‌کننده ایران با 1+5 به ایسنا گفت که "باید رفت و دید آیا 1+5 حاضر به برداشتن گام جدی و جدیدی هستند یا هنوز بر سر مواضع کهنه و فرسوده خود هستند؛ اگر بر مواضع قبلی باشند، طبیعی است کار پیش نمی‌رود، اما اگر منعطف باشند و بر اساس شرایط پیشنهاد سازنده و مثبت داشته باشند، ایران هم مثبت خواهد بود."

وی با بیان این‌که به عنوان یک ناظر نه صرفا یک عضو تیم مذاکره‌، هنوز نمی‌بینم که آنها بخواهند یک گام تعریف شده و مثبت برای رسیدن به توافق بردارند، ابراز امیدواری کرد که شاهد برداشتن چنین گامی از سوی 1+5 در آلماتی باشیم.

او درباره آن‌چه در رسانه‌های غربی پیشنهاد جدید 1+5 خوانده می‌شود، تاکید کرد: "اگر (1+5) بخواهند کار جلو رود، باید یک پیشنهاد قابل توجه، محتوایی و جدی ارایه کنند و بر مواضع گذشته اصرار نکنند که قطعا کمک‌کننده نیست."

وی پیش از این نیز به ایسنا گفته بود که به طور رسمی پیشنهادی از سوی 1+5 دریافت نکرده‌ایم با این حال ما در آلماتی شنونده‌ایم.

به گزارش ایسنا،‌رسانه‌های غربی در یکی دو ماه گذشته از ارایه پیشنهاد به روز شده 1+5 برای ایران خبر داده‌اند در حالی که بسیاری از کارشناسان و دیپلمات‌های غربی چنین پیشنهادی را برای رسیدن به توافق با ایران بسیار ناکافی دانستند.

دولتیار درباره رویکرد ایران در آلماتی نیز اظهار کرد:" ما در مذاکرات جدی هستیم و مدعای این حرف پذیرش حرکت "گام به گام" از سوی ایران در مقابل نقض‌ها و مشکلات1 +5 در تصمیم‌گیری است."

این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی ایران ادامه داد: "هیچ کس و هیچ دولتی در ایران به خود اجازه نمی‌دهد از حقوق حقه و طبیعی و مشروع ملت ایران چشم‌پوشی کند."

وی 1+5 را از دنبال کردن بازی سیاسی و رسانه‌ای در بحث هسته‌یی برحذر داشت و گفت: بازی رسانه‌ای یا سیاسی حد و مرزی دارد. اگر از حد و مرزش بگذرد دچار فرسایش می‌شود و این به نفع آن‌ها نخواهد بود.

این دیپلمات ایرانی خاطرنشان کرد که ایران برنامه هسته‌یی‌اش را تحت نظارت و بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش می‌برد و خللی در آن به وجود نیامده است. اگر آنها به دنبال کش دادن مذاکرات و حل موضوع هسته‌یی هستند تا تحریم‌ها به ایران فشار آورد در اشتباهند؛ تحریم‌ها کارساز نیست و این سیاست، سیاست برنده‌ای نیست.

بنا براین گزارش، مذاکرات جدید ایران و 1+5 در آلماتی روی دیگری هم دارد و آن فرافکنی آمریکا در یکی دو ماه گذشته بر سر مذاکره مستقیم با ایران بوده است. آمریکا با پیش کشیدن موضوع مذاکره مستقیم با ایران بر سر موضوع هسته‌یی و نیز دوجانبه جنجال رسانه‌ای به راه انداخت.

اما رهبر انقلاب ایران در سخنانی قاطع و صریح به این جوسازی‌ها که در عمل مذاکرات هسته‌یی را تحث الشعاع قرار داده بود پایان داد.

آیت‌الله خامنه‌ای پیشنهاد آمریکا برای مذاکره را "از حرف‌های فریبکارانه دانست و گفتند که این نشان می‌دهد آنها به دنبال مذاکره حقیقی و عادلانه نیستند، بلکه تسلیم شدن ملت ایران را دنبال می‌کنند."

رهبر انقلاب غرض اصلی دولتمردان آمریکا از طرح پیشنهاد مذاکره را تبلیغ و هیاهو درباره تسلیم شدن ملت و نظام ایران خواندند و افزودند: آنها می‌خواهند به ملت‌های مسلمان و سربرافراشته منطقه، نشان دهند که جمهوری اسلامی ایران هم با همه سرسختی و ایستادگی، عاقبت پای میز مذاکره و مصالحه آمد، بنابراین شما نیز چاره‌ای جز تسلیم ندارید.

علیرضا داوری، کارشناس مسایل بین‌اللمل با اشاره به پیشنهاد مذاکره آمریکا به ایسنا گفته بود: فضایی بین ایران و آمریکا صرفا با گفتمان مذاکره حل و فصل نمی‌شود. باید به طور واقعی تغییرات اساسی در رویکردها دیده شود. پیشنهاد آمریکا برای مذاکره مستقیم با ایران در بحث هسته‌یی و دوجانبه بیش‌تر یک جنجال رسانه‌یی است، چرا که ما تاکنون هیچ تغییری در سیاست اوباما در قبال ایران ندیده‌ایم.

وی افزود: کاش تغییری مشاهده شود که ایران را به سمت گفت‌وگو سوق دهد. آمادگی برای مذاکره از سوی ایران وجود دارد، اما شرط احترام متقابل باید رعایت شود. اگر پیشنهاد مذاکره با ایران جدی و واقعی نباشد و با "تهدید" و "تناقض" همراه باشد، بیش‌تر یک لفاظی رسانه‌یی است و مذاکره به این شکل نمی‌تواند نتیجه‌بخش باشد و به حل و فصل موضوع هسته‌یی ایران بینجامد. اگر این مسایل حل نشود مذاکره بی‌فایده است و مذاکرات آلماتی هم نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

این کارشناس مسائل بین‌الملل اظهار کرد: اگر واقعا آمریکا به دنبال مذاکره با ایران است، مذاکره‌کننده ارشد این کشور در گروه 1+5 در آلماتی یک پیشنهاد جدید ارایه کند.

داوری با بیان این‌که آمریکا باید یک پیشنهاد "جدید" و "معتبر" به ایران ارایه کند تا موجب ابراز خرسندی میان دو طرف شود، افزود: ایران با تبدیل اورانیوم با غنای 20 درصدش به پودر اقدام مثبت و قابل توجهی را در رفع نگرانی‌های جامعه بین‌الملل به وجود آورده است و ادامه این مسیر در ایجاد اعتماد دو طرف مقابل موثر خواهد بود.

سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد ایران با 1+5 روز شنبه با اشاره به مذاکرات آلماتی اظهار کرد که امیدواریم اگر (1+5) به گفت‌وگو باز می‌گردند بتوانند با یک راهبرد جدید که اشتباه‌های گذشته را نداشته باشد وارد شوند. مسیری که آنها تا کنون طی کرده‌اند هزینه‌های متعدد زیادی برای آنها در بر داشته است.

جلیلی ابراز امیدواری کرد که 1+5 دچار اشتباه محاسباتی که قبلا شده‌اند، نشوند و وارد مسیر جدیدی شوند که آن مسیر بتواند اعتماد ملت ایران را جلب کند.

وی ادامه داد: ایران نه حقوق کمتر می‌خواهد و نه تکالیف بیشتر. ایران در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی به عنوان یک عضو فعال و متعهد تمام تکالیف پادمانی خود را انجام می‌دهد. هم‌چنان که از تمام تکالیف خود باید برخوردار باشد.